Peningamál - 01.07.2006, Blaðsíða 41

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
2
41
VIII Verðlagsþróun og verðbólguhorfur
Verðlagsþróun
Verðbólga hefur aukist mikið frá síðustu útgáfu Peningamála í
marslok. Það skýrist einkum af því að á sama tíma og eftirspurn hefur
haldið áfram að vaxa hröðum skrefum hefur gengi krónunnar lækk-
að. Einnig hefur gætt grunnáhrifa vegna lækkunar dagvöruverðs og
breytingar á húsnæðislið vísitölunnar fyrir ári. Í júní var tólf mánaða
hækkun vísitölu neysluverðs 8%, eða 5,5 prósentum yfir markmiði
Seðlabankans, en á fyrsta ársfjórðungi mældist verðbólga 4,5%.
Samsetning verðbólgunnar hefur breyst verulega undanfarna
mánuði. Framlag húsnæðiskostnaðar er ekki lengur jafn yfirgnæfandi
þáttur hennar, þótt enn megi skýra 3,3 prósentur af hækkun vísitölunn-
ar með hækkun húsnæðisliðarins. Vísitala neysluverðs án húsnæðis hafði
í júníbyrjun hækkað um 6% á tólf mánuðum, en árshækkun vísitölu
neysluverðs án húsnæðis var nálægt núlli þegar hún fór lægst í fyrra og
einungis 1% í byrjun þessa árs. Gengislækkun krónunnar síðustu mán-
uði og væntingar um gengisþróun eru mikilvægir áhrifaþættir. Gengi
krónunnar var í júní að meðaltali rúmlega 8% lægra en í lok mars.
Hækkun á verðlagi nokkurra sveiflukenndra liða, t.d. bensíns,
ávaxta og grænmetis, hefur aukið á verðbólguna að undanförnu.
Kjarnavísitölurnar tvær hafa þó fylgt hækkun vísitölu neysluverðs
nokkuð þétt eftir. Af þessu má ráða að undirliggjandi verðbólgu-
þrýstingur nái til flestra undirþátta vísitölunnar. Kjarnavísitala 1 hefur
hækkað um 7% á síðustu tólf mánuðum og kjarnavísitala 2 um 7,6%.
Nokkru minni hækkun kjarnavísitölu 1 skýrist af því að breytingar á
verðlagi opinberrar þjónustu eru innifaldar en þær hafa verið litlar
undanfarna tólf mánuði. Síðastliðna þrjá mánuði hafði hækkun á
verðlagi húsnæðis, nýrra bíla, bensíns og innfluttrar vöru mest áhrif til
hækkunar vísitölu neysluverðs.
Verðbólga á öðrum ársfjórðungi meiri en reiknað var með
Í þeirri verðbólguspá sem birt var í síðasta hefti Peningamála var gert
ráð fyrir 4,6% verðbólgu á fyrsta fjórðungi ársins, sem er einungis 0,1
prósentu meira en raunin varð, enda langt liðið á fjórðunginn þegar
spáð var. Spáð var 4,5% verðbólgu á öðrum fjórðungi ársins, en nú
stefnir í að verðbólgan verði rúmlega 7½%. Að mestu leyti skýrist
frávikið af óhagstæðri gengisþróun en einnig er mögulegt að kostn-
aðarþrýstingur, sem gæti verið mikilvægari við núverandi aðstæður en
oft áður, hafi verið vanmetinn.
Tímabundið bakslag í hjöðnun húsnæðisverðbólgu
Húsnæðisverðbólga var komin niður í 12,3% í apríl, eftir að hafa
lækkað jafnt og þétt síðan í október 2005. Í maí kom bakslag í hjöðn-
un húsnæðisverðbólgu, sem rekja má til þess að áhrifa breytinga sem
gerðar voru á húsnæðisliðnum í maí 2005 gætti ekki lengur í vísitöl-
unni. Hagstofan stytti þá viðmiðunartímabil raunvaxtakostnaðar úr
fimm árum í tólf mánuði. Áhrif þessarar breytingar námu 0,45% til
lækkunar vísitölunnar í maí 2005. Þeirra gætti ekki lengur í maí sl. auk
þess sem hin nýja aðferð leiðir nú til þess að verðbólga mælist lítið eitt
meiri en ella vegna þess að áhrif hækkunar vaxta húsnæðislána koma
Mynd VIII-1
Verðbólga janúar 2001 - júní 20061
0
2
4
6
8
10
12
200620052004200320022001
12 mánaða breyting vísitölu (%)
1. Kjarnavísitölur mæla undirliggjandi verðbólgu. Kjarnavísitala 1 er
vísitala neysluverðs án búvöru, grænmetis, ávaxta og bensíns. Í
kjarnavísitölu 2 er að auki verðlag opinberrar þjónustu undanskilið.
Heimild: Hagstofa Íslands.
Vísitala neysluverðs
Kjarnavísitala 1
Kjarnavísitala 2
Verðbólgumarkmið Seðlabankans
Mynd VIII-2
Húsnæðisliður og markaðsverð húsnæðis
janúar 2002 - júní 2006
12 mánaða breyting (%)
Húsnæði á landinu öllu
Húsnæði á landsbyggðinni
Einbýli á höfuðborgarsvæði
Fjölbýli á höfuðborgarsvæði
Húsnæðisliður
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
20062005200420032002
Heimild: Hagstofa Íslands.
80
120
160
200
240
280
200620052004200320022001200019991998
Reiknuð húsaleiga
Greidd húsaleiga
1992 = 100
Mynd VIII-3
Greidd og reiknuð húsaleiga
janúar 1998 - júní 2006
Heimild: Hagstofa Íslands.