Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.06.1968, Page 79

THE BOTANY OF ICELAND 55 ÁRA.
Ritsafnið The Botany of Iceland eða Grasafræði íslands hóf göngu sína fyrir
55 árum (1912), með ritgerð dr. Helga Jónssonar um sæþörungagróður við ísland.
(The marine algal vegetation of Iceland.)
Þetta ritsafn, sem er það langstærsta og líklega eitt hið merkasta ritverk um ís-
lenzka grasafræði, er nú orðið fjögur stór bindi og partur af því fimmta kom út
1949, en síðan hefur útgáfan legið niðri og má líklega telja, að henni sé þarmeð
lokið.
Það voru tveir danskir grasafræðingar, sem hleyptu þessu stórverki af stokkun-
um, þeir L. Kolderup Rosenvinge og Eugen Warming, og gáfu þeir út tvö fyrstu
bindin. Eftir fráfall þeirra tóku þeir Johannes Gröntved, Ove Poulsen og Thor-
vald Sörensen við útgáfunni (3.-4. bindi), en síðasta heftið virðist hafa verið gefið
út af þeim Jóhannesi og Þorvaldi einurn. Eorleggjarar verksins voru upphaflega J.
Frimodt í Kaupmannahöfn og John Wheldon & Co. í London (1.—2. bindi), en
síðan Ejnar Munksgaard í Höfn, og H. Milford í London (Oxford University
Press). Fyrstu tvö bindin voru prentuð hjá H. Thiele í Höfn, sem er íslendingum
að góðu kunnur, en síðari bindin hjá Valdimar Pedersen, einnig í Höfn.
í formála fyrsta heftisins af Botany of Iceland segir, að eftir að lokið sé út-
gáfu Botany of the Faeröes (Grasafræði Færeyja), sé nú röðin komin að íslandi,
sem sé meðal þeirra landa danska kóngsdæmisins í Atlantshafi, sem mesta þörf hafi
fyrir ítarlega og kerfislmndna grasafræðilega rannsókn. Þar segir ennfremur: ,,ís-
land er samt sem áður, svo stórt miðað við Færeyjar, að rannsóknin verður þar,
ekki aðeins miklu erfiðari, heldur mun hún og taka miklu lengri tíma. Það er von
okkar, að sérfræðingar í grasafræðilegum greinum, sjái sér fært að heimsækja land-
ið, með stuttu millibili, og safna þar og gera athuganir."
í formálanum kemur einnig fram, að fyrir utan verk Helga um sæþörunga-
gróðurinn hafa þegar verið lögð drög að öðru verki, þ. e. riti Hesselbos um íslenzka
mosa, og látin er í ljós sú von, að næsta sumar geti fléttufræðingur heimsótt landið,
og „síðan einn af öðrum þar til verkinu sé lokið með almennri lýsingu á gróðri og
plöntulandafræðilegri stöðu eyjarinnar."
Hér kemur skýrt fram ætlun þeirra félaga með verki þessu, sem var í stuttu
máli sú, að fá til þess hæfa sérfræðinga, að rannsaka hvern flokk íslenzkra plantna
og skrifa um þá. Ritin skyldu ekki eingöngu vera þurrar upptalningar plantna og
fundarstaða heldur skyldi og gróðurfélögum plantnanna gerð ýtarleg skil og land-
fræðileg útbreiðsla tegundanna tekin með í reikninginn.
Eins og fram kemur í formálanum, telja þeir ísland mjög lítið kannað grasa-
fræðilega. Er fróðlegt að athuga réttmæti Jreirrar skoðunar nokkru nánar, og vita
hvað gert hafði verið í Jreim efnum árið 1912.
Flóra íslands hafði komið út 1901, og var Jrá bezta og ýtarlegasta verkið um
liáplöntuflóru landsins, en var fyrst og fremst alþýðlegt rit, enda Jrótt hún væri
vísindarit öðrum þræði.
Um sæjrörungaflóruna hafði Helgi Jónsson skrifað ýtarlegar greinar í Botanisk
Tidsskrift á árunum 1902—03, og doktorsritgerð hans um sæjjörungagróðurinn við
strendur íslands (Om Algevegetationen ved Islands Iíyster) hafði birzt árið 1910.
Emil Rostrup hafði tekið saman lista um íslenzka sveppi í safninu í Höfn (Islands
Svampe, Botanisk Tidsskrift 1903) og Deichmann Branth hafði gert sams konar
lista um íslenzkar fléttur (Lichenes Islandiæ, Bot. Tidsskrift 1903), en hvorugur
TÍMAKIT UM ÍSLENZKA GRASAFRÆÐI - FlÓra 77