Nýtt Helgafell - 01.05.1958, Blaðsíða 33

Á RÚSTUM KAUPMANNAHAFNAR
27
sín vestan megin Vorfrúarkirkju, urðu að
sjálfscgðu fyrr í vegi eldsins en hinir, sem
handan við bjuggu, og hefðu ófarir þeirra
sannarlega mátt verða hinum síðarnefndu
nægileg aðvörun. En þeir hafa treyst um
Þegar við bætist eðlileg tregða mikilla bóka-
safnara að raska öllu og flytja út í algera
óvissu, þar sem eldshaf og ringulreið hafa
stolið burt allri dómgreind, er hik þeirra og
seinlæti ofur skiljanlegt, en jafn hörmulegt
þó. Það er fátt sem gengur Jóni Ólafssyni
eins til hjartans og missir þeirra mörgu og
góðu bóka:
„Fyrst þá elldurenn var ad brenna i
Vesturgötu circ. kl. 9. geck hann þvert yfer i
Studiistræte. Prof. Steenbuck feck nóg fólk,
og hiálpade mest öllu sinu, enda átte hann
ei allmiked Bibliothec, hann liet bera til Ass.
Grams og þar brunnu þær flestar. Prof Horre-
bow biargade aungvo af sinu, og hafde ei
annad klæda, en hánn stód í, utan hvad
hans ellste sonur var i sinum bestu klædum.
Gengu so hans 5. börn epter honum ör-
snaud ... Biskupsens Worms gardur stóð
Ytst i nordurendanum á Studiistræte yfer
undan Vorfruekyrkiu, brann hann eige fyr
enn seint, so sem hier um kl. 9. um dagenn,
þvi hann var grunnmúradur. Biskupsens
Bibliothec, sem mællt er hann hafe kostad
fra 14 til 16000rd. var allt bored inn í Vor-
frúekyrkiu. Hans Frú la siúk, en hann var
siálfur i Visitatiu út á lande, og þá hann sá
elldenn út þángad, skundade hann inn i
stadenn; enn þá var allt um giört. Átte hann
ei nema 3. bækur epter, sem hann hafde
med sier i Visitatiunne. Hún andadest nockr-
um tjmum epter brunann ..."
Næst lýsir Jón því, hversu brandfólkið,
það sem ekki var ofurölvi eða farið heim,
reynir að bjarga Vorfrúarkirkju með því að
sprengja upp með „krúde" og skjóta niður
Sykurhúsið, vínhúsið Dyrkjöb, sem var rétt
til hliðar við kirkjuna, og hin fræga vínkjall-
ara Blasen á horni Gamlatorgs, en þar segir
Jón að farizt hafi vín fyrir 40.000 ríxdali. Allar
þessar anstaltir komu þó fyrir ekki. Meira
að segja telur hann að eldflugið frá spreng-
ingum þessum hafi fyrst komið báli í spíru
kirkjunnar, en „þar næst blossade út úr
henne, og þá strax fiell hún ofan á nordur-
götu, og giörde aungvann skada . . .
Var þad hvad undarlegast, ad kluckurnar
runnu nidur i hnette, sem urdu eins og
sindur, blandad vid sand. Marger höfdu
þángad til þá von, ad kyrkiuna munde ecke
elldur bíta, og sögdu. Herren beverar vel sit
Tempel, og margur bar þar inn sitt góts sem
vard henne til þvi stærre uppkveikiu, brann
þá kyrkian oll ad innanverdu fyrst. Þar
smaug elldurenn ofan i Begravelsen, og
brende i þeim bæde líkkistur og manna-
bein..
Það var ekki fyrr en hér var komið, að
Árni prófessor Magnússon fékkst til að
hagga bókasafni sínu. Fyrr um daginn höfðu
nokkrir ungir Islendingar farið til hans, með
Jón Ólafsson í fararbroddi, og boðizt til að
freista þess að koma safninu undan, en Árni
sendi þá frá sér um hæl. En þegar Vorfrúar-
kirkja var tekin að loga, varð allt um seinan
séð. Slíkum voðaeldi voru ekki nema nokkur
fótmál yfir í Stóra Kanokastræti, en þar voru
garðar flestra prófessoranna, Eilers- og Borch
Collegium, og yzt Regensinn. Miðaldahús
háskólans voru eins og tundur í þetta bál,
öll nema gamla Konsistoríið, sem enn stend-
ur og eitt er háskólanum til prýði.
Það var rétt í þessum svifum, sem Jón
lýsir næst, að þeir Jón og Finnur Jónsson,
síðar biskup, tóku að bera bækur Árna út
á vagninn. Raunar hafði vagn þessi, að
sögn, verið helzti lengi í öðrum erindum (og
Jóni Ólafssyni miður þóknanlegum), — við
að koma Madame Mette Magnusen og pússi
hennar á annan og kaldari stað. Jón heldur
nú áfram á þessa leið:
„Þá nú kyrkian var i loga, brann jafnskiótt
Claustred med Famuli húse, þad Medicinska
Kunstcamers, Auditoria, Prestanna hús enn
Consistorium sem stód mille Claustursens og
Auditorii húsanna var óskaddad, en þad er
rett furdulegt. Var allt þetta jafnframt kl. 10.
Þá báladest elldurenn yfer litla Fiolstræte