blaðið - 28.10.2005, Blaðsíða 20

20 I HEILSA
FÖSTUDAGUR 28. OKTÓBER 2005 blaöiö
Aldraðir eru ekki
einsleitur hópur
Tíunda hver kona greinist með brjóstakrabbamein
Röntgenmyndataka
dregur úr dánartíöni
Guðrún Agnarsdóttir, forstjóri Krabbameinsfélagsins.
Tíunda hver kona á Íslandi grein-
ist með brjóstakrabbamein á lífs-
leiðinni og árlega greinast um 170
konur með brjóstakrabbamein.
Það er þvi deginum ljósara að það
er konum nauðsynlegt að fara
reglulega í skoðun hjá Krabba-
meinsfélaginu. Þrátt fyrir það
mæta einungis um 5;% kvenna
á höfuðborgarsvæðinu i brjósta-
krabbameinsskoðun. Október er
jafnan nýttur til að vekja athygli
á brjóstakrabbameini ár hvert
þrátt fyrir að umræðan ætti vitan-
lega að vera opin alla daga ársins.
Blaðið spjailaði við Guðrúnu
Agnarsdóttur, forstjóra Krabba-
meinsfélagsins, um krabbamein,
sársauka og fleira.
Guðrún segir að það sé augljós mun-
ur á aðsókn í brjóstakrabbameins-
skoðanir í október en aðra mánuði.
.Umræðan ýtir við konunum og það
er eins gott því að konur á höfuð-
borgarsvæðinu mæta alls ekki eins
vel og til dæmis konur úti á landi.
Það verður nú að leggja áherslu á
það að það er hvergi í nágrannalönd-
unum í boði að konur geti komið í
bæði leghálskrabbameinsskoðun og
brjóstakrabbameinsskoðun í sömu
heimsókninni. Við erum alltaf með
árveknismánuð í október og þetta
er hefð sem hefur komist á erlendis.
Umsvifin hafa vaxið ár frá ári hjá
okkur og það eru sífellt fleiri sem
taka þátt. Aðalsamstarfsaðili okk-
ar er fyrirtækið Artica sem er um-
boðsaðili Estée Lauder hér á landi
og þau hafa verið mjög áhugasöm
og velviljuð í þessu samstarfi ásamt
KB-banka sem er aðalstyrktaraðili
félagsins."
Einstaklingsbundið hve
konur finna mikið til
Guðrún segir að það sé mjög mikil-
vægt fyrir konur að koma í brjósta-
krabbameinsskoðun enda er best
að ná meininu meðan það er lítið
og auðlæknanlegt, þá eru horfurnar
betri og aðgerðin minni. „Það var
einmitt að koma út grein í virtu
bandarísku læknatimariti sem sýn-
ir að minnkuð dánartíðni af völd-
um brjóstakrabbameins er fyrst og
fremst álitin vera vegna greiningar
með röntgenmyndatöku fremur
en vegna meðferðarinnar. Þeir
vilja meina að það að greina æxlið
snemma með röntgenmyndatöku
sé stærri áhrifaþáttur til að draga
99........................
Tíðni brjóstakrabba-
meins fer vaxandi á Vest-
urlöndunum, við vitum
ekki afhverju það staf-
ar en það hlýtur að vera
eitthvað í lífsháttum
okkar og umhverfi
okkarsem veldurþví.
úr dánartíðni heldur en þessi góða
meðferð sem nú er völ á,“ segir Guð-
rún og bætir við að þess vegna sé
svo mikil synd að það skuli ekki
vera nema 55% kvenna sem mæta
í skoðun á höfuðborgarsvæðinu.“
Þegar Guðrún er spurð að því hvort
það geti verið að konurnar hræðist
einfaldlega að fara í brjóstaskoðun
vegna sársauka segir hún að það geti
vel verið. „Kannski eru einhverjar
konur hræddar við þrýstinginn en
það verður að þrýsta, annars tekur
maður lélegar myndir og græðir ekk-
ert á því. En það hefur náttúrlega ver-
ið reynt að minnka þrýstinginn eins
og mögulegt er. Þetta er þrýstingur í
nokkrar sekúndur og svo er það bú-
ið. Það er mjög einstaklingsbundið
hvað konur finna til og ég held að
engri konu finnist þetta þægilegt.“
Umhverfi og mataræði hefur áhrif
Guðrún segir að konur í Austurlönd-
um fjær hafi miklu lægri tíðnibrjósta-
krabbameins heldur en konur á Vest-
urlöndum. Hins vegar breytist þessi
tíðni á nokkrum árum þegar þær
flytja til Vesturlanda og Guðrún seg-
ir að þetta sýni að hluta orsakanna
sé að leita í lífsstíl okkar. „Tíðni
brjóstakrabbameins fer vaxandi á
Vesturlöndunum, við vitum ekki af
hverju það stafar en það hlýtur að
vera eitthvað í umhverfi okkar sem
veldur því. En við erum mjög hepp-
in hér á íslandi því dánartíðnin hef-
ur lækkað, hún er að minnka og við
teljum okkur eiga þátt í því með þess-
ari skoðun því þá er hægt að greina
krabbameinið snemma. Við vitum
að það eru sumir sem hafa ákveðin
brjóstakrabbameinsgen en þeir eru
mjög fáir. Þannig að það álykta allir
að það sé umhverfisþátturinn sem
skiptir mestu og þeir eru örugglega
fleiri en einn en hverjir þeir eru vit-
um við ekki. Auknar rannsóknir
munu leiða það í ljós. Umhverfi og
mataræði hefur örugglega einhver
áhrif. Það hefur það líka í mörgum
öðrum sjúkdómum en það eru senni-
lega ekki beinir orsakaþættir."
