Læknablaðið - 15.11.2004, Qupperneq 65

UMRÆÐA & FRÉTTIR / SKRÁNING SÉRLYFJA
30. 'JnjenEmpifieuT, Q3rucffriíDfr/Ocii!ií>, Ot>acffaívereflerb<nt3í'0öl#
ío&erc / iOínnö <U<r Omnö< ma.i (jolöf fjfinmflií cHfr offcndið $al noglf ðff
25«ff/ rnfcn Drc fr (Implicia fUcr compofita, Oleiteter, Theriac fllfr þoað Dlaffil
bc (jaffac (m\)I fomþcní)«fr :íl Xpofrcfft •, ?0ffn# öcrforn no<jfn ftnbií ntcD fltgc
^Qard Materialier oc Mcdícamentrr fom forbnöff rr/fFuHf famntf 33arf rcrrf for*
briif / oc DfrforuDfn ðifFtn' (Sf -OunbrföfOíiröalfr fil Sfr.tff/ þ»or ubaff bfn frfbif
‘Parf til Orf ffal íín-f forfalbfn/b*n antcntrfbif «parrfíl •Vorjjfmfíifrf ocOvaaö
pad bft 0ffb fom faabanf bfpnbtí/ oc ben ircbfc <parf tií Típofccfcrcn bfr fam-
mfflfbí / paa bct atbcnfarlitj octtabíliq 'XiíitjbrtiiJ ar ftlgc Mcdicamenter fanb
afffFatfitf íltibiubcocbcfalcSi^orií ?ínipfma?nb/ Prwfidenter, ^orcjcntf-
(Ifrf oc ðCaab/ 5°3l,ír rtlI{ rtl,ör< |om paa íibrc 93c«jnf fjafft'í r at giorf of labf /
filDoríltj ^iibfccnbc af (>a|f»f/ af aHc oc ffitl)t’cr filí)0lbíf ft<j Í)fr cfccr ^ÍHrrunbfr-
bani.jfi ofrcfff pc forftolbf/ faa at ínjcn Sorl'inDrinj í;cr intob ftffr font forffrfff*
Pft (Taar unbfr 0traff fom ocbber /jtiorctffcr atlf oc fn f)t?cr 3)fbfommfnbc
fl<j (JUfruitbfrbanijil Itatfofr af rcfff. Íabfnbií bff injfiiluntc. ©ijfpff paa
23örf0lof jtiebfnþaffnbcn 4. Decembr: AnnoiÍ7i.
‘Snbcr'Sort^iðncf
£j)ví|fi<w.
Mynd 2. Lokagreinarnar í tilskipun Kristjáns V. fjalla
meðal annars um skil milli lœkna og lyfsala og niðurlags-
greininni lýkur, eins og vera ber, svo: „ Giffvel paa Vort
Slot Kiöbenhaffn den 4. December: Anno 1672“ (tekið eftir
Medicianlhistoriske dokumenter til belysning aflœgevœs-
enets og pharmaciens udvikling i Danmark 1 (gefið út afH.
Lundbeck & Co., Kaupmannahöfn, MCMXL)).
prófessorinn í lyfjafræði og dósentinn í lyfjafræði
lyfsala eiga fasta setu í lyfjaskrárnefnd sem gera
átti tillögur um framkvæmd laganna og er undan-
fari lyfjanefndar samkvæmt núgildandi lyfjalögum. í
nefndinni áttu einnig sæti lyfsali, starfandi lyfjafræð-
ingur og starfandi læknir. Sigurður landlæknir vildi
gera Kristin að formanni nefndarinnar, en það mátti
Bjarni Benediktsson (1908-1970), dóms- og kirkju-
málaráðherra, sem einnig fór með heilbrigðismál,
ekki heyra nefnt. Skildist mér að þeir Bjarni og Krist-
inn væru á öndverðum meiði í fiestu, en væru þó eins
konar fjandvinir. Var raunar verið að leita að öðrum
manni til þess að gegna formennsku í nefndinni þegar
mig bar að garði hér. Liðið var sem sagt höfuðlaust og
undirbúningur að framkvæmd laganna eftir því. Var
kominn vetur og ég farinn utan aftur áður en menn
gátu sæst á mann í formannsstarfið. Var það Sigurður
Ólafsson (1916-1993), lyfsali.
