Morgunblaðið - 09.02.2015, Qupperneq 26

26 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 9. FEBRÚAR 2015
Morgunblaðið/Golli
Egill Ólafsson hafði yfirgripsmikla þekkingu á íslenskum stjórnmálum. Þegar Ögmundur
Jónasson sagði af sér sem ráðherra haustið 2009 var Egill mættur, ásamt öðrum fjölmiðla-
mönnum, á tröppur stjórnarráðsins til að fá viðbrögð Jóhönnu Sigurðardóttur, forsætisráð-
herra. Egill var skarpur fréttaskýrandi og eftir hann liggja margar ítarlegar fréttaskýringar
um pólitískt landslag á Íslandi. Egil má sjá á myndinni lengst til vinstri.
Við stjórnarráðið
unum. Hann var því í okkar
huga mikilvægur og ómiss-
andi hlekkur í teyminu.
Svo kom þar að Egill bað
um tímabundið leyfi frá störf-
um til að skrifa sögu Borg-
arness. Við gátum ekki annað
en samglaðst honum með það
verkefni enda augljóst að
hann hafði ástríðu fyrir því,
líkt og blaðamennskunni.
Hann hélt þó tengslunum
með því að vinna á mbl.is eina
helgi í mánuði. Skrifin við
sögu Borgarness gengu vel
og við létum okkur dreyma
um að við fengjum hann
kannski fyrr til baka en til
stóð.
Egill var einstaklega góður
samstarfsfélagi og traustur
vinur. Teymið á mbl.is verður
aldrei samt. Enginn fyllir
skarð Egils Ólafssonar.
F.h. samstarfsmanna á
mbl.is,
Jón Pétur, Guðrún
og Sunna.
Tilvera okkar er undarlegt
ferðalag, orti borgarskáldið
Tómas Guðmundsson. Það
eru orð að sönnu.
Þegar við Egill kvöddumst
í strætó í Borgarnesi skömmu
fyrir síðustu áramót óraði
mig ekki fyrir því að ferðalag
okkar úr borginni yrði okkar
síðasta samverustund.
Þetta var skemmtilegur
klukkutími sem leið hratt.
Margs var að spyrja þar sem
Egill hafði verið sjaldséður á
vinnustað okkar undanfarna
mánuði vegna skrifa sinna á
sögu Borgarness. Eftir á að
hyggja var samtal okkar á
leiðinni ágætlega lýsandi fyr-
ir Egil. Hann ræddi sögurit-
unina, hvernig hún gengi og
fræddi mig um eitt og annað
sem hann hafði komist að um
Borgarnes. Hann forvitnaðist
um mína hagi og spurði frétta
af vinnustaðnum í Hádeg-
ismóum. Helstu fréttamál líð-
andi stundar voru að sjálf-
sögðu rædd og af nógu að
taka þar.
Hann sagði söguritunina
ganga mjög vel, eiginlega
langt á undan áætlun, og við
göntuðumst með að hann ætti
að útvíkka verkið og skrifa
sögu alls Borgarfjarðar.
Hann myndi fara létt með það
og slá Akurnesingum við,
bæði í tíma og krónum talið.
Fyrr en varði vorum við
komnir á áfangastað í Borg-
arnesi. Leiðir okkar skildi og
ég hélt áfram norðurför. Eg-
ils beið áframhaldandi vinna í
Borgarnesi en þar lauk
skyndilega hans lífsgöngu,
aðeins fáum vikum síðar.
Það sló þögn á vinnustað-
inn er dánarfregnin barst
okkur. Þetta var frétt sem við
vildum ekki trúa og gátum
ekki skilið. Þung skref voru
stigin til starfa næstu daga á
eftir.
Egill var frábær blaðamað-
ur og einstaklega ljúfur og
góður samstarfsfélagi og leið-
beinandi, fróður og skemmti-
legur, með hlýja nærveru.
