Peningamál - 01.11.2009, Qupperneq 11

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
9
•
4
11
Í nýútgefnu fjárlagafrumvarpi er lögð meiri áhersla á tekjuöflun
með beinum fremur en óbeinum sköttum miðað við þær áætlanir
sem lágu til grundvallar ágústspánni. Áhrif hækkana óbeinna skatta
á verðbólgu, mælda með vísitölu neysluverðs, verða því minni en í
síðustu spá á þessu og næsta ári en meiri árið 2011. Eftir sem áður
verður verðbólga mæld með vísitölu neysluverðs hærri en spáð var í
ágúst út árið 2011.
Efnahagshorfur óvissar
Grunnspáin endurspeglar mat á líklegustu framvindu efnahagsmála
næstu þrjú árin. Um horfurnar ríkir hins vegar mikil óvissa, m.a. vegna
þess að umfang fjármálakreppunnar á sér vart fordæmi. Fráviksdæmi
geta gefið gagnlega mynd af áhrifum mikilvægra forsendna í grunn-
spánni á efnahagshorfur og samspili frávika og peningastefnunnar.
Sýnd eru tvö fráviksdæmi, þótt vitaskuld séu áhættuþættirnir fleiri.
Frekari tafir á stóriðjuframkvæmdum hægja á bata
Eins og rætt er um í kafla IV, ríkir töluverð óvissa um fjármögnun
álvers í Helguvík og tengdra orkuframkvæmda. Þessar framkvæmdir
hafa ítrekað tafist og áætlanir breyst. Miðað við fjárhagslega stöðu
framkvæmdaraðila og aðstæður á alþjóðlegum fjármálamörkuðum er
ekki útilokað að framkvæmdir tefjist enn frekar. Fyrra fráviksdæmið
sýnir því áhrif tafa frá því sem gert er ráð fyrir í grunnspánni. Nánar
tiltekið er gert ráð fyrir því að mun minni fjárfesting verði í tengslum
við þessa framkvæmd á þessu og næsta ári og að meginþungi fjárfest-
ingarinnar verði ekki fyrr en árið 2012, eða ári síðar en í grunnspánni.
Samkvæmt fráviksdæminu hefst framleiðsla í Helguvík því ekki að
marki fyrr en árið 2013 í stað 2012 í grunnspánni.
Tafir leiða til þess að bati atvinnuvegafjárfestingar hefst mun
síðar en í grunnspánni. Hagvöxtur verður minni framan af spátíman-
um og atvinnuleysi meira. Á næsta ári dregst landsframleiðslan saman
um rúmlega 4% í stað rúmlega 2% í grunnspánni og atvinnuleysi fer
yfir 11% í stað tæplega 10% í grunnspánni. Framleiðsluslakinn verður
því mun meiri á nánast öllum spátímanum. Efnahagsbati er því seinna
á ferðinni en í grunnspánni. Gengi krónunnar yrði af þeim sökum
lægra. Það hefur jákvæð áhrif á framlag utanríkisviðskipta, sem vegur
á móti neikvæðum áhrifum á hagvöxt þegar líður á spátímann. Lægri
vextir og veikara gengi draga einnig úr áhrifum meiri slaka í þjóðarbú-
skapnum á verðbólgu sem er svipuð og í grunnspánni.
Kröftugri alþjóðlegur efnahagsbati
Eins og rætt er um í kafla II er staða alþjóðlegra efnahagsmála erfið og
útlit fyrir hægan bata. Horfurnar eru hins vegar háðar mikilli óvissu.
Batahorfur hafa heldur vænkast að undanförnu, eins og áður hefur
verið rakið. Mögulegt er að stöðvun samdráttar og frekari merki um
viðsnúning og bata auki bjartsýni og vilja heimila og fyrirtækja til að
leggja út fyrir nýjum gjöldum. Efnahagsbatinn gæti því orðið hraðari
en grunnspáin gerir ráð fyrir. Í seinna fráviksdæminu er því gert ráð
fyrir því að heimsbúskapurinn nái sér hraðar á strik sem eykur eftir-
spurn eftir innlendum útflutningi miðað við grunnspána. Hraðari bati
alþjóðlegra fjármálamarkaða veldur því einnig að alþjóðlegt fjármagn
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Mynd I-16
Gengi krónu gagnvart evru - samanburður
við PM 2009/3
Kr./evra
PM 2009/4
PM 2009/3
80
100
120
140
160
180
200
201220082007 201120102009
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-17
Verðbólga án skattaáhrifa - samanburður
við PM 2009/3
%
PM 2009/4
PM 2009/3
Verðbólgumarkmið
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
201220112010200920082007
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-18
Verðbólga - samanburður við PM 2009/3
%
PM 2009/4
PM 2009/3
Verðbólgumarkmið
0
4
8
12
16
20
201220112010200920082007