Tímarit Máls og menningar - 01.04.1946, Síða 84

74
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
með botngreip og botnvörpu á öllu svæðinu frá Faxaflóa til Eystrahoms, í
því skyni að finna síldaregg á botni eða hrygnandi síld á sveimi. Tilraunirnar
með botngreipinni vom gjörsamlega árangurslausar; hvergi fundust egg síld-
arinnar. Botnvarpan skilaði litlu betri árangri; meðal nærri 36 þúsund fiska,
sem veiddust í hana, voru aðeins 122 síldar, og af þeim þóttist aðeins mega
ráða með vissu um eina, að hún væri af vorgotssíldarstofni okkar. Hér brá
mjög kynlega við. Norðurlandssíldin er af veiðimagni að dæma einhver stærsti
síldarstofn norðurhafa og ættu því hrygningarstöðvar hans að vera bæði áber-
andi og víðáttumiklar.
Þessi neikvæði árangur varð til þess, að Árni Friðriksson hóf endurskoðun
allra eldri kenninga um lifnaðarhætti norðurlandssíldarinnar. Komst hann að
þeirri niðurstöðu, að eini hugsanlegi staðurinn, þar sem íslenzka síldin
hrygndi, úr því hún hrygnir ekki að ráði við suðurströnd landsins, væri við
strendur Noregs.
Höfuðröksemdir fyrir þessari kenningu setur Ámi fram í 9 atriðum:
1. Eins og áður er að vikið eru kyneinkenni (hryggjarliðafjöldi o. s. frv.)
norsku og íslenzku síldarinnar svo nauðalík, að vart verður það skýrt með
öðru en sameiginlegum uppruna.
2. Gloppurnar í þekkingu okkar á göngum norsku síldarinnar milli hrygninga
hverfa, ef gert er ráð fyrir, að hrygningarstofninn, sem veiðist við Noreg á
vorin, sé sá sami og norðurlandsstofninn, sem veiðist á ætisgöngu við Island
á sumrin.
3. Árgangaskipun og aldur síldar, sem veiðist í hafinu milli Noregs, Græn-
lands og íslands, virðist helzt benda til þess, að hér sé um sama stofn að ræða.
4. Göngur síldarinnar upp að Norðurlandi á sumrin samræmast illa þeirri
skoðun, að síldin sæki sunnan og vestan að. Ef gert er ráð fyrir, að hún sæki
að austan og norðan skilst betur, að sum ár fæst góður afli kringum Langanes
í byrjun síldarvertíðar.
5. Rannsóknir, sem gerðar hafa verið á hafstraumum fyrir norðan ísland
og milli íslands og Noregs, benda ótvírætt í þá átt, að meginstraumur muni
liggja frá norðurströnd Islands í straumhring til Noregsstranda og síðan norð-
ur og vestan til Jan Mayen og norðurstrandar fslands.
6. Ilrygningarskilyrði síldarinnar við suðurströnd íslands virðast með ó-
hentugasta móti, vegna brimbrota langt undan landi og óhagkvæms botns
víðast hvar. Við Noregsstrendur skýla eyjar og skerjagarðar hrygningarstöðv-
unum, en botninn er víða harður og því vel fallinn til síldarhrygningar. Enn
fremur byrjar svifgróður í hafinu fyrr við Noreg og samræmist betur þeim
tíma, þegar eggin klekjast og lirfurnar þurfa á svifþörungum að halda til lífs-
viðurhalds.
7. Ef hinn mikli stofn norðurlandssíldarinnar hrygnir við ísland, er næsta
torskilið, hvers vegna við verðum ekki varir við miklu meira af smásíld og
millisíld. Af síldarafla Norðmanna er um 25% smásíld, en rösk 10% millisíld;
í okkar veiði ber sama og ekkert á þessum flokkum.