Læknablaðið : fylgirit - 01.07.1978, Blaðsíða 140

Statisk vinna hefur hins vegar 1 för meS
sér, að vöðvinn er spenntur allan timann,
en það hefur óæskileg áhrif á blóðrásina.
Það safnast fyrir úrgangsefni, viðkomandi
þreytist fljótt, vinnan verður slitandi og
smám saman myndast bólgur 1 vöðvunum.
Því lengur sem fólk þarf að vinna 1 sömu
stellingum, þeim mun meiri ástæða er til
að hyggja að vinnustellingum, stöðustell-
ingum og rangstellingum, sem valdið geta
slitsjúkdómum 1 stoðkerfi og æðakerfi
líkamans.
Allar þvingaðar vinnustellingar krefjast
mikillar orku, eru þreytandi og orsaka
gigt 1 vöðvum, liðum og beinum.
Vöðvagigt í hálsi og herðum sækir á
fólk, sem situr mikið við vinnu, ekki síst,
ef vinnan útheimtir mikla nákvæmni og ein-
beitingu.
Bakveiki sækir einkum á þá, sem standa
mikið við vinnu, eða vinna erfiðisvinnu.
Það er ekki óalgengt, að fólk beiti
meiri kröftum við vinnu en nauðsyn kref-
ur, heldur t.d. krampatökum um skriffæri
eða prjóna (sbr. prjónakonuveiki).
Við erfiðisvinnu, svo sem við að lyfta
og bera mikinn þunga, er hins vegar æski-
legt að nota eins marga vöðva við átökin
og hægt er og halda hryggnum jafnframt
beinum. Marga bakveiki væri hægt að
forðast, ef fólk kynni að dreifa þunga og
álagi á sterka vöðva í ganglimum, 1 stað
þess að ofreyna bakvöðva sína.
Við kyrrsetustörf þarf hæðin á vinnu-
borðinu að vera þannig, að viðkomandi sé
afslappaður 1 öxlum, sitji nægilega nálægt
verkefninu, stóllinn sé 1 réttri hæð og
stuðningur sé við mjóbakið.
Við standandi vinnu á borðhæðin að vera
1 lægra lagi, ef um þunga vinnu er að
ræða, en sé um léttari vinnu eða ná-
kvæmnisvinnu að ræða, þá þarf hæðin á
borðinu að vera meiri.
Vinnufatnaður má ekki hindra eðlilegan
hreyfiferil né blóðrás og þarf þvi að vera
rúmur. Skótau má ekki þrengja að fótum
og of háir hælar valda óheppilegum stell-
ingum á fótum og 1 baki (lumbal lordosis).
Þreyta stafar ekki bara af vöðvavinnu.
Sambland af kyrrsetu og langvarandi and-
legri einbeitingu veldur auðveldlega and-
legri þreytu og stressi og virðast einmitt
oft vera orsakir vöðvabólgu. Því meira
sem álagið er, andlegt eða líkamlegt,
þeim mun meiri j-.örf er á vinnuhléi og
mörg stutt hlé eru talin gefa betri raun,
en ef alltof langt er látið liða á milli
þeirra, þó löng séu.
Hvíld næst best 1 liggjandi stöðu á baki,
þar sem undirlag er slétt, og fæst þá
mest slökun í vöðvum.
Að lokum má geta þess, að spenna,
eymsli, verkir og jafnvel bólgur geta
myndast 1 vöðvum við sjúkdóma \ eyrum,
augum, nefholi, tönnum, hálsi og öndunar-
færum. Einnig komið af "referred pain"
frá búklíffærum og "defence musculaire",
er það kallað, þegar spenna myndast 1
vöðvum til verndar undirliggjandi aumum
lfffærum. Þegar vöðvar þrýsta að taugum
við hrygg koma fram svokölluð rhitzopatiu
einkenni, eins og við brjósklos.
Meðferð: Af þvi, sem fram hefur
komið hér á undan, er ljóst, að profylaxis,
eða fyrirbyggjandi aðgerðir, eiga mikinn
rétt á sér og eru raunar nauðsynlegar \
baráttu við gigtsjúkdóma, svo sem vöðva-
gigt og bakveiki.
Enda þótt klínisk skoðun og aðrar rann-
sóknaraðferðir staðfesti ekki alltaf sjúk-
dómssöguna, er þvf nær undantekningar-
laust reynt að setja alla þessa sjúklinga \
einhverja meðferð, en meðferðin, burtséð
frá profylaktisku hliðinni, fer að sjálfsögðu
eftir kliniskum einkennum hverju sinni.
Hér skal 1 stuttu máli gerð grein fyrir
helstu þáttum meðferðar á vöðvagigt.
Almennar ráðleggingar, sem
flokkast undir profylaxis og reynt hefur
verið að gera nokkur skil hér að framan.
Lyfjameðferð. Verkjalyf, vöðvaslak-
andi lyf og e.t.v. svefnlyf eru gefin til
þess að draga úr vöðvaspennu og sjá til
að sjúklingur sofi og hvílist. Bólgueyðandi
lyf eru gefin ef einkennin hafa staðið lengi
eða ástæða er til að ætla að þau stafi ekki
frá vöðvum eingöngu. Deyfilyfjum getur
þurft að sprauta lokalt \ vöðva og þykir
þá gefa góða raun að blanda saman stað-
deyfingarlyfi og bólgueyðandi lyfi. Geðlyf
getur verið ástæða til að gefa, en þá jafn-
an 1 samráði við geðlækni.
Hitameðferð (bakstrar, bylgjur, böð)
í réttu formi og magni hefur kvalastillandi
og róandi áhrif og er jafnframt heppileg
sem undanfari nudds og/eða æfingameð-
ferðar.
N u d d virkar einnig róandi, dregur úr
vöðvaspennu og hefur þannig kvalastillandi
áhrif.
Æfingameðferð þó talin sé hér sið-
ust, er að míhu mati einn veigamesti
138