Skólavarðan - 01.08.2009, Blaðsíða 26

26
AdHd
SKÓLAVARÐAN 5.TBL. 9. ÁRG. 2009
Dr. Urður Njarðvík, ein margra frábærra fyrirlesara á námskeiðinu, fjallaði um líðan
barna með ADHD í skólanum.
Dagana 13. og 14. ágúst sl. var haldið nám-
skeiðið Skólaganga barna með athyglis-
brest og ofvirkni. Metþátttaka var á nám-
skeiðinu, sem nú var haldið í áttunda sinn,
og telja námskeiðshaldarar að tímasetning
hafi haft sitt að segja í þeim efnum en
námskeiðið hefur áður verið haldið síðla
hausts.
Námskeiðið var á vegum ADHD samtakanna,
SRR á Menntavísindasviði HÍ, Félags grunn-
skólakennara, SAMFOK, Heimilis og skóla,
Skólastjórafélags Reykjavíkur, Kennarafélags
Reykjavíkur og ýmissa sérfræðinga.
Fyrirlesarar voru Páll Magnússon sálfræð-
ingur með almennt yfirlit um ADHD, Gylfi
Jón Gylfason sálfræðingur og kennari með
erindi um samskipti skóla og heimila, Mál-
fríður Lorange sálfræðingur sem hélt fyrir-
lestur um athyglisbrest og nám, Urður Njarð-
vík sálfræðingur sem fjallaði um líðan barna
með ADHD í skólanum og loks Sigrún B.
Cortes grunnskólakennari sem gaf hagnýt
ráð við kennslu barna með ADHD.
Þátttakendur voru í umræðuhópum á milli
fyrirlestra og settu fram spurningar sem
þeir æsktu svara við. Almenn ánægja var
með námskeiðið.
Hér verður sagt frá hluta af erindi Urðar
Njarðvík en í næsta tölublaði verður staldrað
við fleiri fyrirlesara enda hver öðrum betri.
Kvíðin börn í aðstæðum sem
þau ráða ekki við – samantekt
blaðamanns af fyrri hluta fyrir-
lestrar Urðar Njarðvík
Kvíði
Börn með ADHD eru iðulega kvíðin. Ástæðan?
Þau eru alltaf í aðstæðum sem þau ráða
ekki við. Þau hvorki skilja fyrirmæli né muna
þau. Þau tengja ekki áreiti saman jafn-
hratt og önnur börn. Þau missa af miklu og
þurfa margar atrennur. Er einhver furða að
kvíði og mótþrói geri vart við sig?
Barn með ADHD á erfitt með að hefja
vinnu, það nær ekki að klára verkefnin sín,
kvíðir álagi og neikvæðri athygli. Fyrir þessi
börn að læra inni í bekk þar sem ekki ríkir
friður er eins og fyrir fullorðna manneskju
að setjast inn í þrjátíu barna afmælisveislu
og gera skattaskýrsluna sína. Þetta er kvíð-
vænlegt líf.
Flest börn læra af eigin mistökum og ann-
arra en ADHD börnin gera það ekki. Þau
horfa á önnur börn gera mistök og gera þau
svo sjálf, fimm sinnum í röð.
Kvíði gerir það að verkum, hjá okkur öllum,
að við viljum flýja. Það þýðir oft ekki að spyrja
börn hvort þau séu kvíðin vegna þess að þau
átta sig ekki á því. Kvíði eykur athyglisbrest
og er því mikill óvinur ADHD krakka.
Raunhæf markmið og eitt skref í einu
Góðu fréttirnar eru þær að kvíða er tiltölulega
auðvelt að lækna. Kvíðinn er eins og Mount
Everest, barnið hugsar bara um toppinn. Með
því að hjálpa því að brjóta verkefnið niður og
færa endapunktinn nær gengur allt betur.
Í hverju verkefni sem barnið kvíðir þarf að
hjálpa því að undirbúa sig og hafa nauðsyn-
leg hjálpartæki meðferðis, til dæmis síma-
númer hjá bekkjarfélögum og vera búinn að
miða út einhverja líklega, ef maður er að leita
að félögum. Að taka bara eitt skref gefur
tilfinningu fyrir árangri, eykur sjálfstraust og
dregur úr kvíðanum.
Gott er að búa til myndrænan verkefnalista
fyrir barnið eða með því. Stærðfræðibækur og
aðrar skruddur er einfaldlega gott að klippa
í til dæmis þrjá hluta. Hugmyndafræðin: að
minnka skrefin.
Svo er það lausnin við öllum vandamálum
heimsins: Jákvæð athygli og hrós!
ADHD nemendur þurfa mikla aðstoð við að
hugsa jákvætt. Alltaf er gott að setja hlut-
ina fram myndrænt, til að mynda með því
að teikna nemandann við vogarskálar. Ef
mínusskálin er of þung verður maður leiður.
Þegar barnið segir frá því hvað allt hafi verið
leiðinlegt í dag er gott að segja: Ókei, settu
einn PLÚS á móti. Bara einn. Kannski var
hádegismaturinn í skólanum góður og þá
fara vogarskálarnar nær hvor annarri og
barninu líður betur.
Sá sem er neikvæður er leiðinlegur
Það er eðli okkar mannfólksins að fara í
vörn andspænis neikvæðri athygli. Þá finnst
manni sú manneskja leiðinleg. Og svo spilar
maður sig inn í hlutverkið. Mótþrói ADHD
krakka tengist hvatvísi mjög sterkt. Það er
eitthvað skemmtilegt í gangi, þá kemur
kennari og stöðvar þetta skemmtilega. Ef við
fullorðna fólkið myndum prófa að vera jafn-
hvatvís værum við búin að móðga einhvern
fyrir hádegi, það er lærdómsríkjt að prófa!
Kennarar þurfa að læra þessa möntru:
Þetta snýst ekki um mig. Þetta er ekki virð-
ingarleysi við mig. Þetta er bremsuleysi
barnsins.
Seinkaðir styrkir
ADHD krakkar búa við skort til að nýta sér
seinkaða styrki. Hvatvísin veldur því að
þau geta illa nýtt sér umbun sem kemur
á morgun eða í næstu viku. Eftirfarandi
rannsókn sýnir þetta vel: Hópur barna fékk
reikningsdæmi í hendur og var sagt að ef
þau reiknuðu heila blaðsíðu fengju þau eitt
kíló af nammi. Fyrir eitt dæmi fengu þau fíla-
karamellu. Þau máttu velja hvort þau vildu
taka sér fyrir hendur. Hvað völdu ADHD
börnin? Fílakaramelluna auðvitað.
Náttúrlegar afleiðingar koma ekki nógu
hratt fyrir þessa nemendur og þess vegna
setjum við öra umbun inn. Svo látum við
umbunina fjara út þegar nemandinn er
búinn að nema það sem við umbunuðum
Skólaganga barna með athyglisbrest og ofvirkni
�������������������������������������������������������������� ����������
���������� �����������
���������������
����������
��������������