Fréttatíminn - 22.06.2012, Side 34

2 garðar Helgin 22.-24. júní 2012
 Kal NorðaNhret og frost
ráðgjöf við
garðahönnun
Bjarnheiður Erlendsdóttir skrúðgarðyrkjufræðingur
veitir viðskiptavinum BYKO ráðgjöf vegna fyrirhugaðra
framkvæmda í garðinum í sumar.
Skráning á netfangið gudrunhalla@byko.is og í síma 515 4144 alla virka daga.
Hver viðskiptavinur fær hálftíma ráðgjöf sem kostar kr. 5.900 og nýtist sem
inneign þegar keypt er efni í pallinn hjá BYKO. Ráðgjöfin er veitt í BYKO Breidd.
Í garðablaði Fréttatímans og Garðyrkju-félagsins sem kom út í lok apríl skrifaði ég að það virtist ætla að vora vel. Góð-
viðri var síðari hluta mars og allan apríl
fyrstu vikurnar í maí, fyrst með votviðri og
ljúfri rigningu og seinna með sól og yl. Ekk-
ert hret kom um páskana eða næstu vikur
þar á eftir og gróður tók vel við sér. Vorlauk-
arnir buðu upp á einstæða litasýningu og
stóðu lengi án þess að verða vindbarðir. Í
lok mars voru rósir farnar að opna brum.
En sunnudaginn 13. maí skall á norðanbál
sem stóð í þrjá daga með frostnóttum. Síðan
þá hefur að mestu verið sólskin hér á Suð-
vesturhorninu og þurrkur eftir því utan
einn laugardag með úrhelli. Nokkrar nætur
hefur hitastig fallið undir frostmark. Áhrifin
hafa ekki látið á sér standa og verið heldur
dapurlegar fyrir sumar tegundir og sortir.
Sérstaklega hafa ýmsar reynitegundir og
mörg rósayrki farið illa.
Útsprungin lauf og brum hafa kalið í frost-
inu og síðan hafa plönturnar smám saman
drepið af sér brum og heilar greinum til við-
bótar. Þær reyna að spara safann og endur-
hæfa neðri hluta plöntunnar og greinarnar
með mesta vaxtarþróttinn. Þetta tekur dálít-
ið á taugarnar sérstaklega þegar einstakar,
fágætar plöntur kala niður í rót og ætlunin
er að sýna garðinn á Norrænni rósahelgi á
komandi sumri. En íslenska þrautseigjan
lætur ekki að sér hæða! Við þessu var jú að
búast eins og reynslan hefur sýnt svo oft
áður. Þetta eru þær aðstæður sem við búum
við í landinu bláa!
Í blaði danska rósafélagsins sem ég fékk
nýlega sé ég að mikill rósadauði varð í
frosthörkum sem gengu yfir Danmörku í
vetur sem leið og gefin góð ráð um hvernig
megi endurvekja þær. Við erum því ekki ein
á báti um vandamál af þessu tagi. Ráðin sem
þarna birtast eru:
 Láta plöntuna vakna vel. Hörð klipping á
réttum tíma og ekki of snemma. Klippa
ofan við vöxtulegan sprota – vel neðan við
kalsprotann þannig að sárið verði hvítt og
vefurinn lifandi í sárinu.
 Ef rós er kalin niður að rót er ráðlegt
að bíða eftir að sprotar komi upp frá
ágræðslustað og stilla sig um að rífa
plöntuna upp. Rósin getur endurhæft sig;
beðrósir á einu ári og runnarósir á tveimur
árum.
 Vökva mikið og gefa áburðargjöf eftir
klippingu. Þetta síðast talda atriði er einna
mikilvægast til að ná plöntunni af stað og
fá líf í greinarnar.
Ég er að reyna þessi ráð núna. Ávinningur-
inn af mikilli vökvun er ótvíræður og flýtir
mjög fyrir endurhæfingunni. Áburðargjöfin
fylgir í kjölfarið. Klippingin kemur seinast
þegar kominn er nýr vöxtur í lifandi brumin.
Ég hef vökvað hverja plöntu þriðja hvern dag
á sólardögunum svo duglega að jarðvegur
hefur blotnað skófludjúpt niður. Vatnið verð-
ur að ná niður til djúpu rótanna, sérstaklega
á rósunum.
Reynitegundirnar sem ættaðar frá Hima-
layafjöllum virðast ná sér býsna fljótt eins
og greinin á rósareyninum hér sýnir. Efsti
þriðjungur hans kól og ég er búinn að klippa
hann af. Jafnvel blaðfallega kínverska reyn-
isortin „Dodong“, sem missti öll blöðin sem
komin voru út, er farin að vaxa aftur með
furðu lítilli fórn á greinum og brumum.
