Vera - 01.04.1984, Side 36

sjálfsöryggi og sterk sjálfsímynd karla
byggist ekki hvaö síst á því aö þeir þekkja
sína sögu og vita aö valdið hefur veriö
þeirra frá ómunatíö (þetta á viö um valda-
karlana). Sjálfsímynd kvenna er hins veg-
ar brotakennd og verður tæþast heilleg
nema saga þeirra veröi skráö. Því hvetur
Virginia áheyrendur sína (sem eru konur)
til aö rannsaka og skrá lífssögu þeirra
kvenna sem boriö hafa ábyrgð á uppvexti
kynslóöanna.
Konur eru speglar karla
Ný og sterk sjálfsímynd kenna hlýtur aö
grafa undan hinni heföbundnu sjálfs-
ímynd karla a.m.k. ef kenning Virginiu um
sálfræði karlveldisins á viö rök að styðjast.
Fyrir mér stenst hún og útskýrir heift og
reiöi margra karla í garö kvennabaráttunn-
ar. Kenningin er á þá leiö aö konur séu
speglar karla. Þegar þeir horfa í þennan
spegil sannfærast þeir um stærð sína og
þeirstækka. Hversu lítilfjörlegur sem karl-
inn er, þá getur hann verið viss um aö
helmingur mannkyns er óæðri honum (en
aö sjálfsögöu ekki ómerkari). Væru konur
ekki vanmáttugar í þeirri menningu sem
viö búum við, myndu karlar ekki stækka.
Ný sjálfsímynd kvenna og kröfur um
völd og áhrif eru ógnun viö þá mynd sem
karlar hafa af sjálfum sér. Aö glata sjálfs-
ímynd, þó broguö sé, er eins og aö missa
fótanna ef engin ný kemur í staöinn. Eöa
svo notuð séu orö Virginiu Woolf: „Spegil-
myndin skiptir öllu máli, því aö hún glæðir
lífsorkuna og styrkir taugakerfiö. Taktu
hana í burtu og maðurinn kynni aö deyja
eins og eiturlyfjasjúklingur sem fær ekki
kókaínskammtinn sinn. í álögum þessarar
blekkingar,. . . stikar helmingur fólksins á
gangstéttinni til vinnu. Þeir setja upp hatta
og fara í frakka á morgnana í þægilegu
skini hennar. Þeir hefja daginn öruggir,
upplitsdjarfir, sperrtir, og trúa því aö von-
ast sé eftir þeim í teboð ungfrú Smith; þeg-
ar þeir ganga inn í stofuna segja þeir viö
sjálfa sig: Ég hef yfirburði yfir helming viö-
staddra. Og þaö er þess vegna sem þeir
tala af því sjálfstrausti og sjálfsöryggi sem
hefur haft svo alvarlegar afleiðingar fyrir
opinbert líf og leitt til svo undarlegra
spássíuathugasemda í fylgsnum hug-
ans.” (54)
Tvíkynja hugur
í Ijósi þessa verður mjög skiljanlegt
hvers vegna konur leggja svo mikla
áherslu á ágæti kvennamenningar í sinni
pólitísku baráttu. Þaö skapar sjálfsöryggi,
stolt og þor að geta bent á yfirburði í menn-
ingu sinni og arfleið. Það setur kjark í sæti
sjálfsvorkunnar. Þessi tilhneiging í
kvennamenningunni fer óskaplega í taug-
arnar á mörgum, bæöi konum og körlum.
En ef þeir íhuga aðeins rembuna í vest-
rænni menningu þá ætti þeim að skiljast,
aö þaö er nauðsynlegt fyrir konur að
standa á því jákvæða í eigin menningu
eins og hundar á roöi. Manneskja meö nei-
kvæða sjálfsímynd er ekki líkleg til aö
heyja uppbyggilega baráttu.
Konur mega hins vegar ekki falla í þá
gryfju aö telja allt gott sem frá konum er
komiö, þar á meðal þær rúnir sem alda-
löng undirokun hefur rist í sálarlíf þeirra.
Virginia Woolf fellur ekki í þá gryfju. Hún
spyr sjálfa sig „hvort í huganum séu tvö
kyn samsvarandi tveimur kynjum
líkamans, og hvort þau þurfi líka aö sam-
einast til aðöölast fullkomnasælu og ham-
ingju” (236). Og hún segir aö þaö sé glöt-
un aö vera „bara karl” eöa „bara kona”,
hugurinn veröi aö vera tvíkynja þessi tvö
kyn veröi aö vinna saman og forsenda
þess aö hugurinn sé frjósamur er aö þar
ríki friður og frelsi. Ég tek ofan fyrir þessari
skoöun en hún byggist að sjálfsögðu á því
aö einungis hiö góöa úr hugarheimi
beggja kynja verði ræktað. Og til þess aö
þetta geti orðið veröa konur aö sækja á og
karlar aö láta undan síga.
Hugmyndir Virginiu Woolf hafa staðist
tímans tönn og rök hennar og skilgreining-
ar halda enn fullu gildi í kvennapólitík.
Kannski gera þær þaö ekki síst vegna
þess aö breytingar á stööu kvenna hafa
orðið mun minni en hún spáöi. Jöfnuður
milli kynja var mun fjarlægari en hún taldi
þegar hún skrifaöi Sérherbergiö. Áriö
1928 trúöi hún því aö lög um fjárforræöi
giftra kvenna, kosningarétturinn og aukin
menntun kvenna heföu rutt verstu hindr-
ununum úr vegi jöfnuðar milli kynja. í dag
vitum við aö svo var ekki og að hindranirn-
ar eiga sér mun dýpri rætur en svo, aö
þeim veröi rutt úr vegi meö lagasetning-
um. En kannski manneskjunni sé bjart-
sýnin í blóö borin? Hvað sem því líður þá
hefur Virginia Woolf skilað konum ómet-
anlegum arfi.
Aö lokum; bestu þakkir til Helgu Kress
fyrir góöa þýöingu og alúð og ræktarsemi
viö höfundinn.
Sólrún Gísladóttir.
36