Bæjarins besta - 21.06.2007, Blaðsíða 10

FIMMTUDAGUR 21. JÚNÍ 200710
„En nú eru blikur á lofti. Það er varla hægt að gera
út eins og staðan er í dag. Kvótinn dreginn saman og
verið að gera þetta þannig að enginn getur unnið við
þetta. Sjávarútvegur í plássunum á Vestfjörðum er í
hættu og gæti hreint út sagt lagst af.“
Engin kúnst að herða fisk
keypti hjall sem stendur hér
út á Eyrarhlíðinni af Sigurði
Guðmundssyni frá Árbakka í
Hnífsdal. Þetta var í mýflugu-
mynd til að byrja með en svo
þróast þetta út í að vera full
vinna.“
–Finnbogi segir að það ekki
vera flókið að herða fisk, og
er ekki lengi að svara þegar
hann er spurður hver sé listin
við að herða góðan fisk.
„Númer eitt er að flaka hann!
Svo að pækla hann og koma
flökunum á rána. Þetta er orðið
miklu einfaldara í seinni tíð,
eftir að við gátum fryst flökin.
Við getum beðið eftir hag-
stæðara veðurfari meðan fisk-
urinn hangir á ránum í frysti-
gámum og það er allt annað
líf. Það er hægt að geyma fisk-
inn í tvo til þrjá mánuði í frysti
en það er aðallega stóri fisk-
urinn sem við frystum, smærri
fisk hengjum við upp þó að
skilyrði séu ekki eins og best
verður á kosið. Pæklunin er
mjög mikilvæg og það er bara
vatn og salt. Annars tókum
við þátt í tilraun með Háskól-
anum á Akureyri þar sem var
verið að prófa mismunandi
pækla. Það voru allir sammála
að sá sem var með bæði salt
og sykur væri bestur. Í gamla
daga var bara notaður sjór og
við reynum að stilla inn á að
það sé svipað saltmagn og er í
sjónum. Það er bannað að dýfa
flökunum í sjó, hann á víst að
vera mengaður.“
–Finnbogi hlær þegar sagt
er að hans fiskur sé með þeim
betri á landinu, ef ekki sá allra
besti.
„Það má lengi deila um það.
En því er ekki að neita að þetta
hefur gengið ágætlega hjá mér
og verið nokkuð vinsælt. Selst
vel og þarf lítið að auglýsa.
Hann virðist auglýsa sig sjálf-
ur. Eftirspurnin hefur heldur
verið að aukast en hitt. Ég
held að það sé út af því að hjá
okkur er þurrkað í hjalli, en
hjallþurrkun hefur minnkað
síðustu ár. Sumir kúnnar vilja
ekkert nema hjallþurrkaðan
fisk. Þróunin hefur verið sú
að verkendur hafa verið að
snúa sér að inniþurrkun. Það
er ekki eins góður fiskur að
mínu mati, en þarna ráða pen-
ingarnir för. Það tekur ekki
nema viku að þurrka inni en
mánuð í hjalli. Inniþurrkaður
fiskur getur verið mjög fínn
en stundum er varla hægt að
kalla þetta söluvöru. Þurrk-
klefarnir eru orðnir miklu betri
en þeir voru. Þegar menn voru
að byrja á þessu var blásari
við feðgarnir Sómabát sem hét
Norðurljós. Seinna keyptum
við annað Norðurljós sem við
eigum í dag. En nú eru blikur
á lofti. Það er varla hægt að
gera út eins og staðan er í dag.
Kvótinn dreginn saman og
verið að gera þetta þannig að
enginn getur unnið við þetta.
Sjávarútvegur í plássunum á
Vestfjörðum er í hættu og gæti
hreint út sagt lagst af. Það er
nóg af fiski en það má ekki
veiða hann. Fræðimennskan
er orðin ríkjandi og þessir
menn á Hafró reikna og reikna
og reikna, þangað til þeir eru
búnir að reikna sig vitlausa. Á
síðustu vertíð var þvílíkt fis-
kerí að menn muna ekki annað
eins. Sérfræðingarnir á Hafró
eru með sitt togararall, en þeir
eru líka með netarall. Í neta-
rallinu bunkuðust netin svo
að þeir supu hveljur yfir því
hve mikil ódæmi voru af fiski.
