Freyr - 01.01.2000, Blaðsíða 6

Styrkir eru helmingur
af tekjum bænda í Svíþjóð
Stofnun um stjóm búvörufram-
leiðslu í Svíþjóð, Jordbruksverket,
(SJV), birti nýlega skýrslu með út-
reikningum um stöðu styrkjakerfis
í landbúnaði í ESB og Svíþjóð.
Samkvæmt námu opinber framlög
rúmlega helmingi tekna bænda að
meðaltali í stærstu búgreinunum.
Af styrkjunum voru skv. skýrsl-
unni hátt í 60% niðurgreiðslur
vegna hærra verðlags innan ESB en
á heimsmarkaði, en 40% voru
styrkir sem greiddir voru beint til
bænda. Samkvæmt þessum út-
reikningum koma 30% af tekjum í
landbúnaði frá niðurgreiðslum,
20% frá beinum framlögum og
50% frá söluverði afurðanna.
Hlutur styrkja í tekjurn bænda,
sem stunda nautgriparækt og sauð-
fjárrækt, er 60-70%, í Norður-Sví-
þjóð þó 75%. Lægsta hlutfall
styrkja er hins vegar í svína- og ali-
fuglarækt, 20% og 25%. Sam-
kvæmt skýrslunni stafar þessi mun-
ur af því að síðamefndu búgrein-
amar falla ekki undir kerfi búvöra-
stjómar innan ESB.
Framangreindir útreikningar
byggja á aðferð sem rekja má til
OECD. Þar er unnið með hugtakið
PSE (Producer Support Estimate),
sem nefnd hefur verið á íslensku
„tekjuígildi stuðnings“. Hugsunin
á bak við þessa útreikninga er sú að
evrópskir neytendur gætu fengið
hliðstæða lækkun á verði matvæla
ef innflutningur á þeim væri gefinn
frjáls. Útreikningamir era hins
vegar ekki jafn óvéfengjanlegir og
ætla mætti af sænsku skýrslunni,
hagnaðurinn er að hluta óraunveru-
legur.
Mjólk frá Nýja-Sjálandi
Stærsti hlutinn af niðurgreiðsl-
unum er á mjólk. Þar er um að
ræða að styrkurinn er reiknaður
sem munurinn á verði á nýmjólk í
Svíþjóð og Nýja-Sjálandi að við-
bættum flutningskostnaði þaðan.
Þar sem óhugsandi er að flytja ný-
mjólk svona langa leið í miklum
mæli eru notaðar tölur um flutn-
ingskostnað á osti og smjöri. Á
Nýja-Sjálandi er verð á nýmjólk af-
ar lágt vegna mikillar framleiðslu
umfram sölu innanlands, jafnframt
því sem staðsetning landsins á
hnettinum kemur í veg fyrir
útflutning á nýmjólk.
Auk þess býr landið við afar góð
náttúruleg skilyrði fyrir búfé sem
sækir fóður sitt af beit, þar á með-
al mjólkurkýr, þannig að unnt er að
framleiða mjólk fyrir verð sem er
óhugsandi í miklum hluta Evrópu,
þar með talin Svíþjóð. Verð til
framleiðenda mjólkur á Nýja-Sjá-
landi era s.kr. 1,20 á kg en rúmlega
s.kr. 3,00 í Svíþjóð en þó fækkar
mjólkurframleiðendum þar hratt.
Hvað fjarlægð varðar væri hins
vegar unnt að flytja inn nýmjólk til
Svíþjóðar frá löndum Austur-
Evrópu. Þar era hins vegar þau
vandamál á ferð að framleiðslufer-
illinn fullnægir ekki heilbrigðis-
kröfum ESB. Út frá þessu má því
halda því fram að reiknaður mark-
aðsstuðningur eigi sér ekki fulla
stoð í raunveruleikanum.
Verðmunur
Hluti af verðstuðningnum varðar
þó afurðir sem hafa meira geymslu-
þol. Þar má nefna korn, sykur,
jurtafeiti, frosið kjöt o.fl. Þessar
afurðir er auðvelt að flytja inn frá
löndum þar sem veðurfar og
framleiðsluskilyrði eru hagstæðari
en í Svíþjóð og í stórum hluta ESB
og framleiðslukostnaður því lægri.
I mörgum þessara landa er hins
vegar leyfð notkun hjálparefna við
framleiðsluna, sem sænskir neyt-
endur sætta sig ekki við, svo sem
hormónar, lyf, erfðabreytt fóður
o.fl.
í áðumefndri skýrslu er sýndur
munur á verði búvara í ESB og á
heimsmarkaði. Hins vegar er þar
ekki sýndur munur á framleiðenda-
verði milli landa innan ESB. Þar
má nefna að ítalskir kúabændur fá
24% meira fyrir mjólkina en
spænskir kúabændur og finnskir
kombændur 33% hærra verð fyrir
korn sitt en írskir kornbændur.
Þetta gerist þrátt fyrir að styrkja-
kerfið sé hið sama innan allra landa
ESB.
Sænskir neytendur greiða meira
fyrir matinn heldur en þeir gerðu ef
hann væri allur fluttur inn. Út-
reikningar SJV gefa hins vegar
ýkta mynd af þessum mun.
(Unnið upp úr Internationella
Perspektiv nr. 35/1999).
ESB bannar
erfðabreytt
matvæli í mötu-
neytum sínum
Þing ESB hefur, samkvæmt
upplýsingum frá umhverfis-
samtökunum Vinum Jarðarinn-
ar, (Friends of the Earth), bann-
að notkun á erfðabreyttum mat-
vælum í öllum mötuneytum,
veitingahúsum og kaffihúsum á
vegum þess. Samkvæmt sömu
heimildum hefur þing ESB gert
óformlegan samning við fyrir-
tæki sem sér um útvegun vist-
anna að tryggja það að þær séu
ekki úr erfðabreyttu hráefni.
(Bondebladet nr. 3/2000).
2 - FREYR 1/2000