Skólavarðan - 01.12.2011, Blaðsíða 24

24
Skólavarðan 3.tbl. 2011
Fyrirlesturinn kallaði hún Innlit í kennslustofur í framhaldsskólum
– sjálfræði og ábyrgð nemenda. Þessi rannsókn á starfsháttum í
framhaldsskólum er hluti af stærri rannsókn sem Gerður hefur nýlega
lokið við um skil skólastiga. Hún upplýsir að baksvið rannsóknarinnar
á starfsháttum sé sú áhersla í framhaldsskólalögum og aðalnámskrá
framhaldsskóla að nemendum sé mætt þar sem þeir eru staddir, þeir
eigi val um viðfangsefni, séu í samstarfi og skuli öðlast menntun við
hæfi hvers og eins. „Svo segir einnig að skólar skuli kappkosta að
vekja áhuga nemenda á námi og gera þá ekki að óvirkum þiggjendum.
Kennsluhættir þurfi því að vera fjölbreyttir og mótast af sveigjanleika.
Samkvæmt þessum markmiðum eru starfshættir nefndir ýmsum
nöfnum. Þar má nefna það sem við köllum einstaklingsmiðað nám,
námsaðgreiningu, rödd nemenda, valdeflingu, sjálfræði eða
lýðræði. Það er líkt með öllum þessum kenningum að verið er að fjalla
um að mæta ólíkum nemendum, nemendur taki sjálfstæðar ákvarðanir
og hafi áhrif á nám sitt og námsframvindu. Þá eigi nemendur val um
viðfangsefni og nálgun ásamt því að þeir séu virkjaðir til ábyrgðar á
námi sínu. Í sumum tilfellum er líka talað um að nemendur geri sér
einstaklingsáætlarnir. Það er svolítið ruglandi að hafa svona mörg
hugtök um mjög svipað efni og þess vegna ekki alltaf samræmi í því
sem menn eru að tala um þegar þau eru notuð,“ sagði Gerður.
Eins uppröðun í stofunum
„Ég skoðaði hvað einkennir starfshætti á fyrsta ári í níu
framhaldsskólum í Reykjavík og byggi þetta á vettvangsathuganum
og viðtölum og er auk þess með efni úr spurningakönnunum úr
rannsókn sem heitir „Skilvirkni framhaldsskóla“ sem ég tók þátt í
og setti inn spurningar m.a. um skil skólastiga“, útskýrir Gerður en
haustið 2008 var hún í framhaldsskólunum í þrettán daga samtals, eða
61 klukkustund, tók viðtöl við sex nemendahópa og sex starfsmenn.
Framhaldsskólakennarar voru meðal annars spurðir hve mikilvægt eða
léttvægt þeir teldu tiltekin markmið í starfi skóla eins og að stuðla að
sjálfstæðum vinnubrögðum nemenda, þroska frumkvæði og skapandi
hugsun, þjálfa samvinnu, samskiptahæfni og fleira. „Um 95% kennara
töldu þetta mikilvægt og þegar þeir voru spurðir hvernig þeim tækist
Dregur úr
frumkvæði þegar
nemendur koma í
framhaldsskóla
Í um 56% af tímanum sem ég
fylgdist með voru nemendur
að hlusta eða horfa, eða þá að
það voru spurningar og svör.
„Það kom mér á óvart hve starfshættir og viðfangsefni
voru lík í framhaldsskólunum níu sem ég heimsótti
vegna þessarar rannsóknar. Þegar inn í skólastofurnar
var komið þá virtist ekki munur á hvort sem ég var í
bekkjarstofum eða faggreinastofum, bekkjarkerfisskólum
eða áfangakerfisskólum. Nemendur hlustuðu á fyrirlestra
og útskýringar eða horfðu á myndir í 56% heildartímans
sem ég var í skólunum og formleg samvinna fór aðeins
fram í 10% heildartímans. Þetta segir dr. Gerður G.
Óskarsdóttir, forstöðumaður Rannsóknastofu um
þróun skólastarfs á Menntavísindasviði Háskóla
Íslands, um rannsókn sem hún gerði og kynnti nýlega
í málstofu á ráðstefnu Samtaka áhugafólks um skóla-
þróun og Rannsóknastofu um þróun skólastarfs.
Niðurstöður rannsóknar á fyrstu önn í
framhaldsskólum benda meðal annars til þessa:
Dr. Gerður G. Óskarsdóttir
rannsókn
Texti: hb