Rósirnar hafa valdið meiri höfuðverk því
þær er ég sumar búinn að þríklippa. Líklega
var ég of fljótur á mér í fyrstu tvö skiptin.
Hér fylgir mynd af rósinni kanadísku rós-
inni „Lac Majeau“ sem hefur reynst vel hér á
landi ásamt systrum sínum „Louise Bugnet“
og „Marie Bugnet“. Myndin sýnir sprota
sem hafa verið klipptir áður en brumin fyrir
neðan klippingarsárið hafa þornað upp. Nú
þarf að klippa aftur 5-6 mm ofan við nýja öfl-
uga sprotann sem farinn er að vaxa. Ég geri
mér bjartar vonir um að þessi rós blómstri
fagurlega í sumar sínum hvítu fylltu og
ilmandi blómum!
Muna að vökva vel í þurrkinum!
Vilhjálmur Lúðvíksson
Vorhret og þurrkur – Vökva, vökva!
Kalin grein á rósareyni. Rós að springa út 31. mars 2012. Lac Majeau á góðum degi. Kalin Lac Majeau -
tilbúin undir klippingu.

  
g arðblómin snerta mis-munandi strengi í hjörtum þeirra sem rækta þau. Sum
blóm eru alltaf frekar pirrandi, sá
sér á óheppilega staði, skríða út
fyrir áætlað pláss, blómstra á leið-
inlegum tíma eða sleppa því jafnvel
sem er sýnu verra, aldinin eru étin
samstundis af fuglum og öðrum
gestum og svo mætti lengi telja.
Önnur blóm eru þeirrar náttúru að
það er alveg sama hvernig þau eru
stemmd, þau eru alltaf óviðjafnan-
lega fögur í augum ræktandans.
Ættkvísl hjartablóma, Dicentra,
fyllir þennan seinni flokk. Nokkrar
tegundir hjartablóma hafa verið
í ræktun hérlendis um áratuga
skeið og aldrei hefur neinn heyrst
hallmæla þessum plöntum enda
eru þær forkunnarfagrar.
Hið eiginlega hjartablóm, Di-
centra spectabilis, er stórvaxnast
þeirra tegunda sem ræktaðar eru
hér, getur orðið hartnær meter
á hæð. Blöðin eru stór og með
blágrænum lit og er það mjög blað-
fallegt. Stönglarnir vaxa í boga
og hanga blómin í röðun neðan á
stönglunum. Blómin eru hjarta-
laga, ytri krónublöðin bleik og
hjartalaga en þau innri eru hvít og
standa niður úr hjartanu. Hjarta-
blómið stendur lengi í blóma en
þarf skjólgóðan vaxtarstað. Það
þolir dálítinn skugga, eins og
reyndar öll ættkvíslin.
Dverghjarta, Dicentra form-
osa, er langalgengast hjartablóma
í íslenskum görðum. Blöðin eru
mjög fínleg og dálítið grágræn að
lit. Blómin eru frekar smá, fallega
hjartalaga og ýmist bleik eða með
hreinhvítum blómum. Dverghjarta
myndar fallegan brúsk með tím-
anum, er sérlega blómviljugt og
auðvelt að eiga við það. Blómgun-
artíminn er óvenjulega langur því
dverghjartað getur verið í blóma
meira og minna allt sumarið, frá
því í júní og allt fram í september.
Mjög auðvelt er að fjölga því með
sáningu eða skiptingu.
Hjartablóm „Burning Hearts“
er tiltölulega nýtt yrki sem kom á
markað árið 2008 og hefur farið
sigurför um hjartablómaheiminn.
Yrki þetta er blendingur milli
álfahjarta, Dicentra eximia og
tegundarinnar Dicentra peregr-
ina. Blöðin eru ákaflega fínleg,
minna á burknablöð og fallega
ljósgrá á litinn. Þau mynda þéttan
lágan brúsk niðri við jörð. Blómin
eru aftur á móti stór og áberandi
hjartalaga, fagurrauð með hvítum
kanti og standa þau nokkur saman
í stuttum klösum á sveigðum
stönglum sem standa vel upp úr
blaðbrúsknum. Þessi planta byrjar
að blómstra snemma í júní og held-
ur áfram allt sumarið, allt fram á
haust, rétt eins og dverghjartað.
Guðríður Helgadóttir,
garðyrkjufræðingur
 hjartablóm óviðjafNaNlega fögur
Hjartnæm garðblóm
Dverghjarta - nærmynd af blómum á plöntu á Reykjum. Hjartablóm, bleikt. Nærmynd af blómklasa hjá KK.
Blómstrandi Hjartablóm „Burning
Hearts“.