Einhvern tíma um sumarið var ég á ferð með Ivari
Daníelssyni og litum við þá inn í Reykjavíkur apótek.
Kynnti hann mig fyrir Sigurði Ólafssyni, lyfsala. Mun
ívar þá hafa vitað að Sigurður gæti orðið formaður
lyfjaskrárnefndar og sagði við mig að þessum manni
ætti ég eftir að kynnast betur. Urðu þetta orð mjög
að sönnu.
Kristinn Stefánsson fékk mér tímabundið sæti við
skrifborð sitt í Rannsóknastofu í lyfjafræði á 1. hæð
að austanverðu í norðurálmu aðalbyggingar Háskóla
íslands. Ég átti síðar eftir að sitja við þetta skrifborð
í full 20 ár og sama góða skrifborðsstólinn notaði ég
síðar samfleytt í áratugi, eða fram á árið 2004.
Mitt fyrsta verk var að lesa lyfsölulög vandlega.
Því næst tók ég mér til fyrirmyndar danskt umsóknar-
eyðublað um skráningu sérlyfja. Lá ég lengi yfir því og
vélritaði það (á eigin ritvél) í ýmsum útgáfum. Ræddi
það svo við Kristin og fékk landlækni ef ég man rétt.
Þetta eyðublað var svo síðar prentað og var notað á
annan tug ára lítið eða ekkert breytt. Þá skrifaði ég
hjá mér allnokkur atriði um setningu reglugerða sem
setja þyrfti vegna framkvæmdar laganna. Á endanum
þraut það verkefni og taldi ég mér ekki fært að vinna
meira í þessu.
Um öll lög gildir að oft reynir meira á galla þeirra
en kosti. Svo fór raunar um lyfsölulög. Einn helsti
gallinn á lögunum var sá að skilgreiningar, til dæmis
á lyfjum og þar meðtöldum sérlyfjum, voru ekki
nægjanlega skýrar, og lagaákvæðin voru í heild of stíf,
sérstaklega með tilliti til þess að þetta voru eiginlega
fyrstu lögin um lyf í landinu. Þá voru lögin of ósamstæð
þar eð mörgu og oft smásmyglislegu ægði saman.
Loks voru lögin ekki nægjanlega aðlöguð íslenskum
aðstæðum. Lögin höfðu verið samin eftir góðri og
gildri danskri fyrirmynd frá 1954, en sá lagatexti
hafði verið færður um of hrátt í íslenskan búning
rétt eins og haldið væri að það sem gilti í Danmörku
anno 1963 væri jafngott hér á landi þá og átti við á
18. öld um tilskipun Kristjáns konungs V. frá 1672!
Eftir stendur samt ótvírætt fast að lögin brutu blað í
sögu heilbrigðismála á Islandi þar eð þau gerðu ráð
fyrir að lyf skyldu vera virk og hafa sannað eða líklegt
notagildi við lækningar auk margra annarra skilyrða,
svo sem að lyf væru skráningarskyld.
Mynd 3. Dr. med. Sigurður
Sigurðsson (1903-1986) við
gegnumlýsingu (myndin
er líklega tekin 1939).
Sigurður var berklayfir-
lœknir í áratugi (1935-1973)
og gegndi því starfi öll
síðari starfsár sín lengstum
ásamt embœtti landlœknis
(1960-1972). Nafn Sigurðar
er órjúfanlega tengt baráttu
gegn berklum og doktorsrit
hans (1951) er um berkla
á íslandi. Það var mest
Sigurði að þakka að end-
anlega tókst að setja lög um
lyfá íslandi og ekki væri
frá þeim hvikað (mynd í
eigu hjónanna Sigrúnar E.
Sigurðardóttur og Páls G.
Ásmundssonar).
Eftirritunarskyld lyf og lyfjamál tannlækna
Ég kunni illa við að sitja iðjulaus þegar ekki var
meira að vinna vegna framkvæmdar lyfsölulaga
Læknablaðið 2004/90 793