Honum var annt um hags-
muni okkar blaðamanna, sat í
stjórn Blaðamannafélagsins
og var í mörg ár í stjórn höf-
undarréttarsamtaka blaða-
manna á Morgunblaðinu.
Vann þau störf af miklum
heilindum.
Hans er sárt saknað á
vinnustaðnum og votta ég
fjölskyldu hans innilega sam-
úð.
Björn Jóhann Björnsson.
Egill Ólafsson hafði sem
eðliskosti margt sem blaða-
manni er mikilvægt. Hann
var skipulagður, málefnaleg-
ur og sanngjarn. Fljótur að
átta sig á aðalatriðum flók-
inna mála og snöggur að
skrifa skiljanlegar fréttir á
góðu máli. Hafði líka þá stað-
festu að láta ekki hagsmuna-
verði og frekjukarla rugla sig
í ríminu eða afvegaleiða.
Bráðum aldarfjórðungur er
liðinn síðan leiðir okkar Egils
Ólafssonar sköruðust fyrst,
þá á ritstjórn Tímans. Hann
varð mér, nýliðanum, góð fyr-
irmynd, því mikið mátti af
Agli læra. Við héldum fljót-
lega hvor í sína áttina en sam-
bandið hélst. Margt bar á
góma þegar við hittumst á
förnum vegi; fréttir, fjölmiðla,
fólkið, landið og söguna. Þar
lá áhugi beggja.
Það var vorið 2009 sem ég
munstraðist á Morgunblaðið.
Þar átti Egill, þá fréttastjóri,
hlut að máli. „Getur þú byrjað
strax?“ sagði hann þegar
ráðning var í höfn. Teningn-
um var kastað. Samstarfið
varð gott enda viðhorf okkar
svipuð, það er að fréttir væru
sagðar af sjónarhóli almenn-
ings en ekki valdabaróna eða
frægðarfólks.
Egill Ólafsson hélt vel á
sínu og vann marga leiki með
útsjónarsemi. Sýndi þó fáum
hvað var á hendi. Ég þóttist
þó vita að þar væru bæði
mannspil og ásar. Satt að
segja þekktumst við lítið per-
sónulega, því fyrst og síðast
var Egill maður fjölskyldu
sinnar, fólksins sem ég votta
samúð mína á kveðjustundu.
Sigurður Bogi Sævarsson.
Mér er minnisstætt fyrsta
samtal okkar Egils Ólafsson-
ar. Haraldur Sveinsson,
bóndi á Álftanesi á Mýrum,
sem einnig var framkvæmda-
stjóri Árvakurs hf., útgáfu-
félags Morgunblaðsins, og
síðar stjórnarformaður fé-
lagsins, hafði beðið mig að
tala við hann með ráðningu í
huga en þeir voru nágrannar
á Mýrum. Það fór vel á með
okkur Agli í því samtali enda
báðir áhugasamir um heima-
hérað hans og störfin í sveit-
inni.
Egill reyndist dugmikill og
vandvirkur blaðamaður.
Hann var þeim eiginleika
gæddur sem er mikilvægur á
ritstjórnum að vera óhrædd-
ur við að standa uppi í hárinu
á ritstjórum.
Skoðanir eru skiptar um
áhrifamátt fjölmiðla. Svo vill
til að eitt af verkum Egils á
Morgunblaðinu er skýrt
dæmi um að dagblað getur
haft bein áhrif á þá stefnu
sem mál taka. Raunar skóla-
bókardæmi.
Sunnudaginn 1. október ár-
ið 2000 birti Morgunblaðið ít-
arlega fréttaskýringu, sem
Egill hafði lagt mikla vinnu í,
sem sýndi fram á hvernig
breytingar á skattalögum,
sem Alþingi hafði samþykkt
1996, gerðu mönnum kleift að
fresta greiðslu skatts af sölu-
hagnaði nánast um aldur og
ævi með því að „fjárfesta“ í
eigin eignarhaldsfélögum, að-
allega í Lúxemborg.
