Ljósmæðrablaðið - 15.12.2007, Blaðsíða 43

VERKEFNI FRÁ NÁMI í LJÓSMÓÐURFRÆÐI
Neysla ólöglegra vímuefna
á meðgöngu
Neinar í Ijósmóðurfrœði eiga nú orðið
fastan sess í Ljósmæðrablaðinu þar sem
birtar eru greinar sem unnar eru upp
'ír verkefnum þeirra í náminu. Á hverju
hausti byrjar nýr hópur í námi og er
fyt'sta námskeiðið þeirra Inngangur
að Ijósmóðurfrœði. í því námskeiði er
lagður grunnur að Ijósmóðurfrœðum
með þjálfun í faglegum og gagnrýn-
um vinnubrögðum. Áður hefur birst í
laðinu fœðingarsaga unnin í því nám-
skeiði, þar sem dreginn var lœrdómur
af reynslusögu konu en í þetta sinn er
8'einin byggð á frœðilegri ritgerð setn
uemendur vinna einnig í námskeiðinu.
Markmiðið með ritgerðarsmíð í upp-
ha.fi náms er fyrst og fremst að þjálfa
aemendur í frœðilegum vinnubrögðum
°8 gagnrýni í lestri heimilda. Nemarnir
' eIja sjálfir um Itvað þeir skrifa í rit-
gerðinni, það getur verið viðfangsefni
Se>n þeir hafa sérstakan áhuga á eða
e,»hverjar spurningar sem kviknað hafa
1 apphafi náms í Ijósmóðurfræði.
klmfjöllunarefni þessarar ritgerðar
e' vímuefnaneysla kvenna á meðgöngu.
,,nuefnaneysla er vaxandi vandamál í
' estrœ,,u samfélagi og það er staðreynd
c,ð hluti vímuefnaneytenda eru konur
h^rneignaraldri. Umönnun þessara
enna i barneignarferlinu er krefjandi
°8 mikilvœgt að vel sé að verki staðið
?Vl °fi efu flókin vandamál í bakgrunni
,e,,ra. I þessari ritgerð er skyggnst inn
e,,n se,n e.t.v. er mörgum lítt kunnur
Sn 8'einin verður Ijósmœðrum vonandi
^ stuðnings við umönnun barnshafandi
e,,na sem eiga við vímuefnavanda að
st,,ða. Alit miðar þetta að því að auka
e feið móður og barns.
Sigrún RósaVilhjálmsdóttir;
Ijósmóðurnemi
á I. ári við Háskóla Islands
er áhugi á að afla frekari vitneskju um
vímuefnaneyslu á meðgöngu, hver raun-
veruleg skaðsemi vímuefna er og einnig
að komast að því hvað ljósmæður sem
annast konur í vímuefnavanda þurfi að
hafa í huga og hvernig þær geti tekið á
vandanum á sem árangursríkastan hátt.
Leitað var svara við tveimur spurning-
um; sú fyrri er hverjar eru afleiðingar
vímuefnaneyslu á meðgöngu og sú síð-
ari er hvert hlutverk ljósmæðra er í barn-
eignarferli þegar ólöglegra vímuefna er
neytt. Fjallað er um vímuefnavandann
og afleiðingar hans, ekki aðeins fyrir
barnið heldur móðurina lfka. Síðan er
fjallað um þá þætti er snúa að umönnun
ljósmæðra og hvernig þær geti stuðlað
að bættri heilsu og líðan móður og
bams.
Heimildir voru að mestu sóttar í
gagnasafnið Scopus og kennslubækur í
ljósmóðurfræði.
Valgerður Lísa Sigurðardóttir,
tUr,dakennari í Ijósmóðurfrœði við HÍ.
Jnngangur
essi fræðiiega samantekt er unnin í
fifeSlum við námskeiðið Inngangur að
H^snióðurfrjeði og er umföllunarefnið
Js a ^amshafandi kvenna á ólögleg-
vímuefnum. Ástæða fyrir efnisvali
Nokkrar staðreyndir
um vímuefnavandann
Neysla ólöglegra vímuefna er vanda-
mál sem hefur farið sívaxandi og er
nú orðið nokkuð umfangsmikið jafnt á
íslandi sem annars staðar. Aukningin
er mest meðal yngra fólks og er það
stærsti hópur neytenda. Ekki er vitað
hversu algeng vímuefnaneysla þung-
aðra kvenna er hér á landi en til að fá
einhverja mynd af vímuefnavandanum
í heild var aflað upplýsinga úr ársriti
SÁÁ 2005-2006. Þar kemur m.a. fram
að frá árinu 1996 hefur fjöldi þeirra sem
eru með fíkn í ólögleg vímuefni vaxið
jafnt og þétt og voru þeir rétt tæpur
helmingur (48,6%) innlagðra sjúklinga
árið 2005 eða um það bil 800 manns.
Kannabisefni eru algengust og í kjölfar
notkunar þeirra fylgir oft neysla örvandi
efna (amfetamíns, E taflna og kókaíns).
Dagleg neysla kannabisefna vex stöðugt
meðal ungs fólks og hefur aldrei verið
meiri en nú. Neysla örvandi efna hefur
einnig aukist, svo og neysla svonefnds
læknadóps (morfínskyldra lyfja, Ritalíns
o.fl.), sprautufíklum hefur fjölgað og
áfengisneysla aukist. Flestir hafa fleiri
en eina vímuefnagreiningu í senn og
vandi neytenda hefur vaxið, bæði meðal
kvenna og karla. Hlutfall kvenna af inn-
lögðum sjúklingum á Vog árið 2005 var
um þriðjungur og fjöldi þeirra 505, þar
af voru 344 á aldrinum 14 til 44 ára,
eða um 68% og meðalaldurinn um 35!/2
ár. 35% kvennanna voru á bilinu 14 til
24 ára. Þessar tölur sýna að meirihluti
kvenna sem leitaði vímuefnameðferðar
á Vogi árið 2005 er á barneignaaldri og
eru hlutföllin svipuð frá ári til árs en
fjöldinn eykst jafnt og þétt.
Erlendar tölur um tíðni vxmuefna-
notkunar þungaðra kvenna eru mis-
munandi. Samkvæmt viðamikilli
bandarískri könnun viðurkenndi 5,5%
þungaðra kvenna að hafa neytt ólög-
legra vímuefna á meðgöngu. Sú tala
er álitin vanmetin því konur forðist að
viðurkenna neysluna vegna ótta við for-
dæmingu sem fylgir eiturlyfjaneyslu á
meðgöngu (Huestis og Choo, 2002).
í annarri bandarískri könnun frá árun-
um 2002 og 2003 játaði 4,3% þung-
aðra kvenna að hafa neytt ólöglegra
vímuefna undanfarinn mánuð og var
neyslan mest meðal kvenna á aldrinum
15 til 25 ára (Substance Abuse and
Mental Health Services Administration,
2005). Mismunandi rannsóknir leiða til
mismunandi niðurstaðna og ræðst það
m.a. af því hvar rannsóknin er gerð
Ljósmæðrablaðið desember 2007 43