svanhvit@vbl.is
Ókeypis
blpðþrýst-
ingsmæling
Jórunn Frímannsdóttir, hjúkr-
unarfræðingur og ritstjóri
heilsuvefsins doktor.is, býður
öllum konum sem körlum í
ókeypis blóðsykurs- og blóð-
þrýstingsmælingu í Kringlunni
í dag milli kl. 16 og 18 á 1. hæð.
Auk þess býður doktor.is nú
notendum sínum upp á ókeyp-
is netráðgjöf og Jórunn vill af
því tilefni ítreka nauðsyn þess
að huga að heilsunni. Netráð-
gjöf doktor.is gefur notendum
vefsins kost á að komast í beint
samband við sérfræðinga
sem svara spurningum þeirra
um heilsutengd málefni.
Aldraðir eru breiður hópur ólíkra ein-
staklinga með mismikla þörf fyrir
þjónustu og aðstoð. Er það rétt skil-
greining að tala um alla 67 ára og eldri
sem eldri borgara eða ellilífeyrisþega
eins og gert er á lífeyrislaunagreiðslu-
seðli þeirra? Við eigum heldur að tala
um eftirlaunaþega og eftirlaun eða
einfaldlega bara lífeyri. Ég tel miklu
réttara að ræða þessi mál út frá getu
einstaklinga og þörfum þeirra fyrir
þjónustu, það er mikill getumunur á
einstaklingum 67 ára og eldri. Sum-
ir tala um eldri-eldri borgara og svo
yngri-eldri borgara. Það er samt ein-
faldlega þannig að níræð amma mín
er miklu frískari en margir sem eru
20 árum yngri.
Félagsleg tengsl
Það skiptir verulegu máli fyrir allt
samfélagið að lífeyrisþegar einangrist
ekki. Það er mikil hætta á því þegar
fólk hættir að vinna að það gerist og
að það séu fáir eða engir sem fylgist
með. Akureyrarbær hefur markað þá
stefnu að heimsækja alla sem komnir
eru á eftirlaun, kanna hjá þeim aðstæð-
ur og ræða við þá. Mér finnst þetta frá-
bær stefna og tel mikilvægt að það sé
ekki bara Akureyri sem kanni aðstæð-
ur með þessum hætti. Það færi vel á
því að öll sveitarfélög landsins tækju
þetta upp og allir sem færu á lífeyri,
ungir sem aldnir, fengju heimsókn
u.þ.b. ári eftir að þeir hefja lífeyris-
töku sína. Þannig mætti finna þá sem
eru í hvað mestri hættu á að einangr-
ast og koma í veg fyrir alvarlegar af-
leiðingar félagslegrar einangrunar.
Mikilvægi hreyfingar
Sjaldan er góð visa of oft kveðin.
Það er ekki hægt að gera nógu mikið
úr mikilvægi hreyfingar fyrir aldraða.
Það er reyndar ekki hægt að gera nógu
mikið úr mikilvægi hreyfingar fyrir
alla aldurshópa, en þegar aldurinn
færist yfir verður erfiðara og erfiðara
að byrja. Þeir sem hafa alltaf hreyft
sig í gegnum tíðina halda því eflaust
áfram þó þeir hætti að vinna og rú-
tínan breytist. Það er nauðsynlegt að
hreyfa sig í að minnsta kosti 20 mínút-
ur á dag, best væri að ná því upp í eina
klukkustund á dag og eru gönguferðir
kjörin leið til þess að gera það. Það er
mikið efni á www.doktor.is um mikil-
vægi hreyfingar og farið nákvæmlega
í það í nokkrum greinum.
