Dagblaðið Vísir - DV - 23.11.2012, Blaðsíða 34

„Ég datt
niður í
depurð“
34 Viðtal 23.–25. nóvember 2012 Helgarblað
Þ
að er kalt en fallegt veður
þegar blaðamaður hittir
stórsöngvarann Kristján
Jóhannsson á kaffihúsinu
Mílanó í Faxafeni. Það er
snjóþekja yfir öllu enda komið fram
í miðjan nóvember. Mílanó er vel við
hæfi í kuldanum enda Kristján búinn
að búa og starfa á Ítalíu í nærri 40 ár.
En nú er hann alkominn heim. Krist-
ján pantar sér cappuccino og kleinu
áður en spjallið hefst, teygir aðeins
úr sér og segir ýmislegt nýtt að frétta.
„Ég er fluttur endanlega með fjöl-
skylduna til Íslands. Við erum búin
að ákveða það að við ætlum að búa
á Íslandi,“ segir hann ákveðinn. „Við
komum hingað til prufu fyrir rúmum
þremur árum. Svo fórum við niður til
Ítalíu í sumar til að ná áttum. Konan
er búin að klára sitt háskólanám eins
og stóð til og miklar breytingar hafa
orðið á háttum okkar,“ segir Kristján
sem virðist sáttur við þessa ákvörðun
þrátt fyrir að greina megi örlítinn
trega í rödd hans.
Síminn hringdi ekkert
Það kom Kristjáni töluvert í opna
skjöldu þegar hann snéri aftur til Ís-
lands, eftir tæplega 40 ára dvöl er-
lendis, að hann virtist Frónbúum
gleymdur og grafinn. Eftirspurnin
eftir stórtenórnum sem hafði gert
garðinn frægan í þekktustu óperu-
húsum heims, var lítil sem engin.
„Ég tók eftir því þegar ég kom
heim að það var nánast ekki hringt í
mig. Og enn síður fyrir söng. Það var
eins og ég væri kominn heim til að
deyja, rétt skriðinn yfir sextugt. Ekki
nóg með það heldur er ég í fínu and-
legu og líkamlegu ástandi og mjög
góðu raddástandi,“ segir Kristján og
baðar hlæjandi út höndunum til að
leggja áherslu á mál sitt. En verður
skyndilega alvarlegri í bragði.
„Því er samt ekki að leyna, að í
sambandi við þessar breytingar á
lífi okkar allra í fjölskyldunni og ekki
síst mínu eigin, er ég búinn að vera í
svolítilli krísu. Breytingarnar eru svo
miklar. Það kom mér í opna skjöldu
raunar að þetta varð ekki eins og í
gamla daga, þegar það var hringt í
mig nánast annan hvern dag og ég
beðinn um söng hér og söng þar. En í
þetta sinn var bara þögn.“
Varð sorgmæddur
Skömmu áður en Kristján flutti heim
tók hann þátt í uppsetningu á vegum
Íslensku óperunnar í Gamla bíói sem
hann segir hafa gengið mjög vel. En
það dugði ekki til. Eftirspurnin eftir
honum jókst ekki. „Það var ekki nóg
til að fólk færi að hringja í mig.“
Það rann því smám saman upp
fyrir Kristjáni að hann væri á ákveðn-
um byrjunarreit og yrði að sanna sig
á nýjan leik. Það fannst honum ekki
góð tilfinning. „Ég varð sorgmædd-
ur og datt niður í depurð. Ég átti ekki
við nein vandamál að stríða þannig
lagað en mér fannst þetta afskaplega
skrýtið. Ég skildi þetta ekki og þetta
var mjög erfitt,“ segir Kristján, fær sér
sopa af kaffinu og bita af kleinu.
Hann viðurkennir að vissulega
hafi hann verið orðinn fastheldinn
á Ítalíu og ítalska siði eftir öll þessi
ár, en hann telur sig ekki minni Ís-
lending fyrir vikið.
