Lögmannablaðið - 01.10.2003, Blaðsíða 8

8
afmarkað og vel skilgreint og ekki verulega íþyn-
gjandi fyrir ríki eða þegna. Ennfremur að fram-
salið verði að vera byggt á samningi sem kveði á
um gagnkvæm réttindi og skyldur og mæli fyrir
um samsvarandi framsal ríkisvalds annarra samn-
ingsríkja. Hinar alþjóðlegu stofnanir, sem vald er
framselt til, verða að byggja á lýðræðislegum
grundvelli og viðurkenna almennar meginreglur
um réttláta málsmeðferð og stjórnsýslu. Framsalið
verður að leiða af þjóðréttarsamningi sem stefnir
að lögmætum markmiðum í þágu friðar og menn-
ingarlegra, félagslegra eða efnahagslegra fram-
fara. Þannig verður framsalið að vera afturkræft
og ekki leiða til lakari réttarstöðu einstaklinga en
þeir njóta í stjórnarskrá.
Davíð Þór taldi að treysta mætti fullveldið í
sessi með því að setja framsalsheimild í stjórnar-
skrána. Slík heimild myndi vera yfirlýsing um
vilja til að stuðla að friðsamlegum samskiptum
ríkja á grundvelli þjóðaréttar og myndi tryggja
svigrúm á hverjum tíma til að gæta pólitískra og
efnahagslegra hagsmuna ríkisins. Í lokin kom
Davíð Þór með tillögu að breytingu á 21. grein
stjórnarskrárinnar:
„Heimilt er á grundvelli þjóðréttarsamninga og
með lögum að fela alþjóðlegum stofnunum sem
Ísland á aðild að, meðferð tiltekinna valdheimilda
ríkisins á sviði löggjafar-, framkvæmdar- og
dómsvalds.
Frumvarp sem mælir fyrir um framsal vald-
heimilda ríkisins samkvæmt málsgreininni hér á
undan telst samþykkt hafi það hlotið a.m.k. 3/5
hluta atkvæða þingmanna. Um framlagningu þess
og meðferð að öðru leyti gilda almennar reglur.“
Nokkrar umræður urðu um tillögu Davíðs Þórs
sem vakti töluverða athygli.
Kristrún Heimisdóttir fjallaði um þýðingu full-
veldis í opnu stjórnarskrárríki og stöðu Íslands.
Hún fjallaði einnig um óljósa stöðu EES réttar
sem réttarheimildar, um áhrif þessarar óljósu
stöðu á íslenskt réttarkerfi og kvaðst vilja gera til-
raun til að greina hvert eðli, umfang og afleiðingar
framsals ríkisvalds vegna EES væri. Hún taldi
íslensk stjórnvöld glíma við stjórnlagavanda þar
sem einstaklingar og fyrirtæki gyldu fyrir réttar-
óvissu. Kristrún fjallaði um fullveldi Íslands í
sögulegu samhengi og einkennum ríkisvaldsins
samkvæmt stjórnarskránni. Sjálfdæmi ríkis væri
ekki lengur gefið þar sem lagasetningarvald yfir-
þjóðlegra stofnana og stjórnarskrárskorður ríkis-
ins veguðust á. Kristrún taldi að svokallaður
lýðræðishalli væri tvöfaldur þar sem Ísland væri
ekki aðili að ESB, sem væri stofnunin með lög-
gjafarvaldið, og ekki væri sjálfdæmi til löggjafar
og stefnumótunar á EES sviði. Þessi staða, sem
Ísland væri í gagnvart ESB, gæti valdið skaðlegri
réttaróvissu fyrir þegnana.
Kristrún sagði að stjórnarskrá Íslands gerði alls
ekki ráð fyrir framsali ríkisvalds heldur mælti
fyrir um sjálfdæmi, einingu ríkisvalds og tilteknar
valdheimildir. Skilyrði um verðleika laga byggð-
um á EES gerðum væri því í raun ekki uppfyllt og
réttaróvissa kerfislæg. Æskilegt væri því að gerð
yrði stjórnlagabreyting þar sem opnunarákvæði
væri að evrópskri fyrirmynd með lýðræðisskil-
yrðum og afmörkun framsals. Þá þyrfti og að huga
að ákvæði um tengsl landsréttar og þjóðaréttar,
3 / 2 0 0 3
Ræðumenn að
svara fyrirspurnum
fundargesta. F.v.
Kristrún Heimis-
dóttir, Þór Vilhjálms-
son og Davíð Þór
Björgvinsson