Peningamál - 01.11.2009, Qupperneq 5

I Verðbólguhorfur og stefnan í
peningamálum
Gengi krónunnar áfram veikt …
Frá því á fyrri hluta síðasta árs hefur gengi krónunnar lækkað veru-
lega.2 Það má rekja bæði til innlendra þátta en einnig til alþjóðlegu
fjármálakreppunnar sem leiddi til þrýstings á gjaldmiðla fjölda smárra
ríkja þegar alþjóðlegir fjárfestar flúðu í skjól stærri og tryggari gjald-
miðlasvæða. Viðskiptakjör hafa einnig versnað í kjölfar alþjóðlegu
efnahagskreppunnar, sem hefur grafið undan genginu. Þá er líklegt
að væntingar um að þrýstingur verði á gengi krónunnar þegar höft á
fjármagnshreyfingar hverfa í áföngum hafi veikt krónuna.
… en gengissveiflur hafa minnkað
Frá útgáfu Peningamála 2009/3 um miðjan ágúst hefur gengi krón-
unnar veikst um 2½% gagnvart evru en um 1½% gagnvart viðskipta-
veginni gengisvísitölu. Það var því 2½% lægra á þriðja ársfjórðungi en
spáð var í ágúst. Útlit er fyrir að krónan verði einnig nokkru veikari á
síðasta fjórðungi ársins en spáð var í ágúst.
Þótt gengi krónunnar hafi haldist veikt hefur dregið úr gengis-
sveiflum eftir því sem liðið hefur á árið. Sveiflurnar undanfarna þrjá
mánuði hafa verið svipaðar að stærð og á árunum 2002-2004.
Hefur gengið haldist tiltölulega stöðugt í kringum 180 kr. gagnvart
evru frá miðjum júnímánuði, þótt verulega hafi dregið úr inngripum
Seðlabankans á gjaldeyrismarkaði frá því í sumar. Inngrip bankans
1. Í þessari grein er byggt á gögnum sem lágu fyrir 4. nóvember, en spáin er byggð á gögn-
um fram til 3. nóvember.
2. Um tveir þriðju lækkunar gengis krónunnar gagnvart evru frá því að það var sem sterkast
í upphafi árs 2008 til dagsins í dag eiga sér hins vegar stað fyrir bankahrunið í september,
eða um 34 prósentu af 51% lækkun.
Þróun og horfur í efnahags- og peningamálum1
Efnahagshorfur hafa heldur batnað
Gengi krónunnar hefur haldist nálægt 180 kr. gagnvart evru undanfarna mánuði og dregið hefur úr gengissveifl-
um þrátt fyrir minni inngrip Seðlabankans á gjaldeyrismarkaði. Gengisstöðugleiki er lykilþáttur í endurreisn
efnahagslífsins, því að hann veitir innlendum fyrirtækjum, heimilum og fjármálafyrirtækjum skjól á meðan
efnahagur þeirra er endurskipulagður eftir fjármálaáfallið og fall krónunnar. Undanfarna mánuði hafa alþjóð-
legir fjármálamarkaðir smám saman verið að færast í eðlilegt horf og vilji alþjóðlegra fjárfesta til áhættutöku
aukist á ný. Það endurspeglast m.a. í lækkun skuldatryggingarálags íslenska ríkisins. Það, ásamt innlendri efna-
hagsþróun, sem einkennist af afgangi á vöru- og þjónustuviðskiptum við útlönd og hjöðnun verðbólgu, hefur
gert Seðlabankanum kleift að lækka virka stýrivexti úr 18% niður í tæplega 10% á sjö mánuðum. Horfur í
efnahagsmálum til næstu þriggja ára hafa aðeins batnað frá því að Seðlabankinn birti síðast spá í ágúst sl. Útlit
er fyrir að samdrátturinn í ár verði minni en þá var spáð og efnahagsbatinn verði aðeins hraðari. Horfur eru á
að landsframleiðslan taki að vaxa aftur á fyrsta fjórðungi næsta árs en lengra er í viðsnúning á vinnumarkaði.
Gert er ráð fyrir að gengi krónunnar verði heldur lægra en áður var spáð. Lægra gengi og minni slaki í þjóðar-
búskapnum leiða til þess að verðbólga hjaðnar hægar en áður var spáð. Talið er að verðbólga án áhrifa óbeinna
skatta verði við verðbólgumarkmiðið á seinni hluta næsta árs en verðbólga samkvæmt vísitölu neysluverðs
tæplega ári síðar.
Mynd I-1
Gengi krónu gagnvart erlendum gjaldmiðlum
Daglegar tölur 3. janúar 2008 - 3. nóvember 2009
Kr./evra, Kr./USD, Kr./GBP
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Bandaríkjadalur (v. ás)
Evra (v. ás)
Breskt pund (v. ás)
Vísitala meðalgengis - viðskiptavog víð (h. ás)
50
70
90
110
130
150
170
190
210
230
250
50
70
90
110
130
150
170
190
210
230
250
20092008
3. janúar 2000 = 100