Að sjálfsögðu lokuðu þeir
þessar niðurstöður niður í
skúffu og það mátti ekki nota
þessar tölur því þær stönguð-
ust á við þeirra tölur. Útgerð
eins og okkar stendur frammi
fyrir því að ef skorið verður
niður þá er líklegt að við verð-
um að selja. Þetta er ekki nóg
til að halda úti heilsársvinnu.
Það gengur ekki að leika sér
við þetta tvo mánuði á ári, þá
er betra að selja og gera eitt-
hvað annað.“
Ekki flókið
að herða fisk
–Harðfiskur frá Finnboga
er fyrir löngu orðinn frægur
um allt land fyrir gæði. Finn-
bogi sendir harðfisk út um
landið þvert og endilangt og
menn segja hann slá öllum
öðrum harðfiski við. Blaða-
maður sagði eitt sinn við harð-
fiskverkanda fyrir vestan að
hans fiskur væri ekki eins góð-
ur og fiskurinn hans Boga.
„Mikið rétt“, svaraði hann,
„en það er ekkert að marka.
Natnin í Boga er svo mikil að
hann klappar hverju flaki í
bak og fyrir. Það eina sem
vantar er að hann gefi þeim
nöfn.“ Finnbogi segir þetta
ekki vera rétt en tekur undir
að talverða natni þurfi til að
verka góðan harðfisk. Það
liggur beinast við að spyrja
hvenær hann byrjaði að herða
fisk?
„Ætli það hafi ekki verið
upp úr 1980. Ég var enn á sjó
en var eitthvað að myndast
við að herða fisk, meira af
áhuga en einhverri alvöru. Ég
sú að flestar helgar var fólk í
botnlausri vinnu og enginn
tími fyrir böll. Það barst svo
mikill fiskur á land að það
þurfti að vinna myrkranna á
milli svo hráefnið skemmdist
ekki. Þó gerðist það endrum
og eins.“
– Þó að Finnbogi og fjöl-
skylda hafi verið flutt frá Bol-
ungavík, var farið á hverju ári
á Strandir. Bæði að vinna reka-
við og annað sem rak á fjörur.
„Við fórum mikið norður.
Rekinn var sagaður niður í
girðingastaura og fleira. Við
hirtum líka netakúlur og belgi.
Það voru talsverð verðmæti í
þessu á þeim tíma.“
– Árið 1965 flutti Finnbogi
til Reykjavíkur og fór að vinna
á trésmíðaverkstæði. Hann var
ekki ókunnur því að vera fyrir
sunnan, en hann hafði verið
þar nokkrar vertíðar. Stranda-
manninum Finnboga leið vel
í Reykjavík. Þremur árum síð-
ar flytur Finnbogi aftur vestur
og sest þá að á Ísafirði
Að reikna sig
vitlausan
„Þegar ég flyt á Ísafjörð er
ég byrjaður að búa með kon-
unni minni, Elísabetu Gunn-
laugsdóttur. Ég kom aftur til
að vinna í pípulögnum með
frænda mínum, Kristjáni Reim-
arssyni. Fljótt fer þó sjórinn
að kalla á mig. Í kringum 1970
kaupi ég Bryndísina og fer í
útgerð. Síðan hef ég verið á
eigin vegum, í útgerð og öðru
basli. Bryndísin var ein af
þessum svokölluðum dísum
sem voru smíðaðar hér á Ísa-
firði, alls fimm talsins. Hönn-
uður og skipasmiður dísanna
var Bárður G. Tómasson. Við
vorum á handfærum á sumrin
og innfjarðarækju á veturna.
