Freyr - 01.01.2000, Blaðsíða 42

(Freysmynd).
Snyrtar gulrófur í verslun.
smærri en Ragnarsrófan.
Hér á undan er frá því sagt að
fræi af rússnesku rófunni Krasnöje
selsköje hafi verið dreift um landið
árin 1924-1926 og vafalaust einnig
síðar, þótt þess sé ekki getið sér-
staklega. Hún var talin henta sér-
staklega vel í lágsveitum sunnan-
lands, því að hún átti að þola hvass-
viðri öðrum rófum betur. Þess
vegna er mjög líklegt að hún hafi
lent austur í Fljótshverfi. Hafi þetta
svo verið einu rófumar sem rækt-
aðar vora á Kálfafelli þessi 22 eða
24 ár er ekkert óeðlilegt við það að
stofninn hafi haldist hreinn allan
þennan tíma. Rannsóknastofnun
landbúnaðarins fékk árið 1984 fræ
frá Maríubakka í Fljótshverfi af
rófum sem komnar voru frá Kálfa-
felli og ekki höfðu verið ræktaðar
utan sveitar. Þær eru nákvæmlega
eins og Kálfafellsrófunni var lýst
1948.
Nefna má eitt atriði, sem gæti
vakið efasemdir um þessa ætt-
færslu. A sjötta áratugnum var
Kálfafellsrófan einhver ár í sömu
tilraun á Varmá og yrki frá Weibull
í Svíþjóð, sem nefnt var Kras-noja
seleskja án þess að athugasemdir
væru gerðar. Þetta atriði er þó ekki
þungt á metunum. í fyrsta lagi er
ekki öruggt að um hafi verið að
ræða sömu rófu og hét Krasnöje
selsköje fyrr á árum. í öðru lagi er
alls óvíst að starfsfólk á Varmá
hefði áttað sig á því þótt sama yrkið
(Krasnöje/Kálfafells) væri tvrtekið
í tuttugu liða tilraun, enda engar
lýsingar gerðar á rófunum.
Eftir að þessar línur voru fyrst
settar á blað hafa tveir merkismenn,
þeir Oli Valur Hansson og Magnús
Oskarsson, lýst sig ósammála þess-
um ályktunum. Þeir kannast báðir
við rússnesku rófuna frá sjötta ára-
tugi aldarinnar. Þeir segja að hún
hafi verið með grænan koll og þar
hafi verið áberandi munur á henni
og Kálfafellsrófunni, en sú síðar-
nefnda er rauðfjólublá að ofan.
Þessu vil ég svara nokkrum orðum.
Húðlitur rófna er ráðinn í aðeins
tveimur erfðavísasætum og þar sitja
erfðavísar sem annað hvort hefta
litarframleiðslu eða gera hana
mögulega. Einn stakur erfðavrsir
getur ráðið því að rófan tekur lit.
Arið 1916 mælti Weydahl nokkur
úr Noregi á prenti með rófunni
„grpnfarga Krasnoje Selskoje" til
matar. Nú má
spyrja: Hvers
vegna þurfti
Weydahl að taka
fram litinn á
rófunni, sem
hann mælti með,
ef ekki hefur
verið í ræktun
samnefndur
stofn með öðrum
lit? Þar að auki
segja rússnesku-
mælandi menn
mér að krasnöje
þýði rauður, en
selsköje muni
dregið af staðar-
nafni og nafnið
þannig svipað og
Rogalandsrauð-
ur, en það er
nafn á gamal-
kunnu kartöflu-
afbrigði. Rauði liturinn hefur því
verið einkenni á þessum stofni í
upphafi og ekkert mælir á móti því
að rauðar hafi þær verið rússnesku
rófumar sem hingað bárust 1923.
Nesrófa
í Garðyrkjuritinu 1953 er sú rófa
sögð til orðin við sambræðslu
tveggja stofna og úrval úr þeim.
Eftir lýsingu að dæma hefur hún út-
litið að mestu frá íslensku rófunni
eða Ragnarsrófunni öðru nafni.
Þessi rófa er ennþá til, en hefur ekki
verið í tilraunum nú um langa hríð.
Hún er hins vegar komin í ræktun
núna allra síðustu árin og nýtur
nokkurra vinsælda. Finn- dís Harð-
ardóttir í Dilksnesi í Homafirði hef-
ur stuðlað að endurreisn hennar.
Gulrófur undir aldarlok
Kálfafellsrófan hefur verið rækt-
uð til fræs og sölu frá 1952. Ekki
eru aðgengilegar prentaðar heim-
ildir um þá frærækt, en í sögusögn-
um minnir hún á hrakfallabálk.
Fræið mun hafa verið ræktað í Dan-
mörku kynslóð eftir kynslóð og
ekki vandað nóg til, enda fleira um
arfanæpu og repju þar en austur í
38 - FREYR 1/2000