Peningamál - 01.02.2000, Síða 4

PENINGAMÁL 2000/1 3
hækkun húsnæðisliðar. Enn virðist ekki farið að
draga verulega úr hækkun markaðsverðs húsnæðis
því að í desember og janúar hækkaði húsnæðisliður
vísitölunnar um 2% sem er meira en á sama tíma
fyrir ári. Verður að líta á það sem vísbendingu um
áframhaldandi mikla eftirspurn eftir húsnæði á
höfuðborgarsvæðinu því að árstíðasveifla gefur ekki
tilefni til svo mikillar verðhækkunar.
Matvara hefur hækkað mun meira í verði en í helstu
viðskiptalöndum
Auk húsnæðiskostnaðar er það ekki síst verðþróun
innlendra og erlendra matvæla sem skilur á milli Ís-
lands og helstu viðskiptalanda. Innlend matvara
hækkaði um 6,8% á síðasta ári og 7,4% ef búvara er
undanskilin. Innflutt mat- og drykkjarvara hækkaði á
sama tíma enn meira eða um 7,8%. Síðustu tvo mán-
uði ársins hækkuðu þessir liðir (innlend matvara án
búvöru) um 2,3% og 2,2%. Umskiptin í verðþróun
matvæla urðu tiltölulega skyndileg, því að í júlí nam
12 mánaða verðhækkun mat- og drykkjarvöru ein-
ungis 2,1%. Þessi hækkun er ekki einungis athyglis-
verð vegna þess hve mikil hún er, heldur virðist verð-
þróun innlendra og erlendra matvæla einkennilega
samstíga, þrátt fyrir að erlend verðþróun matvæla sé
allt önnur og töluverðar gengisbreytingar hafi orðið
sem ætla mætti að leiddu til verðlækkunar á innflutt-
um matvælum, eins og ráða má af innflutnings-
skýrslum.
Samkvæmt upplýsingum frá Þjóðhagsstofnun
lækkaði meðalverð á innfluttum mat- og drykkjar-
vörum, öðrum en áfengi, til dreifingaraðila um 2% á
tímabilinu janúar til nóvember 1999 frá sama tíma-
bili árið áður. Á sama tímabili hækkaði meðalverð á
innfluttum mat- og drykkjarvörum í vísitölu neyslu-
verðs um 1%.
Frá desember 1998 til desember 1999 hækkaði
verð á mat- og drykkjarvörum hér á landi um 6,8%
en stóð í stað á evrusvæðinu, eftir tímabil verðhjöðn-
unar síðastliðið sumar. Heldur meiri hækkun varð í
Bandaríkjunum og á Norðurlöndunum var einnig um
hóflega hækkun að ræða, en í Bretlandi og Þýska-
landi lækkaði matvælaverð um rúmlega 1½%.
Sá munur sem er á verðhækkunum á mat- og
drykkjarvörum á Íslandi og í helstu viðskiptalöndum
verður ekki heldur skýrður með gengisþróun krón-
unnar, enda hefur gengi hennar hækkað gagnvart
vegnu meðaltali gjaldmiðla viðskiptalandanna og
mest gagnvart evrópskum gjaldmiðlum. Það er því
eðlilegt að leita skýringa í mikilli innlendri eftirspurn
Breyting síðastliðna 12 mánuði
Vísitala neysluverðs 1998-2000
J F M A M J J Á S O N D J F M A M J J Á S O N D J F
1998 1999 2000
0
1
2
3
4
5
6
%
Mynd 1 Tafla I Framlag undirliða til hækkunar
vísitölu neysluverðs 1999
Vísitölubreytingar Áhrif á hækkun
síðastliðna vísitölu síðastl.
Allar tölur eru í % 3 m. 12 m. 3 m. 12 m.
(1) Búvörur án grænmetis ...... 5,3 2,8 7,7 3,2
(2) Grænmeti .......................... -47,6 2,4 -12,2 0,4
(3) Aðrar innlendar mat-
og drykkjarvörur............... 10,7 7,4 14,8 8,2
(4) Aðrar innlendar vörur....... 3,8 3,0 4,1 2,5
(5) Innfl. mat- og drykkjarv. .. 11,5 7,8 7,6 4,1
(6) Nýir bílar og varahlutir..... 1,3 1,5 2,2 2,1
(7) Bensín ............................... -4,3 24,7 -3,7 16,2
(8) Aðrar innfluttar vörur ....... -1,3 -0,5 -4,2 -1,2
(9) Áfengi og tóbak................ 1,9 1,6 1,4 0,9
(10) Húsnæði............................ 8,4 14,8 21,9 31,1
(11) Opinber þjónusta .............. 14,8 5,3 35,4 10,4
(12) Önnur þjónusta ................. 5,0 5,5 25,1 21,9
Samtals ...................................... 4,4 5,8 100,0 100,0
Innlendar vörur (1-4) ................ 2,9 4,4 14,4 14,3
Búvörur og grænmeti (1-2)....... -3,9 2,7 -4,5 3,6
Innlendar vörur án búvöru
og grænmetis (3-4).................... 7,7 5,5 18,9 10,7
Innfluttar vörur alls (5-9) .......... 0,4 3,7 3,3 22,2
verð hefur einnig hækkað mjög mikið í Bretlandi sem þó býr við verð-
bólgu á svipuðu stigi og önnur Evrópulönd, en þar er öðrum aðferðum
beitt við mælingu húsnæðiskostnaðar sem kann að skýra hvers vegna
hækkun á markaðsverði húsnæðis kemur ekki fram með jafnskýrum
hætti í bresku neysluverðsvísitölunni. Gengi breska pundsins hefur að
auki hækkað mun meira en krónan á síðustu árum og hefur það haldið
verðbólgu niðri.