Tímarit Máls og menningar - 01.02.1986, Blaðsíða 47

Ekki aðeins d jólunum
englahár. Eg minnist þess enn hvað það var mikil fyrirhöfn að koma
öllu þessu skrauti fyrir á réttan hátt og allir þurftu að leggja lið. Allir í
fjölskyldunni voru lystarlausir af taugaveiklun á aðfangadagskvöld
og stemningin var þá — eins og sagt er — einfaldlega á núllpúnkti,
nema hjá Franz frænda sem hafði jú ekki tekið þátt í þessum
undirbúningi og var sá eini sem bragðaðist steik, aspas, ís og rjómi.
Kæmum við svo í heimsókn á annan í jólum og dirfðumst að láta þá
skoðun í ljós að leyndardómur engilsins talandi byggðist á sams
konar búnaði og veldur því að sumar brúður segja „Mamma“ eða
„Pabbi“ uppskárum við aðeins hæðnishlátur. Nú geta menn rétt
ímyndað sér að svona viðkvæmt jólatré var í stórhættu þegar sprengj-
ur féllu í grennd. Astandið varð skelfilegt þegar dvergarnir duttu og
einu sinni datt meira að segja engillinn. Frænka mín var óhuggandi.
Hún lagði óskaplega hart að sér að koma trénu í samt lag eftir hverja
loftárás svo að það stæði að minnsta kosti jóladagana. En þegar á
árinu 1940 var það orðinn óvinnandi vegur. Enn einu sinni verð ég að
taka þá áhættu að verða óvinsæll og geta þess stuttlega að fjöldi
loftárása á borg okkar var raunar verulegur, að ég minnist ekki á
hversu hatrammar þær voru. Hvað sem öðru leið varð jólatré frænku
minnar fórnarlamb nútíma stríðsreksturs — hinn rauði þráður frá-
sagnarinnar fyrirbýður mér að minnast á önnur. Erlendir skotvopna-
fræðingar bundu um tíma enda á tilveru þess.
Við höfðum virkilega samúð með frænku okkar, enda var hún
bæði hrífandi og elskuleg. Okkur þótti miður að hún skyldi þurfa
eftir harðvítuga baráttu, endalausar rökræður, tár og rifrildi að neita
sér um tréð á meðan stríðið varði.
Til allrar hamingju — eða á ég að segja óhamingju? — varð hún
tæpast vör við stríðið að öðru leyti. Loftvarnarbyrgið sem föður-
bróðir minn byggði var sprengjuhelt og auk þess var alltaf bíll til
reiðu að flytja Millu frænku til svæða þar sem ekki varð vart beinna
stríðsáhrifa. Það var allt gert til að hlífa henni við að sjá hina
hræðilegu eyðileggingu. Báðir frændur mínir voru svo heppnir að
þurfa ekki að upplifa herþjónustu eins og hún gerðist verst. Jóhannes
var fljótlega tekinn í fyrirtæki föðurbróður míns, sem gegndi því
mikilvæga hlutverki að sjá borg okkar fyrir grænmeti. Auk þess var
hann gallveikur. Franz varð hins vegar hermaður, en var aðeins falið
að gæta fanga. Það starf notaði hann til að afla sér óvinsælda hjá
37