Gripla - 20.12.2012, Page 364
GRIPLA362
ungs III., formála Lúthers og efnisyfirlit Nýja testamentisins, eða hvort
kver með því efni hafi tapast framan af handritinu. Handritið hefst því á
Mattheusarguðspjalli og endar á Postulasögunni, þannig að hann sleppir
einnig að skrifa upp seinni helming nýja testamentisins sem er tæplega
helmingur bókarinnar. Þó er vitað að séra jón bar sig að með slíkum hætti
við ritun Snæfjallagrallarans, og skrifaði þá hvorki upp bréf friðriks II. né
formála odds biskups einarssonar um sálmasöng, auk þess sem hann felldi
undan kollekturnar og handbókina sem stóðu aftan við grallarann.18
næst er að athuga aðferðir séra jóns við gerð skinnhandritsins. Það
ber engin merki uppskafnings og hvorki jón Þorkelsson né kålund geta
slíks í lýsingum sínum. Árni Magnússon getur slíks ekki heldur í lýsingu
sinni á Snæfjallagrallaranum. Allt bendir því til að bókfellið sé verkað til
bókagerðar af séra jóni eða fyrir hann. nokkur sporöskjulaga göt eru á
blöðum þess og er skrifað í kringum þau (sjá t.d. bl. 32 og 98). Á bl. 32 eru
fjögur göt og á recto-síðu blaðsins stendur næstneðsta gatið í miðju orði og
lokastafur þess aftan við það. Á bl. 109 hefur einnig verið skorinn fleygur
inn í textaflötinn áður en uppskrift hófst, enda skrifað í kringum hann.
snæfjallaklerkur beitir eftirtektarverðum aðferðum við handritagerðina.
við verkun bókfellsins hefur hann sýnilega setið uppi með nokkur styttri
blöð sem hann þó vildi nýta til hins ítrasta. til nýtingar þeirra, en án þess
að raska stærðarsamræmi handritsins, sneið hann því viðbætur og saum-
aði við blöðin (sjá má dæmi um þetta á bl. 35, 38, 42, 44, 50, 57). Þetta
gerði hann með því að gata blöðin við jaðra og þræða skinnreim í gegn.
svo haganlega gekk séra jón frá þessu að skrifað er á sjálfa reimina og eru
ummerkin því ekki jafnáberandi og ella. Bl. 97 er þó um 2½ cm styttra
en önnur blöð handritsins og hefur ekki þótt taka því að sauma við það –
textaflöturinn er jafnstór öðrum en spássían þeim mun rýrari.
við ritun handritsins skildi séra jón víða eftir eyðu fyrir upphafsstafi
og hefur væntanlega ætlað að fá einhvern til þess að draga þá upp síðar.
eyðurnar eru misstórar en stærstar í upphafi hverrar bókar. Þær sem fylltar
eru hafa jafnstóra eða eilítið stærri stafi en víðast er í handritinu og virð-
ist séra jón þar sjálfur að verki. Aðeins á einum stað, við upphaf 3. kafla
Jóhannesarguðspjalls (sbr. bl. 68r), finnst stór og voldugur upphafsstafur,
„Þ“. Plássið er hins vegar fremur illa nýtt og fyrirmyndin er ekki útgáfa
odds.
18 AM Apograf. Dipl. Isl. II, 4. Apógraf nr. 2354, sbr. Diplomatarium Islandicum 8, 452–453.