Þessi úttekt Egils Ólafs-
sonar vakti verulega athygli
og strax daginn eftir urðu
miklar umræður um málið á
Alþingi. Í kjölfarið voru lögð
fram þingmál sem fjölluðu
um þetta efni og þingið gerði
breytingar á lögunum, þótt
deilt væri um það eins og
gengur hvort þær væru full-
nægjandi.
Rannsóknarblaðamennska
er í hávegum höfð á okkar
tímum og stundum er um-
fjöllun um hana hávaðasöm.
Það var aldrei hávaði í
kringum Egil Ólafsson en
verk hans standa fyrir sínu
eins og ofangreint er skýrt
dæmi um.
Ég votta fjölskyldu hans
samúð við óvænt fráfall hans
og þakka samstarf sem stóð á
annan áratug.
Styrmir Gunnarsson.
Æ, mikið er erfitt að setja
þessar línur á blað. Ekki það
að ég hafi ekkert um Egil að
segja, nei þvert á móti, til-
efnin eru ótalmörg. Við höf-
um verið vinir frá því leiðir
okkar lágu saman í sagnfræði
fyrir tæpum þrjátíu árum.
Við höfðum líkan bakgrunn,
vorum báðir sveitastrákar og
hallir undir Framsóknar-
flokkinn. Við störfuðum sam-
an í stjórn Félags sagnfræði-
nema við Háskóla Íslands
einn vetur, hann var formað-
ur og ég gjaldkeri. Síðan hef-
ur strengurinn milli okkar
Egils aldrei slitnað og fjöl-
mörg skiptin sem við höfum
hist, skrafað og gert úttekt á
tilverunni. Starfsvettvangur
okkar varð þó ekki hinn sami,
hann varð blaðamaður en ég
hóf störf á safni. Ófáar stund-
irnar hef ég átt með Agli og
Unni og heimsóknir tíðar eða
eftir því sem færi gafst á.
Það er erfitt að sætta sig
við að maður á besta aldri
skuli vera kallaður til æðri
heima svona í miðju dags-
verki. Egill átti svo ótal
margt eftir og hann sem fyrir
stuttu sagði mér að sagn-
fræðiverkefnið Saga Borgar-
ness gengi vel. Síðast hitti ég
hann í Morgunblaðshúsinu
þar sem hann stóð vakt á
vefnum yfir helgi í desember.
Unnur kom færandi hendi
með meðlæti með kaffinu og
síðan spjölluðum við Egill um
lífið og tilveruna sem oft fyrr.
Kransæðastífla sem ekki
gerði boð á undan sér hefur
nú lagt vin min Egil að velli.
Það er sárt á sjá á eftir hon-
um. En hugurinn hvarflar til
Unnar Bjarkar, Ólafs Lárus-
ar og Urðar, sem og foreldra,
systkina og tengdaforeldra.
Þau hafa misst mest og meira
en hægt er að tjá í orðum.
Þeim færi ég mínar dýpstu
samúðarkveðjur sem og öðr-
um vinum og vandamönnum.
Þær eru margar minning-
arnar um Egil Ólafsson og
allar góðar. Minningarnar um
þennan öndvegismann mun
ég lengi geyma í huga mínum
og þakka fyrir að hafa átt
hann að vini. Það er sjónar-
sviptir að svona traustum og
góðum manni sem átti eftir
svo margt ógert.
Lýður Pálsson.
Það var fyrir ári að ráðist
var í að skrifa sögu Borgar-
ness. Sá sem valdist til verks-
ins var Egill Ólafsson, maður
sem bæði þekkti og þótti
vænt um bæinn. Strax í upp-
hafi fékk Egill starfsaðstöðu
á okkar fámenna vinnustað, í
Safnahúsi Borgarfjarðar. Við
fylgdumst með verkinu og
gerðum okkur fljótt grein fyr-
ir að þar fór einstakur verk-
maður sem sinnti viðfangs-
efni sínu af áhuga, alúð og
virðingu. Hann skipulagði
vinnuna vel og lagði áherslu á
að ná fram sem flestum
munnlegum heimildum. Við-
mælenda leitaði hann víða,
einnig meðal brottfluttra
Borgnesinga. Jafnframt
kynnti hann sér allar fáanleg-
ar heimildir á skjalasöfnum,
þó sérlega á Héraðsskjala-
safni Borgarfjarðar í Safna-
húsi. Alls staðar var honum
vel tekið og Borgnesingar
lögðu leið sína til hans til að
miðla af þekkingu sinni. Hann
vissi alltaf hverja átti að
spyrja um hvað og var glögg-
ur á aðalatriði í efnistökum.
