Þjóðlíf - 01.01.1988, Blaðsíða 34

„Dymar standa okkur opnar“
segir Einar Benediktsson sendiherra í Brussel
í ÞJÓÐLÍFSVIÐTALI
Einn þeirra íslendinga sem hefur fylgst
náið með starfsemi Evrópubandalagsins
frá upphafi, bœði sem starfsmaður al-
þjóðastofnana og sendiherra í aðildar-
ríkjum bandalagsins, er Einar Bene-
diktsson, sendiherra íslands í Brussel. En
jafnframtþví að vera sendiherra í Belgíu
og Lúxemborg gegnir hann stöðu fasta-
fulltrúa við Atlantshafsbandalagið og er
sendiherra Islands við höfuðstöðvar EB í
Brussel.
„Undirtónninn í Evrópusamvinnunni
hefur breyst frá því að ég fór að fylgjast með
henni,“ segir Einar, „fyrst sem námsmaður í
Bandaríkjunum, á Bretlandi og á Ítalíu, og
síðan sem starfsmaður alþjóðastofnunar frá
1956. Þá voru hinir stóru talsmenn Evrópu-
hugsjónarinnar enn á sviðinu, þ.e. feður
þessarar risavöxnu stofnunar Evrópubanda-
lagsins. Þetta voru menn eins og Schuman,
utanríkisráðherra Frakklands, Jean Monnet,
Konrad Adenauer og Belginn Paul-Henri
Spaak.
A þessum tíma snerust umræðurnar um
sterka sameinaða Evrópu með yfirstjóm sem
hefði þegið völd frá stjórnum aðildarríkj-
anna. Nú horfir þessi umræða öðruvísi við.
Ahersia er miklu frekar á áhrif og sérhags-
muni aðildarríkjanna."
-Hvaða fyrirkomulag er á samningum ís-
lands við EB?
„Okkar samningar eru sama eðlis og
samningar hinna EFTA-landanna. Þetta em
samningar um fríverslun með iðnaðarvömr
en inn í samninga einstakra ríkja eru tekin
sérstök hagsmunamál hvers og eins. Sérstakt
hagsmunamál íslendinga hlaut náttúrlega að
vera verslun með sjávarafurðir en um hana
eru sérstök ákvæði í samningnum, svokölluð
bókun sex. Samkvæmt bókuninni er fríversl-
un með aðalútflutningsvöm okkar, frystan
fisk og sömuleiðis mjöl og lýsi, niðursoðnar
sjávarafurðir og miklar tilslakanir em á toll-
um á ísfiski.“
ENDURSKOÐUN
VARHUGAVERÐ
-Hvað með saltfiskinn?
„Þegar samningurinn var gerður var toll-
frjáls innflutningur á saltfiski upp að vissu
magni í samræmi við GATT-samkomulag
þar um. Þessi tollkvóti var nægilega stór til að
EVRÓPUBANDALAGIÐ
tryggja tollfrjálsan innflutning okkar til
þeirra landa sem þá voru í bandalaginu. Síð-
an hefur þessi kvóti nokkuð minnkað og um-
fram innflutningur til EB-landanna er toll-
aður. Þar munar mestu um aðild hinna stóru
markaðslanda okkar, Spáns og Portúgals, að
bandalaginu.
Tollkvótinn hefur í gegnum árin verið svo
rúmur að meðaltollur á útfluttum saltfiski
hefur verið sáralítill og ekki hamlað útflutn-
ingi á saltfiski. Nokkur óvissa hefur ríkt um
þetta fyrirkomulag og það er skiljanlegt að
íslenskir framleiðendur hafi af því áhyggjur.
