Morgunblaðið - 22.12.2012, Blaðsíða 54

54 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. DESEMBER 2012
Þegar útlendingur, semenginn veit nein deili á,kemur inn í líf stór-fjölskyldu í Reykjavík
breytist allt. Sannleikur, sem eng-
inn hefur viljað horfast í augu við,
gamlar syndir sem enginn við-
urkenndi, brestir og breyskleiki
sem litið var fram hjá; í gegnum
linsu myndavélar útlendingsins
verður þetta allt svo greinilegt og
sýnilegt.
Og hvað gerir
fólk þá?
Í Kantötu
Kristínar Marju
Baldursdóttur
greinir frá hópi
fólks, stór-
fjölskyldu. Þau
eru kynnt til
sögunnar hvert
og eitt í einu. Nanna og Gylfi eru
miðpunkturinn í fjölskyldulífinu,
eiga einkadótturina Sennu. Þau er
gott að sækja heim og leita til.
Hótelstjórinn Gylfi sér um að eng-
an skorti vinnu og Nanna hlúir að
gróðri og fólki. Bókhaldarinn
Finnur, sem er bróðir Gylfa, hýsir
Dúa, sérlundaðan systurson
þeirra. Hálfbróðir þeirra Finns og
Gylfa, hinn fjöllyndi Hjálmar, sem
er virtur og vinsæll leikari, neyðist
til að búa með Ingdísi, dyntóttri
og dramatískri móður sinni, sem
er ein skemmtilegasta og ófyr-
irleitnasta sögupersóna síðari
tíma.
Hér segir frá fólki sem hefur
komið sér ágætlega fyrir, nýtur
ferðalaga, góðra máltíða og
drykkja. Það er býsna gaman að
lesa um þetta fólk. Ágreiningur
eins og gengur og gerist og
kannski smáöfundsýki út í þá sem
betur gengur í lífinu. Yfirborðið þó
nokkuð slétt og fellt.
En ljósmyndarinn útlendi kem-
ur öllu á annan endann og sviptir
ábreiðunni af glansmyndinni af ís-
lensku millistéttarfjölskyldunni.
Fólk elskar á laun og er elskað á
laun, augasteinninn Senna hatar
foreldra sína, sem vilja allt fyrir
hana gera, og stórfé er skotið
blygðunarlaust undan. Á sama
tíma fer garður Nönnu úr bönd-
unum, greinar trjánna teygja sig í
allar áttir og hún missir yfirsýn
yfir það sem hún gjörþekkti áður.
Hvernig endar þetta allt saman?
Því er erfitt að svara, þar sem les-
andinn er skilinn svolítið eftir í
lausu lofti. Kannski er það bara
eins og lífið sjálft, það komast ekki
lyktir á öll mál, síður en svo, en
sögunni lýkur helst til skyndilega.
Textinn er feiknavel skrifaður,
persónur lifandi, þó dregnar mis-
sterkum dráttum. Umhverfið
áhugavert og landið og náttúran
spilar hér stórt hlutverk, eins og
oft áður í bókum Kristínar Marju.
Nafn bókarinnar, Kantata, gæti
þýtt margt. Er verið að vísa til
tónlistaráhuga sumra persónanna
eða er verið að líkja lífinu við tón-
verk? Eða er nafnið kannski til-
komið vegna þeirrar áráttu sums
fólks að vilja spila með aðra?
Á bak við
glansmyndina
Skáldsaga
Kantata mn
Eftir Kristínu Marju Baldursdóttur.
JPV-útgáfa, 2012. 314 bls.
ANNA LILJA
ÞÓRISDÓTTIR
BÆKUR
Morgunblaðið/Einar Falur
Kristín Marja „Textinn er feiknavel
skrifaður, persónur lifandi…“
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Segja má að nafnið á fyrstu ljóðabók
minni hafi komið þessu öllu af stað og
markað þá stefnu að ljóðabækur mín-
ar koma alltaf í þrennum,“ segir Sig-
urður Pálsson og vísar þar til ljóða-
bókarinnar Ljóð vega salt, frá árinu
1975. Síðan hefur hann sent frá sér
fjórtán ljóðabækur og þrjú ljóðasöfn
sem öll fela í sér orðaleiki þar sem
fyrsta orðið er ljóð. Þetta eru ljóð-
vega-bækurnar, ljóðnámu-bækur,
ljóðlínu-bækur, ljóðtíma-bækur og nú
seinast ljóðorku-bækur en nýjasta
bókin í þeim flokki er Ljóðorkulind.
Aðspurður segir Sigurður að bæk-
urnar í hverri þrennu kallist á bæði
meðvitað og ómeðvitað. „Síðustu
þrjár eru skipulagðar atrennur til að
svara því hvað ljóðorkan er. Ég er á
því að ljóðlistin hafi mjög mikilvægu
hlutverki að gegna til þess að end-
urnýja tungumálið. Það er fátt jafn
hættulegt og klisjur, en alvöruljóð
vinna gegn þeim. Þau hreinsa tungu-
málið af klisjum og búa til eitthvað
nýtt,“ segir Sigurður.
Sem ljóðskáldi er honum tungu-
málið eðlilega mjög hugleikið. „Það
eru sífellt tvö tungumál í gangi innan
hverrar tungu. Annars vegar rökrétt
eða lógískt tungumál hversdagsins og
hins vegar tungumál ljóðlistarinnar
sem hjálpar okkur að komast í tengsl
við undirvitundina, okkar innra líf.
