Peningamál - 01.05.2009, Blaðsíða 24

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
9
•
2
24
Vaxtalækkun getur minnkað framtíðarútstreymi vegna nýrra
skuldabréfa (einkum til skamms tíma). Hins vegar gæti hún aukið
tímabundið gjaldeyrisútstreymi vegna vaxtagreiðslna af útistandandi
bréfum. Lækki vextir umfram væntingar myndast gengishagnaður af
útistandandi skuldabréfum sem heimilt er samkvæmt reglum að flytja
úr landi. Því er ekki sjálfgefið að veruleg vaxtalækkun minnki útflæði
til skamms tíma þótt hún geri það til langs tíma litið.
Að sama skapi er ekki hægt að gefa sér að vextir á innstæð-
um allra erlendra aðila fylgi stýrivöxtum. Samkvæmt upplýsingum
Seðlabankans bera innstæður fyrrverandi jöklabréfaeigenda í erlend-
um bönkum oft mjög lága vexti og innstæður erlendu bankanna í
innlendu bönkunum eru á umsömdum kjörum sem ekki eru endilega
í beinum tengslum við stýrivexti.
Við mat á áhrifum stýrivaxtabreytinga á vaxtagreiðslur og gengi
krónunnar er jafnframt rétt að hafa í huga að stýrivaxtabreytingar
hafa einnig áhrif á hvata erlendra aðila til að endurfjárfesta í inn-
lendum langtímaskuldabréfum bæði nú en einkum þó eftir að höftin
hafa verið afnumin. Lækkun stýrivaxta ætti að hvetja þá sem ekki vilja
komast úr landi á hvaða gengi sem er til þess að festa fé sitt í lengri
skuldabréfum. Hins vegar gæti of hröð lækkun stýrivaxta grafið undan
trú þeirra á gengisstöðugleika og þar með vakið efasemdir þeirra um
verðbólguhorfur og fælt þá frá allri annarri fjárfestingu en í verð- og
gengistryggðum skuldabréfum þegar að því kemur að höftin hverfa.
Að lokum kann hröð lækkun stýrivaxta að hafa áhrif á hvata erlendra
fjárfesta til að fara á svig við fjármagnshöftin.
%
Mynd III-10
Ávöxtunarkrafa óverðtryggðra skuldabréfa
Daglegar tölur 3. janúar 2007 - 30. apríl 2009
Heimild: Seðlabanki Íslands.
RIKB 08 0613
RIKB 08 1212
RIKB 09 0612
RIKB 10 0317
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
200920082007
RIKB 13 0517
RIKB 10 1210
RIKB 19 0226
Rammagrein III-2
Glímt við vandann
vegna „óþolinmóðra
fjárfesta“
Fram að þessu hefur verið þörf á bæði háum vöxtum og gjaldeyris-
höftum til að tryggja gengisstöðugleika krónunnar. Útilokað er að
losað verði hratt um gjaldeyrishöftin þar sem fjölmörg skilyrði þurfa
að vera uppfyllt til að fjármagnshreyfingar á milli landa geti orðið
frjálsar á nýjan leik.
Þrýstingur til fjármagnsútstreymis frá fjárfestum sem sitja fastir
með eignir sínar vegna gjaldeyrishaftanna veldur því að munur er
á gengi í viðskiptum á aflandsmarkaðnum og gengi krónunnar á
innlendum gjaldeyrismarkaði, þrátt fyrir að stýrivextir séu 15,5% og
gengi á innlendum markaði lægra en samræmist jafnvægisraungengi
til miðlungs langs tíma.
Aflandsmarkaðurinn virðist þó vera heldur þunnur og sveiflu-
kenndur. Greint var frá viðskiptum seint í apríl á genginu 215–220
kr./evru, en viðskipti í byrjun apríl höfðu verið á genginu rúmlega
250 kr./evru. Markaðsupplýsingar benda til að fjölmargir stórir fjár-
festar muni ekki skipta eignum sínum á gengi á aflandsmarkaði sem
er langt umfram gengi á gjaldeyrismarkaði innanlands.
Markaðsupplýsingarnar eru studdar niðurstöðum úr sundur-
liðun á verðbréfaeign erlendra aðila í íslenskum krónum (tafla 1).
Eignunum hefur verið skipt eftir tegundum fjármálaafurða (lárétti
ásinn) og með tilliti til fjárfestingarhneigðar fjárfesta (lóðrétti ásinn).
Hið fyrrnefnda er byggt á gögnum Seðlabanka Íslands, en hið síðar-
nefnda er byggt á markaðsathugun og upplýsingum um hvers konar
fjárfesta er um að ræða.
Bráðabirgðamat bendir því til að u.þ.b. 40% (um 250 ma.kr.)
heildareigna erlendra aðila í verðbréfum og innstæðum í krónum séu
í eigu aðila sem hafa verið flokkaðir sem „óþolinmóðir“ erlendir fjár-
festar. Stór hluti af þeim eignum sem eftir eru tengist langtímabréf-