„Ferskur eins og rósin“
Kristján vonar þó að honum sé að
takast að sanna sig á ný. Símtölunum
hefur farið fjölgandi og síðustu
mánuðina hefur hann fengið fjöl-
mörg tækifæri til að syngja sig inn í
hug og hjörtu landsmanna á hinum
ýmsu tónleikum. Kristján hendir þó
gaman að viðbrögðum fólks eftir tón-
leika hjá honum. Hann segir suma
jafnvel vera hissa á því að hann geti
yfirhöfuð ennþá sungið. „Síðustu
mánuði hefur allt verið að komast í
gang. Kallinn er ekki dauður, hann er
flottur ennþá og þetta er bara gam-
an,“ segir hann hlæjandi.
Síðustu verkefnin sem Kristján
tók þátt í voru tvennir tónleikar á
Akur eyri. Annars vegar tónleikar í til-
efni 90 ára afmælis karlakórs Akur-
eyrar – Geysis. Það þótti honum mjög
skemmtilegt en hann söng sjálfur
með kórnum fyrir um 40 árum. Hins
vegar styrktartónleikar fyrir bændur
á Norðurlandi sem fóru illa út úr
óveðrinu í byrjun september.
„Ég náði saman átta manna
söngliði og það vantaði fáa upp á að
þarna væru samankomnir allir bestu
söngvarar landsins. Án þess að ég ýki
þá held ég að þetta séu einir glæsileg-
ustu söngtónleikar sem ég hef heyrt
eða tekið þátt í á Íslandi,“ segir Krist-
ján og er augljóslega sáttur við að
vera aftur farinn að sinna söngverk-
efnum á Íslandi. „Ég get alveg kom-
ið því opinberlega á framfæri að ég er
hér, ferskur eins og rósin.“
Ósanngjarnt að listamenn
borgi með sér
Kristján segir það hafa verið yndis-
legt að syngja á tónleikum um síð-
ustu helgi og á sama tíma rétta bænd-
um hjálparhönd. Honum finnst það
þó vera komið út í öfgar hversu mik-
ið jafnvel opinberar stofnanir, líkt og
sjúkrahús, þurfa að reiða sig á utan-
aðkomandi aðstoð til að geta starf-
að eðlilega og þá oft aðstoð frá lista-
mönnum sem gefa vinnu sína.
„Það eru alls konar safnanir í
gangi, Rauði krossinn hér og sjúkra-
húsið þar, tækjakaup og fleira. Þetta
er með ólíkindum og tíðkast ekki
erlendis. Ef það vantar aðstoð þá
eru listamennirnir kallaðir til. Það
er svolítið ósanngjarnt, en þó yndis-
legt að geta hjálpað til. Hvar eru samt
stjórnendur þessa lands? Og hvar er
það fé sem á að fara í rekstur þessara
stofnana?“ Kristjáni finnst sá hugs-
unarháttur vera að festa sig í sessi
að svona eigi þetta bara að vera, al-
menningur og listamenn eigi að
hlaupa undir bagga. „Við erum alltaf
boðnir og búnir listamennirnir, en
mér finnst þetta ganga út í öfgar.
Líka vegna þess að þetta veldur því
að þeir listamenn sem vilja verða al-
þjóðalistamenn og lifa af list sinni,
geta það ekki. Markaðurinn er til-
tölulega lítill og þú ert svo fljótur að
metta hann.“
Allir aðrir fá greitt
Kristján bendir á að ef helstu lista-
menn þjóðarinnar eru koma fram
á tónleikum eða viðburðum tíu
sinnum sömu vikuna þá fái fólk ein-
faldlega nóg af þeim.
„Svo það sem er ennþá verra;
erlendis þegar listamenn eru fengn-
ir til að taka þátt í svona söfnunum,
hvort sem þeir eru á svæðinu eða
þurfa að hafa mikið fyrir því, þá er
alltaf séð um að fólk þurfi ekki að
bera af því kostnað. Allur kostnaður
er greiddur og fólk getur bara verið
hamingjusamt. Hér er stundum ætl-
ast til að þú eyðir í þetta dögum og
jafnvel vikum og hafir af því kostn-
að og það þykir bara sjálfsagt. Það er
dálítið mikil ósanngirni.“ Kristján vill
meina að allir aðrir en listamennirnir
fái greitt, tæknimenn, húseigendur
og aðrir sem komi að sömu verkefn-
unum.