Það verður hins vegar fullyrt að fram til þessa
hafi ekki verið um viðskiptahindranir að
ræða. Bandalagið hefur í rauninni ekkert
gert annað en það sem það hefur fullan rétt
til að gera. Við höfum flutt þetta mál af
miklum þunga fyrir bandalaginu við öll
hugsanleg tækifæri og höfum hingað til feng-
ið því borgið. Þetta mál hefur af einhverjum
ástæðum sem ég ekki skil fyllilega, orðið
mjög fyrirferðarmikið í íslenskum fjölmiðl-
um. Öðrum þræði er ástæðan vafalítið sú að
EB hefur þá stefnu að veita viðskiptafríðindi
með sjávarafurðir gegn fiskveiðiréttindum
hjá viðkomandi löndum. Þetta sjónarmið var
okkur íslendingum, að sjálfsögðu ekki að-
gengilegt þegar við gerðum fríverslunar-
samninginn né heldur er það núna. Ýmsir
aðilar hafa þó samið skv. þessu og þar með
gert samninga við EB sem eru öðruvísi en
þeir sem við höfum áhuga á. En við höfum
sem sagt fríverslunarsamning við bandalagið
sem tryggir vöruútflutning okkar að veru-
legu leyti. Ég tel að það væri mjög varhuga-
vert að krefjast endurskoðunar á honum við
þessar aðstæður. Að öllum líkindum sætum
við uppi með verri samning en við höfum
nú.“
RISAVAXIN STOFNUN
-Hvernig eru samskipti sendiráðs okkar
við stofnanir EB?
„Fyrst má nefna að samkvæmt fríversl-
unarsamningnum starfar sameiginleg nefnd
þessara aðila sem hittist að jafnaði tvisvar á
ári. Samskiptum EB við önnur EFTA-lönd
er skv. fríverslunarsamningum þeirra á sama
veg háttað. Þá vinna EFTA-löndin núorðið
mjög mikið saman í málum sem snerta sam-
skiptin við EB. Jafnframt höfum við bein
tengsl, viðræður og viðtöl með ýmsum hætti
við bandalagið um okkar mál og stöðu.
Fíingað koma íslenskir ráðherrar, t.d. var
• Einar Benediktsson, sendiherra:
„Evrópuþjóðirnar munu skiptast í fyrsta
og annan flokk - þá sem eru meðlimir í EB
og þá sem standa utan við.“
Steingrímur Hermannsson, utanríkisráð-
herra, hér í desember og átti tvíhliða viðræð-
ur við meðlimi framkvæmdastjórnar EB um
þau mál sem helst eru uppi í okkar samskipt-
um eins og t.d. saltfiskmálið.
Ég vil leggja áherslu á það að mín reynsla
og annarra EFTA-fulltrúa hér í Brussel er
sú, að dyr þeirra EB-manna standa okkur
ávallt opnar. Öll viðskipti við aðila innan
Evrópubandalagsins eru lipur og ganga vel
fyrir sig. Hitt er svo annað mál að EB er
risavaxin stofnun, þar starfa rúmlega tuttugu
þúsund manns og deildir innan þess eru mjög
stórar og sérgreindar. Þetta er því gífurlega
mikið bákn fyrir litla þjóð hvað samskipti
snertir. Við einbeitum okkur að sjálfsögðu
að þeim aðilum innan EB sem snerta hags-
muni okkar og ég get ekki betur séð en að
okkur gangi það sæmilega vel."
- Hvernig horfir „innri markaður" banda-
lagsins við íslandi og hinum EFTA-ríkjun-
um?
„EB hefur samþykkt áætlun um að koma
þessum svokallaða „innri markaði" á fót árið
1992. EFTA-ríkin sex og EFTA sem stofn-
un eru í miklum tengslum við bandalagið um
þátttöku eftir föngum í þessum innri mark-
aði. Á síðustu misserum hefur, að mínu mati,
orðið mjög mikilvæg breyting á samskiptum
EFTA og EB. EFTA-löndin hafa þróað
samskipti sín við EB sem hópur, þ.e. komið
fram sem einn aðili. Þetta er nýtt fyrir okkur i
samvinnu EFTA-ríkjanna og samskiptunum
við EB. Hversu langt við náum áður en upp
er staðið vitum við ekki á þessari stundu.
Vinnan fer þannig fram að fulltrúar EFTA-
landanna og Evrópubandalagsins eiga
stöðugt með sér fundi eða nokkra í viku
hverri. Mánaðarlega hittumst við sendiherr-
ar EFTA-landanna hér í Brussel og á þá
fundi kemur framkvæmdastjóri EFTA, Per
Kleppe, frá höfuðstöðvunum í Genf. Þá
34