Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.05.2004, Blaðsíða 12

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í maí 2004
þrítug, eftir hálfs misseris sængurlegu. Og enn stend-
ur Eiríkur einn, nú ekkjumaður og einstæður faðir
aðeins 29 ára gamall, með synina tvo. I sálnaregistri
í janúar árið 1800, rétt eftir að Guðný deyr, er Eiríkur
talinn bóndi í Laugamesi og hjá honum eru synir
hans Eiríkur 6 ára og Hjörtur 2 ára.
Laugames var þá í eigu Valgerðar Jónsdóttur
ekkju Hannesar biskups Finnssonar sem síðar giftist
Steingrími biskupi Jónsssyni. Engan grunaði þá að
barnaböm þeirra Hannesar biskups og Eiríks ættu
eftir að giftast og eiga böm og buru, en það var Guð-
ríður Eiríksdóttir, dótturdóttir Eiríks Hjörtssonar,
sem giftist þjóðskáldinu og rektomum Steingrími
Thorsteinssyni dóttursyni Hannesar biskups. í
Manntali 1801 er Eiríkur orðinn einn, sagður löse-
mand til heimilis í Laugarnesi, 30 ára, enkemand,
sem lifir „af fiskerie og gaaer i kiöbevinde om
sommeren."
Landakot
En hvað er til ráða fyrir ungan ekkil með tvö böm
árið 1800? Ekki er gott að spá í hvað verður um litlu
drengina hans næstu tvö árin en þeirra sér hvergi
spor. Oft hlýtur hugur hans að hafa dvalið hjá þeim
því strax og hann mögulega getur tekur hann þá til
sín.
Hann ræður sig fljótlega sem vinnumann að
Landakoti og hefur Eirík litla, sem þá er á níunda ári,
með sér. Það verða örlagarík vistaskipti því nú
kynnist hann Önnu Magnúsdóttur sent þar er vinnu-
kona. Eitthvað liggur þeim á að komast undir sæng-
ina því 11. september 1803 fæðist þeim sonur, hálf-
um öðrum mánuði fyrir tímann. Varla hafa þau Anna
og Eirrkur æft sig á dönsku saman undir sænginni
enda skyldu þau greinilega hvort annað, en um svip-
að leyti hafði Reykjavík fengið danskan bæjarfógeta
sem vildi að messað yrði á dönsku í Dómkirkjunni
annan hvern sunnudag. Ekki varð honum þó að ósk
sinni.
En litli drengurinn þeirra Eiríks og Önnu fæðist
líflítill og er skírður strax daginn eftir og gefið nafnið
Jón- og verður þar með einn í langri röð Jóna í
Hjaltalínsættinni. Og það fór eins og við var búist,
Jón litli yfirgaf þennan heim þann 13. september af
„innvortis veikindum" og var grafinn viku seinna.
En þetta er annað hórdómsbrot Eiríks og fyrsta
hennar og því vel nóterað í kirkjubókina. En þau lofa
að ganga í hjónaband saman hið snarasta og 1.
desember 1803 gifta þau sig.
Seinni hlutinn sem fjallar m. a. um niðja Eiríks
Hjörtssonar mun hirtast í nœsta fréttahréfi.
Heimildir:
1. Klemens Jónsson, Saga Reykjavíkur, bls. 7. Rvík 1929.
2. Ministerialbækur Reykjavíkur 1769-1797. í Mt. 1816 er
Eiríkur ranglega sagður fæddur á Bústöðum. Samkv.
Min. Rey. 1769-1797 er hann fæddur í Skildinganesi og
foreldrar hans giftir þaðan sama ár.
3. Manntal 1703. Eiríkur Hjörtsson er þar sagður 18 ára, þá
vinnupiltur á bænum Háholti í Skeiðahreppi.
4. Bogi Benediktsson, Sýslumannaæfir IV. bindi bls. 148.
Rvfk 1909-1915 og Manntal 1729. 1729 býr Eiríkur
Hjörtsson á Laugum Hraungerðishreppi með f. k. sinni
Sigríði Jónsdóttur og átta bömum þeira, því yngsta
fæddu um 1728. Þóranna Sölmundsdóttir er þá 24 ára og
vinnuhjú hjá þeim.
5. Páll Eggert Ólason, Islenskar æviskrár, 3. bindi, bls. 66-
67. Rvík 1950.
6. Hvort Hjörtur langafi Eiríks er sá Hjörtur Guðmundsson
sem býr á Bár í Hraungerðishreppi árið 1703, þá 47 ára,
ásamt konu sinni Margréti Jónsdóttur skal ekki fullyrt en
ég tel það afar trúlegt, bæði sökum nafna og staðsetn-
ingar. Og trúlega er sami Hjörtur kominn í Mt. 1729 þá
til heimilis í annarri hjáleigu í Hraungerði Hraungerðis-
hreppi sagður 80 ára. Kona hans er þar sögð Valgerður
Símonsdóttir, 72 ára.
7. Bogi Benediktsson, Sýslumannaævir IV. bindi, bls. 140.
Rvík 1909-1915.
8. Páll Líndal, Reykjavík Sögustaður við Sund, 3. bindi,
bls. 18. Rvík 1988.
9. Klemens Jónsson, Saga Reykjavíkur, bls. 48. Rvík 1929.
10. Klemens Jónsson, Saga Reykjavíkur, bls. 56-57.
Rvík.1929.
11. Jón Helgason, Þegar Reykjavík var 14 vetra, bls. 12.
Rvík 1916.
12. Bogi Benediktsson, Sýslumannaævir IV. bindi. bls. 139-
153. Rvík. 1909-1915.
13. Bogi Benediktsson, Sýslumannaævir IV. bindi. bls. 153.
Rvfk. 1909-1915.
14. Klemens Jónsson, Saga Reykjavíkur, bls. 52. Rvík 1929.
15. Tímarit J. P. I. bls. 25.
16. Klemens Jónsson, Saga Reykjavfkur, bls. 55. Rvík. 1929.
17. Páll Líndal, Reykjavfk Sögustaður við Sund, 1. bindi,
bls. 108. Rvík 1986.
18. í Sálnaregistri Reykjavíkur 1784, 1785, 1787, 1788,
1789, 1792, 1797, 1798, 1800, 1801, 1803 og 1804 er
hægt að fylgja búsetu og aðstæðum Eiríks Hjörtssonar.
19. Sr. Þórir Stephensen, Dómkirkjan í Reykjavík, bls. 27
Rvík. 1996.
20. Jón Espólín. Ættartölubækur. I Espólín er Hjörtur sagður
deyja 1793. Dánardagur Hjörts Eiríkssonar finnst ekki í
kirkjubókum Reykjavíkur en í sálnaregistri Reykjavíkur
sést að hann er bóndi á Bústöðum 1792 en er dáinn í
desember 1797, en þá er Rannveig talin ekkja. Milli
þessarra ára er eyða í kirkjubókum og sálnaregistri.
Ýmislegt verður mönnum að yrkisefni. Eftir-
farandi vísu orti Ragnar Böðvarsson í gremju
sinni eftir árangurslausa leit að upplýsingum um
rangæskan bónda á 18. öld:
Um þann bónda ekkert finnst
og ekki er konan þekkt.
Að vita svona minna en minnst
er meira en gremjulegt.
http://www.vortex.is/aett
12
aett@vortex.is