Neytendablaðið - 01.11.2002, Blaðsíða 18

Heimilið
1. Sjónvarp
Tregtendranleg efni koma í
veg fyrir að eldur breiðist út.
Þessi efni eru sett í fjölda raf-
magnstækja og tauefna. Þetta
er í sjálfu sér frábær hug-
mynd, en þessi efni eru eitr-
uð. Þau valda hormónaröskun
og finnast í auknum mæli í
blóði og vefjum dýra og
fólks. Ein tegund þessara efna
nefnist PBDE og hefur fund-
ist í móðurmjólk. Sænsk
rannsókn frá 1998 sýnir að
PBDE-magn í sænskri móð-
urmjólk hefur 50-faldast á
síðustu 25 árum. Þessi
kemísku efni sem iðnaðurinn
framleiðir hafa margvísleg
áhrif á fólk og þau safnast
upp í umhverfinu. Efnin hafa
verið rannsökuð á öpum og
hafa þessar rannsóknir sýnt
fram á aukin fósturlát og
breytingar á ónæmiskerfinu.
Vandamálið með treg-
tendranleg efni er að þau
halda ekki kyrru fyrir í tækj-
unum heldur þyrlast út í and-
rúmsloftið og þaðan berast
þau í líkama okkar. Þar fyrir
utan fáum við líka þessi skað-
legu efni úr feitum mat. Enn
vantar örugga vitneskju um
skaðleg áhrif þessara efna á
fólk, en vísindamenn eru
sammála um að það sé mjög
uggvænlegt að þessi efni finn-
ist í auknum mæli í móður-
mjólk. Flest komumst við í
tæri við tregtendranleg efni á
degi hverjum þar sem við sitj-
um við tölvuna eða sjónvarp-
ið. Til eru 50 mismunandi
tegundir tregtendranlegra efna
en nú er í undirbúningi reglu-
gerð sem einungis tekur til
tveggja efna. Framleiðendur
sjónvarpa eru farnir að skipta
þessum efnum út og nú er
hægt að kaupa tölvur og sjón-
vörp sem eru laus við þau.
Lista yfir vörur án þessara
efna er að finna á
www.greeninfo.dk
2. Lím
Lím inniheldur oft ófagra
blöndu af hættulegum kem-
ískum efnum. Margar tegund-
ir innihalda lífræn leysiefni
sem eru heilsuspillandi. í lími
má finna efni sem valda
krabbameini, umhverfisspjöll-
Þú qetur treyst því að vörur með norræna
umhverfismerkinu, svaninum, eru umhverfisvænar.
Tileinkaðu þér umhverfisvæna lífshætti.
Hollustuvernd ríkisins • Neytendasamtökin
um, ofnæmi og hormónarösk-
un.
Bisphenol-A er gjarnan
notað í límframleiðslu. Efnið
er ofnæmisvaldur og raskar
hormónajafnvægi líkamans.
Áður fyrr var þetta efni notað
í plastfyllingar fyrir tennur og
enn í dag er það notað til að
þekja áldósir að innanverðu.
Enska matvælaeftirlitið gerði
könnun þar sem í ljós kom að
yfir 60% af dósum fyrir mat
innihéldu þetta skaðlega efni.
Allt frá árinu 1938 hefur
menn grunað að bisphenol-A
valdi hormónaröskun og er
þessi grunur mjög vel rök-
studdur. Komið hefur í ljós
stækkun á blöðruhálskirtli hjá
karlkyns músum ef mæður
þeirra hafa fengið litla
skammta af bisphenol A á
meðgöngutíma.
í mörg ár hefur verið beðið
eftir áhættumati Evrópusam-
bandsins á efninu. Það hefur
loksins verið gert. Bisphenol
A er flokkað sem hættulegt
fyrir æxlunargetu fólks.
18
NEYTENDABLAÐIÐ - nóvember 2002