Prentarinn - 01.03.1996, Blaðsíða 4

■ ■■ TÆKN I
Prentiðnaður
breytist í útgáfuiðnað
Hlutverki og
stöðu prentmiðla
er nú ágnað í
fyrsta sinn í
ríflega 400 ára
sögu prent-
tœkninnar.
Prentun er núna
aðeins einn
af mörgum
kostuin útgefenda
við val á miðlurn
og eigi prent-
iðnaðurað
standast þessa
samkeppni
verður hann að
auka og sýna
fram á skilvirkni
prentmiðla fyrir
viðskiptavini auk
þess að byggja
upp þekkingu á
margmiðlun og
framleiðslu slikra
miðla. Við
störfum nú í
útgáfuiðnaði
frekar eit
prentiðnaði
eingöngu.
I þessari grein er
reynt að rýna í
framtíðina og
hvað þessar
breytingar
fela í sér.
Upplög minnka
Almennt munu upplög prentgripa
minnka. Astæða þess er að nú vilja
útgefendur og auglýsendur ná til
sérstakra markhópa. Hver prent-
gripur er því sniðinn að sérþörfum
markhópa eða jafnvel einstaklinga.
Ný prenttækni gerir þetta mögulegt.
I evrópskri könnun og spá kemur
fram að meðalupplög ntunu minnka
mikið fram til aldamóta, bæði
almennt og í fjórlit.
Meöalupplag 1990 1995 2000
Almennt 2.090 1.630 1.200
Fjórlita 6.480 4.240 2.640
GUÐBRANDUR
MAGNÚSSON
Að baki þessari spá liggur mikil
tæknibylting í litprentun í litlum
upplögum. Nú þegar er ljósritunar-
tæknin (duft- og bleksprautu-
prentun) orðin svo góð að hún getur
keppt við offsetprentun. Nokkrir
vélaframleiðendur hafa látið til sín
taka á þessum markaði, Agfa,
Xeikon og Indigo fyrst og fremst.
Sömuleiðis hafa verið þróaðar
prentvélar sem prenta tölvugögn
beint með aðferðum offsetprentunar.
Það er fyrst og fremst Heidelberg DI
vélin, sem þar um ræðir.
Samkeppni við þessa nýju
tækni verður eifið með hefð-
bundnum offsetprentvélum og
seinlegri plötugerð. Til þess að
slík tækni verði samkeppnisfær
þarf að breyta mjög mikið
vinnubrögðum í plötugerð og
prentundirbúningi.
Breyttar aðstæður
Breyttar markaðsaðstæður og vöxtur
tölvumiðla auka kröfur til starfs-
manna um hugmyndaauðgi og fram-
tíðarsýn í bland við tæknikunnáttu.
Til þess mun þurfa fólk með
mismunandi hæfni og menntun.
Með tilliti til þess að framleiðsla
tölvumiðla á álíka mikið sammerkt
með sjónvarpsframleiðslu og prent-
smíð þurfa hæfniskröfur þeirra sem
við hana vinna að taka mið af því.
Breytingar næstu ára
krefjast þess að starfsfólk
geti llutt sig auðveldlega á
milli fastbundinna starfs-
greinamarka. Tækni í prentiðnaði
hefur á undanfömum árum leyst upp
ákveðnar starfsstéttir, s.s. prent-
myndasmiði. Sú þróun mun halda
áfram. Ennfremur er ljóst að ákveðn-
ar starfsgreinar renna saman að
hluta, s.s. auglýsingateiknun og
prentsmíð og prentsmíð og blaða-
mennska, einfaldlega vegna þess að
þar er krafist sams konar hæfni og
kunnáttu. Vegna þess hversu fjöl-
breyttri menntun útgáfuiðnaðurinn
þarf á að halda þyrfti að afnema
núverandi starfsgreinaskiptingu.
Vænlegra væri að líta fyrst og fremst
til þeirrar hæfni sem prentiðnaðurinn
þarf á að halda, en ekki úr hvaða
starfsstéttum slíkt fólk kemur eða á
hvaða skólastigum það er menntað.
Nýjar hæfnikröfur
I leiðandi störf verður eftirspurn
eftir vel menntuðum tölvumönnum.
í æ ríkari mæli verður óskað eftir
fólki með þekkingu á kerfisstjórnun,
netstjórnun, forritum og
vandamálum þeim tengdum, ásamt
gagnagrunnsvinnu.
Allir starfsmenn þurfa að
hafa góða þekkingu og hæfni
á sviði tölvunotkunar.
Búast má við tvískipt-
ingu starfa í forvinnslu:
annars vegar tölvumenn,
sem taka við tölvugögnum og
vinna við þau áfram: vista í gagna-
grunni, breyta og laga að þörfum
framleiðslu; rippa síður til útkeyrslu
á filmur eða plötur og jafnvel til
prentunar. Hins vegar hönnuðir sem
auk hönnunarkunnáttu og jafnvel
blaðamennskufærni þurfa ekki síður
að vera færir í notkun ýmissa um-
brots- og myndvinnsluforrita. Þeir
þurfa einnig að geta gengið frá efn-
inu til útgáfu á tölvumiðlum á borð
við geisladiska eða net.
Duftprentun og bleksprautu-
prentun eru þær aðferðir sem nýjar
prentvélar byggjast á og vélamar eru
frekar þróaðir
skrifstofuprentarar en
prentvélar. Þekking á
tölvutækni og gagna-
flutningum er að öllum líkindum
meira virði í þessu umhverfi en
prentþekking prentaranna.
Ljósmyndarar munu nota stafrænar
myndavélar þannig að myndir verða í
tölvutæku formi þegar þær koma til
vinnslu í prentsmiðjur. Margir Ijós-
myndarar eru nú þegar að byggja upp
ljósmyndasöfn sín í tölvutæku formi,
líka þeir sem taka myndir á filmur.
Hjá blöðunum verður umbrot
stöðugt sjálfvirkara, það rennur
saman við hönnun og tengist frekar
ákvörðunum um útlit og fram-
setningu. Blaðamenn þurfa að kunna
að nota tölvur til samskipta og
upplýsingaöflunar auk þess að skrifa
fréttir og greinar. Ritstjómir verða
tölvuvæddar þannig að verkefnum
verður úthlutað um tölvur og þær
einnig notaðar til að fylgjast með
vinnslunni, skilum á fréttum og
síðurn til plötugerðar.
Nýir miðlar
Utgáfurétturinn er mikilvæg
fjárfesting og eign útgefandans.
Lykillinn að velgengni á næstu árum
felst í því að auka virði hans með
því að endurnýta þennan rétt. Þetta á
jafnt við um útgáfu bóka, tímarita
og dagblaða. Meðal þeirra tækifæra
sem eygja má er samhliða útgáfa á
margs konar miðlum, t.d. bæði bók
og diskur og útgáfa ítarefnis á tölvu-
miðlum samhliða prentmiðlum.
Til dæmis má hugsa sér við útgáfu
fræðibóka að allar heimildir séu
samhliða gefnar út á geisladiski.
Nú þegar eru uppsláttarbækur og
alfræðisöfn nánast eingöngu gefin út
á geisladiskum. Einnig er þegar
farið að gefa út tímarit víða um
heim sem ekki eru prentuð, heldur
fá áskrifendur þau send í tölvupósti.
Markaður fyrir tölvumiðla er enn
vanþróaður og illa skilgreindur, en
það ntun breytast. Mikill vöxtur er
þar fyrirsjáanlegur næstu fimm árin
og alls ekki fyrirfram gefið að prent-
4 ■ PRENTARINN