Læknablaðið - 15.09.2006, Blaðsíða 30

FRÆÐIGREINAR / OFVIRKNI
2. Hve gðmul var móðir við fæðinguna?
15. Hve þungt var barnið við fæöingu?
Undir 20 ára
20 - 24 “
25 - 29 "
30 - 34 “
35 - 39 “
40 - 44 “
cldríen 44 ára
Veit ekki
_(0
_(?)
__(3)
(“)
_(5)
_(6)
_(7)
_(0)
Notaði móðir eitthvert af eftirtöldum efnum eða iyfjum á meðgðngutimanum?
3. Bjór eöa léctvin 4. Sterkt áfengí.
(1) Aldrei _(» Aldrei
(2) Einsuka sinnum m Einstaka sinnum
(3) Einu sinni í viku 0) Einu sinni i viku
(4) Tvisvar i viku w Tvisvar i viku
(5) Daglega _(5) Daglega
(6) Annað (6) Annað
6. Tóbak 10. Fæddist barnið eftir I
jí(» Nei (2)
(1) Aldrei
(2) Einstaka sinnum Ef nei: Styttri en 32 vikur
(3) Einu sinni i viku 32-36vikur
(4) Tvisvar i viku 42 vikur
(5) Daglega
(6) Annað
7. Notaði móðir einhver eftirtalinna lyíja?
Valium (Librium, Xanax) (1) Hvaða?
Róandi lyf (2) Hvaða?
Krampalyf (3) Hvaóa?
Lyf við sykursýki (4) Hvaða?
Fúkkalyf _(5) Hvaða?
Svefnlyf (6) Hvaða?
önnur lyf, (7) Hvaða?
14. Hvernig var fæðingin?
Eðlileg Nei(l) _Ji(2)
Höfuðstaða Nei(l) Jé (2)
Keisaraskuróur Nei(l) Já (2) Hfjá. Braður (1)
Sitjandi Nei(l) Jé (2)
Tangir Nei(l) Jé (2)
Framkölluð Nei(l) Ji(2)
Annað:
_(»
_(»
_(3)
_PUnaóur (2)
Mynd 1. Spurningar sem
notaðar voru í rannsókn-
inni (úr upplýsingaskrá).
Inngangur
Ofvirkniröskun er klínískt heilkenni hreyfiof-
virkni, hvatvísi og athyglisbrests og eru einkennin
í ósamræmi við aldur og þroska einstaklingsins
(1). Algengi hefur verið metið um 7% í erlend-
um rannsóknum samkvæmt DSM-IV greining-
arkerfinu (2) en um 1,5-2,5% samkvæmt ICD-10
greiningarkerfinu (3). Þannig gætu um 720-3300
börn á aldrinum 6-18 ára verið með ofvirknirösk-
un hér á landi. Hér eru birtar niðurstöður úr lýs-
andi rannsókn á börnum sem komu til greiningar
á göngudeild BUGL vegna gruns um ofvirknirösk-
un. Nokkrir þættir voru skoðaðir út frá gögnum
sem lágu fyrir um rannsóknarhópinn en hér er
sérstaklega fjallað um þá læknisfræðilegu þætti
sem vörðuðu meðgöngu og fæðingu. Þessir þættir
eru aldur mæðra við fæðingu barns, áfengisneysla
á meðgöngu, reykingar á meðgöngu, lyfjataka á
meðgöngu, meðgöngulengd, fæðingarinngrip og
fæðingarþyngd. Varðandi orsakir ofvirkniröskunar
og tengsl við þætti á meðgöngu og í fæðingu vísast
í nýlega yfirlitsgrein um efnið (4).
Aðferðir
Þátttakendur
Alls voru 244 börn í úrtaki en upplýsingaskrá vant-
aði í 19 tilvikum og voru þau því útilokuð. Af hópn-
um uppfylltu 29 börn ekki greiningarskilmerki um
ofvirkniröskun. Því voru í rannsóknarhópnum
196 börn sem voru við greiningu á aldrinum 3 ára
og 7 mánaða til 15 ára og 5 mánaða. Börnin voru
fædd 1984-1995, þar af sex fædd 1984 og sjö fædd
1995. Flest börnin voru fædd á árabilinu 1985-1994
(94%). Meðalaldur barna í rannsókninni var 8,8
ár og miðgildi 8,7 ár. Kynjahlutfallið var um fjórir
drengir fyrir hverja stúlku.
Framkvcemd
Rannsóknin var afturskyggn og voru upplýsing-
ar fengnar úr sjúkraskrám barna sem komu til
greiningar og meðferðar vegna gruns um ofvirkni
í göngudeild BUGL á árunum 1998 og 1999.
Foreldrar barnanna fylltu út upplýsingaskrá við
komu þar sem spurt var um þroskaferil barnsins,
heilsufarssögu, meðferðarsögu, skólasögu, félags-
sögu og félagslegan bakgrunn. Upplýsingaskráin
er spurningalisti fyrir foreldra sem Barkley og
félagar gerðu (5) og hefur verið þýddur og notaður
á BUGL til nokkurra ára. Svör foreldranna við
spurningum í upplýsingaskránni lágu til grundvall-
ar þessari rannsókn (sjá mynd 1).
Einnig var byggt á niðurstöðum greiningar
á ofvirkni sem gerð var af þverfaglegu teymi á
BUGL en að greiningarferlinu komu læknar, sál-
fræðingar, hjúkrunarfræðingar, félagsráðgjafar og
listmeðferðarfræðingur. Greining ofvirkni byggði
á nokkrum þáttum. Greiningarviðtal fór fram
við foreldra þar sem þeir voru spurðir um ýmis
einkenni barnsins, ofvirknieinkenni, einkenni
fylgiraskana, þroskasögu og fleira. Til að geta
greint ofvirkniröskun þurftu greiningarskilmerki
að vera uppfyllt, til dæmis þurfa einkenni að koma
fram í fleiri en einum aðstæðum og því voru spurn-
ingalistar varðandi ofvirknieinkenni fylltir út bæði
af kennurum og foreldrum barnsins. Mat á vits-
munaþroska þurfti að liggja fyrir en stundum voru
lögð fyrir barnið fleiri sálfræðipróf. Gerð var lækn-
isskoðun sem beindist fyrst og fremst að þáttum
sem varða mismunagreiningu.
Fyrir hverja rannsóknarbreytu var reynt að
finna upplýsingar um sambærilegt atriði í öðrum
rannsóknum eða í þýði þjóðfélagsins í heild til
samanburðar.
610 Læknablaðið 2006/92