Það var verið að byrja með
rafmagnsrúllurnar á þessum
tíma. En það var fínt að vera á
rækjunni, mjög þægilegur
veiðiskapur. Allt innanfjarða
og gott við að eiga. Þetta gekk
ágætlega, alla vega lifði maður
á þessu. Við látum smíða fyrir
okkur bát árið 1979, ágætis
stálbát sem við vorum með í
rekstri í nokkur ár, eða þangað
til við seljum Niðursuðuverk-
miðjunni útgerðina. Skömmu
síðar keypti ég gamlan bát sem
hét Jóhanna. Það var ekki
meiningin að fara í útgerð
heldur átti hún meira að vera
leiktæki til að komast skamm-
laust yfir Djúpið. Strákarnir
mínir fara svo að skaka eitt-
hvað á henni og 1992 kaupum
Í Bolungavík var tvíbýli föð-
ur Finnboga, Jónasar og Reim-
ars bróður hans. Ekki var búið
stórt, eitthvað af fé og nokkrar
kýr. Reki, dúnn og selveiði
voru mikil búdrýgindi.
„Ég var nú ekki nema níu
ára þegar við fluttum úr Bol-
ungavík til Bolungarvíkur.
Man ekki mikið þaðan en það
var fínt að alast upp Ströndum.
En þarna, eins og víða annars
staðar á Ströndum varð erfitt
um vik þegar unga fólkið vildi
ekki lengur búa við þessar
aðstæður og þá fluttum við.
Það voru vissulega viðbrigði
að flytja í þorp en ég aðlagað-
ist nú fljótt, enda barnungur
að aldri. Ég fór í skóla í fyrsta
skiptið á ævinni. Áður var far-
kennsla á Ströndum en ég
gekk aldrei þann menntaveg.
Við fluttum árið 1949 og það
var mikið harðindaár. Hafís
við landið og almenn harðindi
langt fram eftir vori. Það eru
sellátur í skerjunum á víkinni.
Í Bolungavík veiddum við 18
til 20 kópa á ári og seldum
skinnin. Þeir voru einungis
veiddir í net og það þótti alveg
skelfilegt að drepa urtu. Það
er ekkert vit í því að drepa
mjólkurkúna, ef svo mætti
segja. Sem dæmi má nefna að
það var stranglega bannað að
skjóta nálægt skerjunum þar
sem látrin eru, karlarnir urðu
alveg vitlausir ef einhver var
með byssu þar. Svo var dúnn-
inn mjög verðmætur og við
héldum áfram að nýta þessi
hlunnindi eftir að við fluttum
í burtu. En nú er svo komið að
reki er ekki svipur hjá sjón.
Tófan er orðin ansi aðgangs-
hörð í varpinu, svo ekki sé
meira sagt. Árið 1995 var hætt
að skjóta tófu og mink á Horn-
ströndum og dýrin friðuð þar
og fékk Páll Hersteinsson að
leika sér þar með einhverjar
rannsóknir. Síðan hefur allt
verið í hers höndum. Áður
grisjuðum við þetta eitthvað
og reyndum að halda tófu og
minki í skefjum en núna fær
æðarfuglinn engan frið fyrir
varginum. Selveiði lagðist af
fyrir nokkrum árum. Því var
sjálfhætt, engin verð fengust
fyrir skinnin. Áður fyrr var tals-
vert upp úr skinnunum að hafa.“
Braggalíf í Keflavík
„Þegar við komum til Bol-
ungarvíkur var þessi mikli
uppgangur sem síðar varð,
ekki byrjaður. Atvinna var
gloppótt en samt ágætt að
gera. Menn reyndu að bjarga
sér. Keyptu báta og réru. Einar
Guðfinnsson var með sína
verkun og útgerð, en ekki í
eins stórum mæli og síðar
varð. Nú, að lokinni skóla-
göngu fór ég bara í hefð-
bundna vinnu í sjávarplássi.
Var á skaki á sumrin og vann
í frystihúsinu eða við annað
tilfallandi á veturna. Fljótlega
fór ég að fara á vertíðar og var
mest í Keflavík. Það var fínt
líf. Nóg að gera og menn máttu
fiska eins og þeir vildu. Eng-
inn kvóti að halda aftur af
útgerðunum. Fyrst og fremst
voru þarna netabátar en fyrst
á vertíðinni var róið með línu.
