Peningamál - 01.05.2009, Side 62

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
9
•
2
62
tímann mjög mikilvægar stærðir því að ef þær eru fjarri lagi er hætta
á því að verðbólguferillinn verði allur fjarri raunverulegri verðbólgu.
Seðlabanki Íslands hefur nýlega þróað einföld tímaraðalíkön af
ARIMA-gerð sem ætlað er að spá verðbólgu einn til þrjá ársfjórðunga
fram í tímann. Um er að ræða líkön þar sem einungis er notuð liðin
verðbólga en ekki aðrir hagvísar eða mælikvarðar á verðbólguvænt-
ingar, eins og t.d. þjóð hagslíkan Seðlabankans gerir. Niðurstöðurnar
sem líkönin gefa verða einn af þeim þáttum sem Seðlabankinn mun
líta til við verð bólgu spár til skamms tíma litið.
ARIMA-líkön hafa gefist vel við að spá fyrir um verðbólgu
til skamms tíma litið. T.d. hefur ARIMA-líkan norska seðlabankans
spáð betur fyrir um verðbólgu tvo og þrjá ársfjórðunga fram í tím-
ann á árinu 2006 en birtar spár bankans. Einn ársfjórðung fram í
tímann voru birtar spár bankans hins vegar örlitlu betri.3 Á mynd 5
eru bornar saman spár Seðlabankans um verðbólgu einn, tvo og þrjá
ársfjórðunga fram í tímann fyrir árið 2008. Staðalfrávik spáa sem
birtar hafa verið í Peningamálum er borið saman við tvö mismunandi
ARIMA-líkön og svo við einfaldan ráfferil (e. random walk) sem spáir
einfaldlega sömu verðbólgu og í síðasta ársfjórðungi út spátímabilið.
Fyrra ARIMA-líkanið er byggt á spám fyrir helstu undirliði vísitölu
neysluverðs og þeir eru síðan vegnir saman í eina heildarvísitölu.4
Seinna ARIMA-líkanið spáir hins vegar heildarvísitölunni beint. Eins
og sjá má eru spár ARIMA-líkananna betri en þær spár sem birtar
hafa verið í Peningamálum tvo og þrjá ársfjórðunga fram í tímann en
síðri einn ársfjórðung fram í tímann. Spár ráfferilsins eru mun lakari en
aðrar spár einn og þrjá ársfjórðunga fram í tímann en betri en aðrar
spár tvo ársfjórðunga fram í tímann. Þessar niðurstöður gefa til kynna
að bæta megi skammtíma verðbólguspár Seðlabankans með því að
styðjast einnig við ARIMA-líkön.
3. Sjá nánar Economic Bulletin 2/2007, ,,Evaluation of Norges Bank’s projections for 2006”,
bls. 77-89.
4. Um er að ræða tólf undirliði vísitölu neysluverðs og skiptast þeir í búvörur án grænmetis,
grænmeti, aðrar innlendar mat- og drykkjarvörur, aðrar innlendar vörur, innfl uttar mat- og
drykkjarvörur, nýr bíll ásamt varahlutum, bensín, innfl uttar vörur aðrar, áfengi og tóbak,
húsnæði, opinber þjónusta og að lokum önnur þjónusta.
Mynd 5
Spáskekkjur verðbólgu í Peningamálum
og ýmsum einföldum líkönum árið 20081
Staðalfrávik (%)
Peningamál
ARIMA-líkan 1
ARIMA-líkan 2
Ráfferill
1. Fyrsti ársfjórðungur er fjórðungurinn sem Peningamál eru birt eða
fyrsti fjórðungurinn sem spáð er. Annar ársfjórðungur er næsti fjórðungur
á eftir birtingu Peningamála. Þriðji ársfjórðungur er fjórðungurinn þar á
eftir.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
3. ársfj.2. ársfj.1. ársfj.