Við erum sem mannverur á stöðugu
vegasalti milli vitundar og undirvit-
undar. Allt þetta verður að vera í
jafnvægi og þarna hefur ljóðlistin
mjög mikilvægu hlutverki að gegna.“
Spurður hvar hann leiti fanga þeg-
ar komi að ljóðaskrifunum svarar
Sigurður: „Það þýðir lítið að leita ljóð
uppi með viljahyggju eða valdboði og
skipa þeim að koma til sín. Þannig
skrifar maður alveg klárlega ekki
ljóð. Maður verður að fá hugmynd
eða hugljómun og síðan tekur bara
við þrotlaus vinna.“ Óhætt er að segja
að nokkur ljóðanna birti beittar ádeil-
ur og aðspurður gengst Sigurður við
því að vera pólitískur í ljóðum sínum,
á beinan en þó oftar óbeinan hátt.
Bendir hann í því samhengi á kafla
tvö í Ljóðorkulind sem nefnist Óður
um tré og skóga. „Tré minna okkur á
tímann. Það tekur fimmtíu ár að
rækta skóg, en það er mjög stuttur
tími í jarðsögunni. Við Íslendingar er-
um hins vegar svo óþreyjufull og vilj-
um framkvæma allt í hvelli. Auðvitað
er mikilvægt að geta unnið í akkorði
undir vissum kringumstæðum, en
sumt tekur tíma. Þarna er vegasaltið
lykilatriði, jafnvægislistin. Ég held að
fátt sé betra en skógrækt til að
þroska tímaskyn okkar,“ segir Sig-
urður og víkur aftur orðum að tungu-
málinu. „Það að vinna á skapandi hátt
með tungumálið er í eðli sínu þjóð-
félagslegt, af því við notum öll þetta
tungumál. Það er sameiginleg eign
okkar en á sama tíma er það líka prív-
at eign upp að vissu marki. Ef við för-
um of langt í að nota tungumálið sem
okkar einkamál þá nýtist það ekki
sem samskiptatæki. Ljóð vega þann-
ig stöðugt salt milli hljóms og merk-
ingar.“
„Ljóð vega salt milli
hljóms og merkingar“
Morgunblaðið/Golli
Endurnýjun „Ég er á því að ljóðlistin hafi mjög mikilvægu hlutverki að
gegna til þess að endurnýja tungumálið,“ segir Sigurður Pálsson.
 Sigurður Pálsson hefur sent frá sér bókina Ljóðorkulind
Tónlistarmennirnir Úlfur Hansson,
Oren Ambarchi, Shahzad Ismaily
og Arnljótur Sigurðsson munu
stilla saman strengi sína á tón-
leikum í Norræna húsinu í kvöld kl.
20. Ambarchi er ástralskur tónlist-
armaður og staddur hér á landi
vegna uppsetningar Þjóðleikhúss-
ins á Macbeth en hann semur tón-
listina í henni. Hann hefur gefið út
margar spunaplötur og starfað með
þekktum tónlistarmönnum, m.a.
Jim O’Rourke. Ismaily er banda-
rískur tónlistarmaður sem hefur
starfað með stórstjörnum á ferli
sínum, m.a. Lou Reed, Laurie And-
erson, Tom Waits og Bonnie Prince
Billy. Þá hefur hann einnig leikið
með íslenskum tónlistarmönnum,
þeim Ólöfu Arnalds og Kiru Kiru.
Arnljótur hefur gert það gott und-
anfarið með hljómsveit sinni Ojba
Rasta og er einnig liðsmaður Sin
Fang. Úlfur Hansson hefur svo
komið víða við í tónlist, m.a. leikið
með Swords of Chaos, Kiru Kiru og
Jónsa og vinnur nú að sólóplötunni
White Mountain sem gefin verður
út af bandaríska útgáfufyrirtækinu
Western Vinyl í febrúar á næsta
ári.
„Oren ætlar að opna kvöldið með
stuttu sólóprógrammi í hálftíma
eða þar um bil, kl. 20 og síðan mæt-
umst við allir fjórir og spilum sam-
an,“ segir Úlfur um tónleikana.
„Við Arnljótur erum mjög fínir vin-
ir, búnir að þekkjast lengi og spila
mikið saman og ég er búinn að vera
mikill aðdáandi Orens í mörg ár.
Ég frétti að hann væri á Íslandi og
langaði að nýta tækifærið meðan
hann væri hér, að vinna tónlist fyrir
Macbeth, og fá hann til að spila á
tónleikunum. Það endaði bara
svona, í spunatónleikum,“ segir
Úlfur, spurður að því hvers vegna
hann og þessir þrír tónlistarmenn
séu að halda saman tónleika. „Ég er
svo spenntur, ég hef varla sofið í
nokkra daga,“ segir Úlfur að lok-
um, fullur tilhlökkunar.
helgisnaer@mbl.is
Þekktur Shahzad Ismaily með
ónefndri tuskukanínu.
Úlfur, Ambarchi,
Ismaily og Arnljótur
Draghálsi 14 - 16
110 Reykjavík
Sími 4 12 12 00
www.isleifur.is