Nándin við samfélagið jók
dýpt verksins. Daglega bár-
um við saman bækur okkar,
sögur voru sagðar og líflegar
umræður einkenndu litlu
kaffistofuna okkar. Á fimmtu-
dögum var farið saman í
Landnámssetrið þar sem við
borðuðum með góðum fé-
lögum. Egill var kærkominn
hluti af hópnum. Ekki var
hægt annað en dást að því
hvernig hann gekk að verki,
það var eins og hann væri í
kapphlaupi við tímann. Eng-
an gat þó grunað að hann yrði
svo snögglega kallaður frá
störfum á miðjum degi lífs
síns.
Í Safnahúsi er góðs vinar
saknað. En við vitum að Egill
hefði ekki viljað að við dveld-
um of lengi við það; áfram
skal haldið með mikilvæg
störf í þágu sögunnar. Hann
gekk fram af atorku, en jafn-
framt hófsemi og vandvirkni.
Það er dýrmætt að hafa feng-
ið að kynnast honum.
Hugur okkar er hjá fjöl-
skyldu Egils sem mest hefur
misst. Megi minningin um
góðan dreng lýsa þeirra erf-
iðu stundir.
F.h. starfsfólks í Safnahúsi,
Guðrún Jónsdóttir.
Kveðja frá ritnefnd
Borgarbyggðar
Það var í desember 2013 að
Egill Ólafsson sagnfræðingur
og blaðamaður undirritaði
samning við sveitarfélagið
Borgarbyggð um ritun sögu
Borgarness. Tilefni skrifanna
er komandi 150 ára verslun-
arafmæli bæjarins árið 2017.
Var áskilið að Egill skyldi
ljúka verkinu í janúar 2016 en
útkoma bókar áætluð í mars
2017. Utan um verkefnið var
stofnuð ritnefnd sem hafði
það hlutverk að vinna með
höfundi, vera með rýni til
gagns á öllum stigum verks-
ins, leggja lið sem víðast og
sjá til þess að verkið kæmi út.
Frá upphafi var ljóst að
Egill Ólafsson hafði metnað
til að verkið yrði vel úr garði
gert, höfðaði til sem flestra
aldurshópa en sýndi jafn-
framt þróun samfélagsins
fram til dagsins í dag. Kynnti
hann sig vel í Borgarnesi og
mætti alls staðar miklum vel-
vilja er verið var að afla
gagna. Á því ári sem liðið er
síðan vinnan hófst hefur gríð-
arlega miklu verið áorkað,
vinnusemi og skipulag höf-
undar með eindæmum. Búið
er að skrifa hátt í þrjú hundr-
uð blaðsíður, eiga viðtöl við
um fjörutíu einstaklinga,
skoða mörg hundruð myndir
og skanna sumar þeirra,
senda nokkra kafla verksins í
yfirlestur og fleira í þeim dúr.
Vinna sem vörðuð var brenn-
andi áhuga og metnaði fyrir
verkefninu. Horft til baka
virðist sem Egill hafi vitað að
tíminn yrði ekki nægur. Á
þessari vegferð hefur rit-
nefnd átt reglulega fundi með
höfundi og líkað það sem
fram hefur verið borið. Síð-
asti fundur var á milli hátíða
og ekkert annað lá fyrir en
halda áfram á sömu braut.