Við bjuggum í bröggum, hver
þeirra með sex kojur og það
var ekkert að því. Fólk alls-
staðar af landinu sótti þessar
vertíðar. Margir halda að
þarna hafi verið stundað eitt-
hvað gjálífi en staðreyndin er
Í beitningaskúrunum á höfninni á Ísafirði er til
húsa ein af þekktari fiskverkunum Ísafjarðar. Ekki
er hún þekkt vegna stærðar sinnar eða fyrir að vera
umsvifamikil í kvótakaupum. Nei, því í Fiskverkun
Finnboga Jónassonar starfar einungis einn maður,
Finnbogi sjálfur. Það eru gæði harðfisksins sem
gera Fiskverkun Finnboga að þekktu vörumerki.
Og fyrir karlana á Ísafirði er skúrinn einnig fastur
punktur í tilverunni þar sem komið er saman og
málin rædd. Það kom heldur betur í ljós þegar und-
irritaður tók þetta viðtal. „Ekkert mál vinur minn,
komdu bara á morgun. Helst um sjöleytið svo við
fáum frið áður en höfðingjarnir mæta“, sagði Finn-
bogi þegar falast var eftir honum í viðtal. Allt kom
fyrir ekki, viðtalið dróst á langinn og fljótlega fóru
karlarnir að birtast og lá mönnum mismikið á
hjarta. Finnbogi er fæddur Bolungavík og alinn upp
í Bolungarvík. Þ.e. í Bolungavík á Ströndum og
Bolungarvík við Djúp. Til aðgreiningar má benda á
að ekkert „r“ er í nafni víkurinnar á Ströndum.
öðru megin en hinum megin
var bara logn og þá vildi koma
ýldubragð af honum. Núna eru
þeir orðnir tölvustýrðir og
hægt að stýra hita og raka.“
Himnafaðirinn sér
um þurrkunina
–Finnbogi er ekki á því að
elta nýjustu tækni og hefja
inniþurrkun. Nei, hann vill
heldur halda sig við gamlar
aðferðir og segir þær hafa
gefist vel.
„Ég er nú orðinn gamall
maður og fer ekki að standa í
því. Minn fiskur selst ágætlega
og alveg ástæðulaust að breyta
því sem gott er. Svo er nú
orkan dýr og klefarnir þurfa
talsverða orku. Í hjallþurrk-
uninni þarf ég bara að leggja
inn pöntun hjá himnaföðurn-
um og hann sér um þetta og
tekur ekkert fyrir. Veðurfar er
lykilatriði í verkun harðfisks.
Ef það er logn þá er basl í
hjallinum. Ég er með hjall út
á hlíðinni og í Arnardalnum.
Það er best að vera í Arnar-
dalnum og þar eru fáir logn-
dagar. Þó það sé logn þá er
súgur í gegnum hjallinn. Eina
vandamálið í Arnardalnum er
þokan. Þá vill blotna í fiskin-
um. Það gerir minna til þó
það rigni því droparnir ná bara
í ystu rárnar en þokan og rak-
inn sem fylgir henni smýgur
um allt.“
– Guðrún Anna, dóttir Finn-
boga,vann rannsókn sem gekk
út á að athuga hvort og þá
hvað gerir harðfisk hollan.
Finnbogi er með skýrsluna í
skúrnum niður á höfn, en það
eru ekki ný sannindi fyrir hann
að harðfiskur sé hollur.
„Það eru fáir dagar á ári
sem ég er veikur. Kannski einn
til tveir dagar. Þetta þakka ég
harðfiskinum, sem ég borða
mikið af, og þorskalýsinu.
Enda er bæði harðfiskurinn
og lýsið uppfullt af næring-
arefnum og menn þurfa í raun
ekki að borða neitt annað. Og
þá er mjög gott að hafa smjör-
klípu með. Við eigum ekki að
borða neitt annað en fisk, kjöt,
mjólkurvörur og kartöflur.
Það þarf ekkert að vera með
meira föndur við þetta. Ef
maður heldur sig við þennan
mat þá á maður að vera í lagi.“
–Koma útlendir ferðamenn
í skúrinn?
„Það er nú ekki oft. Stund-
um koma þeir við til að skoða
en sjaldan sem aldrei til að
kaupa fisk. Kannski ekkert
skrýtið, þetta fólk þekkir ekki