Neytendablaðið - 01.02.1996, Blaðsíða 12

Húsnæðiskostnaður
Félagslegar eignar-
íbúðir dýrasta r
í dreifbýlinu
Fasteignaverð í þéttbýlisstöð-
um á landsbyggðinni er al-
mennt 35% til 50% lægra en í
Reykjavík. Þá eru undanskilin
Suðurnes og Akureyri auk þess
sem fasteignaverð á Selfossi og
ísafirði fer stundum upp í 70% af
verði í Reykjavík. Á minni stöðum,
ekki síst þar sem atvinnulíf er fá-
breytt og samdráttar gætir, er
verðið jafnvel enn lægra.
Mismunur á fasteignaverði veldur því að
húsnæðiskostnaður er nokkru lægri en í
Reykjavík. Á móti kemur að kostnaður
vegna rafmagns og hita er á sumum stöð-
um hærri en á höfuðborgarsvæðinu og
mismunur er á fasteignagjöldum. Könn-
unin tekur ekki tillit til áðumefndra þátta
því þeir eru mjög breytilegir frá einu
sveitarfélagi til annars ekki síður en fast-
eignaverð. Lægra fasteignaverð veldur
því að húsnæðiskostnaður á mörgum
þéttbýlisstöðum er nálægt 20% lægri en í
Reykjavík. Markaðsverð eldra húsnæðis
er á dreifbýlisstöðum talsvert lægra en
nýbygginga. Félagslegar eignaríbúðir
sem eru seldar á kostnaðarverði eru þess
vegna með dýmstu eignum.
Það veldur því að húsnæðiskostnaður
í þeim er mjög hár. Þá er reyndar ekki
tekið tillit til þess að erfiðleikar kunna að
fylgja því að selja almenna eignaríbúð.
Talsverð umræða hefur orðið um háan
húsnæðiskostnað í félagslegum eignar-
fbúðum á landsbyggðinni. Margir eig-
endur þeirra hafa haldið því fram að þær
væru dýr kostur og ásókn í nýjar félags-
legar eignaríbúðir hefur minnkað undan-
farin ár. Nú standa íbúðir auðar eða hefur
verið breytt í leiguíbúðir.
Það kemur því tæplega á óvart að at-
hugunin staðfestir þennan grun. Húsnæð-
iskostnaður í nýlegum félagslegum íbúð-
um er um 20% hærri en í almennum
eignaríbúðum. Mismunurinn verður
mestur hjá þeim sem búa í félagslegu
húsnæði og lenda ofan fyrir leyfileg
tekjumörk en við það hækka vextir á lán-
um þeirra. Þessir eigendur greiða um
25% hærri húsnæðiskostnað en gerist í
almennum eignaríbúðum. Almennar bú-
seturéttaríbúðir eru álíka hagkvæmar og
eignaríbúðir og sama gildir um félagsleg-
ar búseturéttaríbúðir í sveitarfélögum þar
sem húsaleigubætur eru ekki greiddar.
Greiði sveitarstjóm hins vegar húsaleigu-
bætur er hagstæðast að búa í félagslegum
búseturéttaríbúðum ef þær eru á annað
borð til í sveitarfélaginu.
Valkostur Húsnæðisk. Þús./mán. %
Félagsleg búseturéttaríbúð (húsaleigubætur) 20,1 67
Félagsleg búseturéttaríbúð (án húsaleigubóta) 29,9 98
Eignaríbúð keypt með 40 ára húsbréfum 30,4 100
Almenn búseturéttaríbúð 30,5 100
Eignaríbúð keypt með 25 ára húsbréfum 30,6 101
Félagslegar íbúðir, 20-30 ára yfir 33,0 109
Nýjar félagslegar íbúðir 36,2 119
Nýjar félagslegar íbúðir (yfir tekjumörk) 38,4 125
Taflan miðast við kaup hjóna með tvö börn á þriggja herbergja íbúð. Verð í félagslega kerfinu og hjá Búseta reiknast 6,5 milljónir en markaðsverð er 40% lægra. Fjölskyldan á skuldlaus um 15% kaupverðs og launatekjur eru 150 þúsund kr. á mánuði nema þegar um félagslegar Búsetaíbúðir er að ræða. Miðað er við að laun fjölskyldu sem komin er upp fyrir leyfilegar hámarkstekjur í félagslega kerfinu séu 175 þúsund á mánuði.
Leitið hjál|
Tveir einstaklingar með sömu
fjárhagsstöðu geta svarað
spurningunni um hvort þeir séu í
fjárhagserfiðleikum á mismunandi
hátt. Það sem einn telur fjárhags-
erfiðleika telur annar að ekki sé
um erfiðleika að ræða.
í þessari grein er leitast við að hjálpa þér
að átta þig á hvenær fjárhag þínum er
þannig háttað að nauðsynlegt sé að grípa
í taumana, annað hvort sjálfur eða með
því að leita eftir aðstoð ráðgjafa.
Fjárhagserfiðleikar byrja sjaldnast allt
í einu. Þetta er oft hægfara þróun, svo
lúmsk að margir eiga í erfiðleikum með
að átta sig á því hvenær erfiðleikamir
byrjuðu. Það má að vissu leiti líkja þessu
við sjúkdóm sem smáversnar og þú leitar
þér ekki læknishjálpar fyrr en verkimir
eru orðnir illþolanlegir. Það sama má
segja um fólk í fjárhagserfiðleikum. Það
byrjar oft þannig að einn mánuðinn verð-
ur að geyma nokkra reikninga til að eiga
fyrir framfærslu. Þetta er ekki litið alvar-
legum augum, litið er á slíkt sem ein-
stakan atburð og þetta muni lagasl um
næstu mánaðamót eða þá í versta falli
um þar næstu mánaðamót.
Þegar kemur að næstu mánaðamótum
þarf að borga sömu reikninga og venju-
lega og við þá bætist að greiða þarf
reikningana sem geymdir voru frá mán-
uðinum á undan. Á vanskilin er kominn
vanskilakostnaður og þar með er minna
eftir en nauðsynlegt er fyrir framfærslu.
Fjölskyldan er komin í vítahring þar sem
ekki er tekið á erfiðleikunum heldur er
þeim ýtt á undan með ærnum tilkostnaði.
12
NEYTENDABLAÐIÐ - Febrúar 1996
r