Sagt er að maðurinn ákveði
en Guð ráði. Ritnefnd Borg-
arbyggðar var ekki ætlað að
eiga frekari samskipti við
Egil Ólafsson en á hennar
herðum hvílir enn sú ábyrgð
að koma verki hans áfram og
fyrir sjónir almennings.
Að leiðarlokum minnist
ritnefndin Egils með hlýhug
og þakkar fyrir ánægjuleg og
fagleg samskipti. Aðstand-
endum öllum sendum við
innilegar samúðarkveðjur.
F.h. Ritnefndar Borgar-
byggðar,
Birna G. Konráðsdóttir.
Kveðja frá Blaðamanna-
félagi Íslands
Mér hefur varla í annan
tíma brugðið jafn mikið og
þegar ég frétti andlát Egils
Ólafssonar, þessa mikla öð-
lings og samstarfsmanns á
Morgunblaðinu í tæpa tvo
áratugi. Það var sannkallað
reiðarslag og áminning um
hverfulleika alls sem er. Það
eru ekki nema fáeinar vikur
síðan við settumst niður eftir
stjórnarfund í BÍ, eins og við
gerðum oft og iðulega, og
hann sagði mér að vinnan við
ritun sögu Borgarness gengi
framar vonum og að mögu-
lega yrði hann á undan áætl-
un við að skila af sér verkinu.
Þá var hann hinn hressasti
og ekki að sjá að hann kenndi
sér neins meins. En skjótt
skipast veður í lofti.
Það er óhætt að segja að
Egill hafi verið frábær blaða-
maður, enda prýddu hann
flestir þeir kostir sem prýða
góðan blaðamann. Ég hugs-
aði það raunar oft á liðnum
árum að ef til þess kæmi ein-
hvern tíma að ég þyrfti að
ráða fólk á ritstjórn yrði Eg-
ill einn af þeim fyrstu sem ég
myndi hafa samband við.
Hann stóð traustum fótum í
íslenskum jarðvegi og þekkti
náið íslenskt samfélag en það
er forsenda þess að búa yfir
þeim eiginleika, sem innan
fagsins er kallað að hafa
fréttanef. Hann hafði til að
bera heilbrigða forvitni
blaðamannsins og þá gagn-
rýnu hugsun sem nauðsynleg
er til þess að spyrja þeirra
spurninga sem máli skiptu
fyrir fréttina hverju sinni.
Hann hafði til að bera for-
dómalausa afstöðu til við-
fangsefnisins og nálgaðist
það með opnum huga og af
víðsýni, en þröngsýni og góð
blaðamennska fara aldrei
saman. Síðast en ekki síst
var hann skjótur til verka og
átti ótrúlega auðvelt með að
orða flókna hluti með einföld-
um hætti, eiginleiki sem ég
dáðist oft að.
Mig grunar að Egill hefði
ekki orðið sáttur við þessa
lofræðu, jafn hæverskur og
hann var alla tíð, en hér er
engu orði ofaukið. Það þekki
ég af eigin reynslu eftir að
hafa verið samstarfsmaður
hans í tæpa tvo áratugi á inn-
lendri fréttadeild Morgun-
blaðsins og oftast skrifandi
um svipuð viðfangsefni. Þar
að auki var Egill einstaklega
góður félagi alla tíð. Það
sýndi sig ekki hvað síst þegar
nokkur styrr stóð um Blaða-
mannafélagið fyrir nokkrum
árum síðan. Þá kom hann til
starfa í stjórn félagsins og
reyndist einstaklega góður
liðsmaður, tillögugóður og
ráðhollur, hvort sem var í
meðbyr eða mótbyr. Hann
var síðustu misserin gjald-
keri félagsins og sat í fram-
kvæmdastjórn þess. Þar er
skarð fyrir skildi.
Að leiðarlokum eru Agli
þökkuð störf í þágu Blaða-
mannafélagsins og viðkynni
og vinátta alla tíð og ástvin-
um hans beðið blessunar á
þessum erfiðu tímum.
Hjálmar Jónsson,
formaður BÍ.