Skírnir - 01.01.1972, Blaðsíða 71
SKÍRNIR í HEIMI SAGNAMANNS 69
I formála fyrir nýrri útgáfu á Barni náttúrunnar komst Halldór
Laxness svo að orði, eftir nákomnum vini sínum, að sagan væri í
senn „útdráttur, niðurstaða og þversumma“ af öllu sem hann hefði
síðan skrifað, síðari bækur hans væru allar „eintóm greinargerð
fyrir þeim niðurstöðum sem komist er að í Barni náttúrunnar“.e
Þetta kann að þykja marklítill leikur með orð. Svo mikið er víst
að enginn mundi lesa Barn náttúrunnar nú til dags nema vegna
hinna seinni stórvirkja höfundarins - og í ljósi þeirra má vera auð-
velt að lesa sínar eigin endurminningar, skoðanir og skilning á
skáldskap hans inn í þetta æskurit.
Eftir á að hyggja kann samt að þykja undravert hversu mikið af
hugmyndaforða og mannlífi hinna seinni bóka Halldórs sé að finna
í hans fyrstu bók - vissulega í bernskri og frumstæðri mynd, en
þó svo glöggri að greina megi skyldleikann. Karlinn í Lambhúskoti
í 8da kafla sögunnar á t. a. m. einkennilega samstofna sögu við
Bjart í Sumarhúsum þótt ævi þeirra ráðist með alls ólíkum hætti.
„Eg held að ég þekki ekkert annað en lífsgleðina,“ segir Jón í
Koti sem búið hefur búi sínu langa ævi, komið börnum til manns
og búinu fram og á nú í vonum að hverfa til föðurhúsanna, heim
til skapara síns. Ber ekki þessi lýsing einnig með sér blæ úr jökul-
dalnum í Heimsljósi, gömlu hjónanna þar, og með þeim alls hins
lífspaka alþýðufólks og einstæðinga Halldórs Laxness, alla götu
fram til séra Jóns Prímusar?
En eiginlegar söguhetjur bókarinnar, Idulda, barn náttúrunnar,
og Randver heimsmaður sem hyggur á bóndastarf heima í afdal?
I lýsingu Huldu, barns í konulíki með vald til að fella menn og
reisa frá dauðum, má kannski eygja fyrstu frumdrög seinni kven-
lýsinga, Sölku, Snæfríðar, Uglu eða Þórdísar í Ögri og Uu. Rand-
ver í Barni náttúrunnar, Atli í Undir Helgahnúk eru allténd frum-
gerð Steins Elliða, mannlýsing sem var haldið áfram í Heiman eg
fór, en kom fyrst alsköpuð fram í Vefaranmn mikla frá Kasmír, og
má lesa alla þá sögu hjá Hallberg. Þessi mannsmynd, mannshug-
sjón höfundarins á æskuárum var heldur ekkert einsdæmi Hall-
dórs: hún er að sínu leyti náslcyld „förumanninum“ í fyrstu ljóð-
um Stefáns frá Hvítadal og Davíðs Stefánssonar og Álfi frá Vind-
hæli í Hel Sigurðar Nordals. Og þótt hún sé löngu aflögð sem
„hugsjón“ manns má vera að hún setji einnig mark sitt á ýmsar