Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2001, Blaðsíða 130
128 Árbók VFÍ/TFÍ 2000/2001
fjármögnun á almennri neyslu sem skýrir þessa skuldaaukningu. Skýrt dæmi um það birtist
i mikilli aukningu á hlaupareikningslánum einstaklinga. I lok árs 1999 námu hlaupareikn-
ingslán þeirra 38 milljörðum króna en ári síðar námu lánin 54 milljörðum króna.
Útlán lífeyrissjóða til sjóðsfélaga tóku mikinn kipp á síðasta ári er þau jukust um 12
milljarða króna, en lítill vöxtur hefur verið í þessum lánum um alllangt skeið. Breyttar
útlánareglur margra sjóða, sem falið hafa í sér hærri lán og hækkun á verði húsnæðis og þar
með veðhæfi eigna eru meðal skýringa á þessari þróun. Vextir flestra sjóða eru nú tengdir
ávöxtunarkröfú húsbréfa, oft með álagi. Þessir vextir eru nú 6-6,7% sem er mun lægra en
innlánsstofnanir bjóða og auk þess er lánstími til allt að 40 ára.
Skuldaaukning undanfarinna ára hefur rýrt nettóeignastöðu heimilanna verulega. Þetta
má sjá með þvi að setja skuldir í hlutfall við eignir án lífeyrissjóða. Árið 1995 námu
skuldirnar 40!4% af eignum án eignum í lífeyrissjóðum en áætlanir fyrir árið 2000 sýna að
skuldimar voru 54‘/z% af eignum. Eign heimilanna í lífeyrissjóðunum er gífurleg, um 570
milljarðar króna og hafa sjóðirnir vissulega vaxið hratt á sl. árum.
Einkaneysla: Áætlað er að einkaneyslan hafi aukist um 4% milli áranna 1999 og 2000.
Þetta er mun hægari vöxtur en undanfarin 4 ár, er einkaneysla jókst að meðaltali um 6,9% á
ári. Hafa verður jafnframt i huga hægari vöxt kaupmáttar ráðstöfunartekna á árinu 2000 en
undanfarin ár.
Fasteignamarkaöur: Ibúðaverð hélt áfrani að hækka á höfuðborgarsvæðinu á liðnu ári.
íbúðaverð í fjölbýlishúsum á svæðinu hækkaði um 16,8% að meðaltali milli ára og um
12,2% frá upphafi til loka árs. Á föstu verðlagi miðað við neysluverðsvístölu var meðaltals-
hækkunin 11,2% og 7,7% frá upphafí til loka árs.
Á undanfornum 5 ámm hefúr verið lokið við byggingu 1.100-1.200 íbúða á ári á
höfuðborgarsvæðinu. Húsbyggingar á landsbyggðinni utan Faxaflóasvæðis, Árborgar og
Eyjatjarðar em óverulegar. Þrátt fyrir verðhækkanir á íbúðum á undanförnum tveimur árum
hefur ijöldi fullbúinna íbúða á ári ekki aukist. Það kann að stafa af lóðaskorti og af því að
verktakar eru uppteknir við atvinnuvegaijárfestingu.
Miðað við fólksijölgun á höfuðborgarsvæðinu þarf ijöldi nýrra íbúða á hverju ári að vera
á bilinu 1.500-1.600 en hefur sem iyrr segir aðeins verið 1.100-1.200 á ári.
Fermetraverð í ijölbýlishúsum á höfuðborgarsvæðinu hefur ekki verið hærra frá því um
1980. Fermetraverð er nú um 25% hærra en meðalverð áranna 1983-1998 en fast verð
miðað við neysluverðsvísitölu á síðari hluta þess tímabils var nokkuð stöðugt. Hið háa verð
hefur ekki kallað fram aukið framboð á nýju húsnæði og ekki eru horfur á að framboð auk-
ist verulega á árinu 2001. Gera má ráð fyrir að uppsafnaður skortur á höfuðborgarsvæðinu
sé á bilinu 1.500-2.000 íbúðir.
Fjárfesting í íbúðarhúsnæði jókst að magni til um 1,4% á árinu 2000 sem er í takt við
fólksijölgun en árið áður var vöxturinn aðeins um 0,3%.
Búskapur hins opinbera
Ríkisfjármál: Sanikvæmt greiðsluuppgjöri fyrir árið 2000 voru innheimtar tekjur ríkissjóðs
207,6 milljarðar króna eða 6,8 milljörðum króna hærri en áætlað var í ijárlögum ársins á
greiðslugrunni. Þessi munur skýrist m.a. af launahækkunum, hærri eignarsköttum og