Það er ekki eftir neinu að bíða!
„Ekkert er eins þreytandi og aðgerða-
leysið“ - máltæki gyðinga.
Jórunn Frímannsdóttir,
ritstjóri www.doktor.is
TWiiniab
þegar árangurinn skiptir máli
■ÖFLUGT FITUBRENNSLUEFNI
- AUKIN ORKA Á ÆFINGUM
■ HELDUR ÞÉR VAKANDIVIÐ
- LESTUR, - AKSTUR,.....
Útsölustaðir: Apótek og
)um
www.medico.is
Akraiind 3 - 201 Kóp
TWlNLAB
þegar árangurinn skiptir máli
■ÖFLUGT FITUBRENNSLUEFNI
'AUKINN KRAFTUR Á ÆFINGUM
Útsölustaðir: Apótek og heilsustöðum v™w-'"ed'“'j
Akrallnd 3 - 201 Kóp
Hreyfing sem hluti af daglegu lífi!
• Ef þú hefur ekki stundað neina hreyfingu lengi er rétt að byrja hægt og
gera lítið í einu. Best er að hreyfing verði smám saman hluti af daglegu
lífi.
• Farðu upp með lyftunni og gakktu síðan niður stigann
• Taktu á þig krók þegar þú gengur út í búð
• Ef þú ferðast með strætó, farðu þá út nokkrum biðstöðvum á undan og
gakktu síðasta spölinn
• Það er líka hreyfing að ganga innan veggja heimilisins
• Þegar lagt er á borð má fjölga ferðum og taka fáa hluti í einu
• Stattu upp og sestu mörgum sinnum
• Settu saman æfingar sem þú getur gert daglega, sitjandi eða liggjandi
• Gættu þess að reyna ekki of mikið á líkamann. Góð þjálfun í 20 mínútur
á dag er gulls ígildi og best er að púlsinn sé meðalhraður. Þjálfun með
rabbhraða er góð.
Æfingar fyrir óþjálfað eða lítið þjálfað fólk, gerðar sitjandi
• Sestu á traustan borðstofustól, sittu framarlega á setunni, með beint bak
og án þess að snerta stólbakið. Teygðu þig dálítið áður en þú byrjar.
• Gakktu á staðnum - lyftu fótunum til skiptis og trampaðu í gólfið. Um
leið skaltu hafa handleggina dálítið bogna og hreyfa þá af krafti aftur og
fram.
• Hliðarbeygjur: Sittu með fætur sundur og beygðu bolinn fram og til hlið-
ar, fyrst nokkrum sinnum til hægri og síðan nokkrum sinnum til vinstri.
• Stattu upp og sestu niður nokkrum sinnum - reyndu að gera þetta án
þess að nota handleggina. Fjölgaðu skiptunum smám saman.
• Settu fæturna til skiptis upp á stólsetuna. Þér er óhætt að halda í stólbak-
ið fyrst, efþú vilt.
• Bolvindur: Sittu með fætur í sundur og snúðu upp á líkamann sitt á hvað.
• Gakktu kringum stól - sestu niður annað veifið og haltu síðan áfram.
Farðu öðru hverju öfugan hring.
• Ekki er úr vegi að nota tónlist við æfingarnar. Veldu þá tónlist sem þér
þykir gott að hlusta á. Þú getur gert æfinguna að ganga á staðnum á milli
hinna æfinganna eftir því sem þrekið eykst.
• Mundu að þér er óhætt að mæðast dálítið.
• Gera skal hverja æfingu 6-10 sinnum.
Æfingar fyrir óþjálfað fólk, gerðar liggjandi
• Leggstu á bakið (á gólfinu, á teppi eða í rúminu)
. Byrjaðu á að hita þig upp (hreyfðu fingur og tær, teygðu og krepptu fætur,
teygðu og beygðu fótleggi og handleggi, teygðu allan likamann eins og
þú getur).
• Æfðu þig í að færa þig úr einni stellingu í aðra.
• Færðu þig úr baklegu á hliðina og síðan yfir á magann og síðan sömu
leið til baka.
• Sestu upp og leggstu aftur á bakið.
• Liggðu á bakinu, dragðu fæturna undir þig og lyftu rassinum upp.
• Liggðu á maganum, farðu upp á fjóra fætur og stattu loks upp. Gerðu
þetta svo í öfugri röð.
• Endurtaktu æfingarnar nokkrum sinnum.
• Mundu að þú hefur gott af því að mæðast svolítið.