Helgafell - 01.09.1942, Side 55

BÓKMENNTIR
283
fyrir brauð. MeS þeim mettar hún
aldrei tólf þúsundir.
MenntamálaráS (formaSur þess)
hefur ekki fariS meS þá skoSun í laun-
kofa, aS bókaútgáfu þess sé ætlaS þaS
hlutverk aS keppa viS Mál og menn-
ingu og jafnvel Menningar- ogfrœðslu-
samband alþýðu og vega upp á móti
áhrifum þeirra. Þessi staSreynd skýrir
ef til vill þaS ofurkapp, sem Mennta-
málaráS hefur lagt á aS hrúga út sem
mestu lesmáli til sem flestra lesenda
á sem skemmstum tíma án þess aS at-
huga, hvort margar þessar bækur eiga
nokkurt erindi til almennings. Menn
geta tæpast varizt þeirri hugsun, aS
þessi samkeppnisandi hafi haft miSur
góS áhrif á útgáfuna.
Nokkrar umbótatillögur
AS lokum þykir mér ástæSa til aS
drepa á nokkrar breytingar til umbóta
á þessari útgáfustarfsemi. Mér finnst,
aS meira mætti gefa út af jrumsömd-
um frœðiritum um ýmis efni, þar sem
svo mikill skortur er slíkra bóka á ís-
lenzku, aS ekki má vanzalaust teljast.
En burt meS þýSingarnar! MeS þessu
ynnist þrennt: Ritin kæmu almenningi
aS ólíkt betri notum, útgáfan styddi
íslenzka fræSimenn og víSa yrSi
fyllt auS skörS í menningu vora. Ég
held því ekki fram, aS þýSingar á
ýmsum öSrum bókum, ferSasögum,
asvisögum, skáldritum o. fl., ættu aS
falla niSur, en ég legg til, aS úr þeim
verSi dregiS og miklu betur verSi vand-
aS til bókavalsins en hingaS til. Þá er
athugandi, hvort ekki sé tök á aS
breyta útgáfunni á þann veg, aS menn
Rœtu, a. m. k. aö einhverju leyti, val-
io um rit, og sum þeirra fengjust viS
hæfilegu verSi í lausasölu, t. d. ÞjóS-
vinafélagsalmanakiS. Ég þykist hafa
orSiS þess áskynja, aS þessi misheppn-
aSa útgáfa hefur stuSlaS aS því, að
koma inn hjá almenningi óvirðingu
jyrir bókum. Þetta er skiljanlegt. Menn
fá hauga af óinnbundnum ritum, en
kæra sig ekki um mörg þeirra og líta
aldrei í þau. Ég hef víSa séS rit Menn-
ingarsjóSs sæta óvirSulegri meSferS en
flestar aSrar bækur. Allmikil brögS eru
aS því, aS menn tortími þeim eSa losi
sig viS þær eins og hvert annaS rusl
meS því aS gefa þær á tombólur og
bögglauppboS. Fornbóksalar vilja þær
ekki gefins, því aS engin eftirspum er
eftir þeim. Ef hægt væri aS velja um
rit, tækju menn þær bækur, sem þeir
vildu eiga, og væri þá þessari hættu
bægt frá aS mestu leyti. — Ef ætlunin
er, aS rit þessi myndi heimilisbóka-
safn, er ekki lítilsvert, aS þau séu yfir-
leitt aSeins seld í bandi, svo aS þau
varSveitist betur og séu til heimils-
prýSi. — Meiri rækt þarf aS leggja viS
aS vanda frágang og útlit sumra bók-
anna, einkum þeirra, sem ætlaSar eru
til skemmtilesturs. — Prófarkalestur
sumra þessara rita, t. d. Uppreisnar-
innar í eyðimörkinni, er ekki svo góS-
ur sem skyldi. Eins og allir útgefend-
ur vita, hefur þaS eitt fyrir sig mikil
áhrif á vinsældir bóka, hvernig þær
eru gefnar út. Kver eins og Ljó5 og
sögur Jónasar Hallgrímssonar er langt
frá því aS vera eigulegt. Um aldamót
hefSu menn sjálfsagt ekki gert hærri
kröfur til ytra sniSs útgáfunnar, en
tímarnir eru breyttir. — Loks er aS
sjálfsögSu nauSsynlegt aS gera breyt-
ingar á starfsháttum og skipun
MenntamálaráSs, ef útgáfustarfsemi
þess á ekki aS fara meira og minna í
handaskolum, eins og hingaS til. Þyrfti
aS skipa sérstaka útgáfunefnd. Verk-
efni MenntamálaráSs eru svo marg-
þætt og ólík, kaup á listaverkum, út-
hlutun styrkja til námsmanna, lista-
manna og fræSimanna, umfangsmikil
bókaútgáfa o. fl., aS sennilegt er, aS
þeir fimm menn muni vandfundnir,
sem hafa þekkingu til aS leysa öll
þessi ólíku störf af hendi, svo aS vel
fari. Símon Jóh. Ágústsson.