Kom til að kippa í spotta
Kristján fékk á sig töluverða gagnrýni
árið 2004 eftir að í ljós kom að hann
hafði fengið greitt fyrir að syngja á
tónleikum til styrktar krabbameins-
sjúkum börnum.
Gefið hafði verið út að allir lista-
menn gæfu vinnu sína en það var DV
sem upplýsti um greiðsluna til Krist-
jáns fyrir verkefnið. Í framhaldinu
kom hann fram í frægu Kastljósvið-
tali sem endaði með ósköpum.
„Þá flaug ég alla leið frá Ítalíu
til að taka þátt í þessu. Ég var ekki
með búsetu á Íslandi og kom hingað
raunar sem útlendingur. Og það
sem meira var að ég kom á síðustu
stundu vegna þess að miðasalan
gekk ekki vel. Ég var kallaður til að
kippa í spotta sem gekk heldur betur
því við vorum með þrenna tónleika.
Hvaða heilbrigður maður ímyndar
sé það að ég fljúgi frá Ítalíu, sé hér í
tvær vikur, syngi á þrennum tónleik-
um og safni milljónum fyrir krabba-
meinssjúk börn án þess að fá greitt
uppihald? En almenningur virðist
hafa ætlast til þess. Þetta var ofsalega
ósanngjarnt.“
Öfund hafði áhrif
Honum fannst fjölmiðlaumfjöllun
um málið einstaklega óvægin í sinn
garð. „Þetta var ekki eðlileg umfjöll-
un. Þetta voru hreinlega ofsóknir.
Mér var bókstaflega kálað, en það
virðist vera allt of auðvelt hérna á Ís-
landi,“ segir Kristján og er mikið niðri
fyrir þegar hann rifjar þetta upp.
Aðspurður hvort hann telji öfund
vegna velgengi hans erlendis hafa átt
einhvern þátt í því að málið vatt upp
á sig líkt og það gerði, svarar hann
játandi. „Örugglega mjög mikinn og
einhvers konar illt hugarfar. Þetta
fór bara úr böndunum og út í tóma
vitleysu. En það virðist vera búið að
snjóa yfir þetta, sem betur fer,“ segir
Kristján og brosir. Hann telur þetta
atvik eiga sinn þátt í því að símtölin
voru fá fyrst um sinn eftir að hann
flutti aftur heim til Íslands.
„Ég er Íslendingur og hjartað
slær íslenskt. Ég er búinn að starfa
á erlendum vettvangi í nærri 40 ár
og náð góðum árangri, þannig að
ég held ég hljóti að vera þjóðinni til
sóma þegar upp er staðið.“
Tónleikar í Búðstaðakirkju
Kristján er nú að skipuleggja glæsi-
lega tónleika, að eigin sögn, sem
haldnir verða í Bústaðakirkju þann
8. desember næstkomandi. Um er að
„Hvaða heilbrigður maður ímyndar sé það að
ég fljúgi frá Ítalíu, sé hér í tvær vikur, syngi á
þrennum tónleikum og safni milljónum fyrir krabba-
meinssjúk börn án þess að fá greitt uppihald.
Stórtenórinn Kristján Jóhannsson er nú alfarið fluttur til Íslands með fjöl-
skylduna eftir tæplega 40 ára dvöl á Ítalíu. Hann hefur gert garðinn frægan í helstu
óperuhúsum heims og sungið með þekktustu söngvurunum. Var sjálfur einn af
þeim eftirsóttustu. Fyrst eftir að hann flutti heim fannst honum Íslendingar hafa
gleymt sér. Kristján var úti í kuldanum og síminn hringdi ekkert. Í kjölfarið upplifið
hann depurð sem hann hefur jafnt og þétt verið að vinna sig út úr og hefur á síð-
ustu mánuðum verið að syngja sig inn í hug og hjörtu landsmanna á nýjan leik.
Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
solrun@dv.is
Viðtal