Skólavarðan - 01.11.2013, Side 14

12 Skólavarðan 2. tbl 2013
Stofnanasamningar hafa skilað kenn-
urum slökum kjörum miðað við sam-
anburðarhópa. Því vakna spurningar
um hvort dreifstýrðir kjarasamningar í
anda New Public Management (NPM)
gangi upp í ríkisstofnunum eins og
framhaldsskólum. Á sama tíma og
hugmyndafræði dreifstýrðra kjara-
samninga haslaði sér völl hérlendis
var annar þráður spunninn sem fólst í
hagræðingu í rekstri, styrkari áætlunar-
gerð og notkun rekstrarlíkana. Vald og
umboð til að semja var flutt að hluta til
skólameistara framhaldsskólanna eins
og annarra forstöðumanna ríkisstofn-
ana. Reiknilíkan, miðstýrt tæki til skipt-
ingar fjármuna milli allra framhalds-
skóla, var tekið upp en hefur á vissan
hátt verið misnotað sem farvegur fyrir
niðurskurð. Framhaldsskólakennarar
eru einsleit stétt og stór faghópur á ís-
lenskan mælikvarða, líkt og hjúkrunar-
fræðingar. Skjólstæðingum þessara
stétta verður ekki vísað frá, jafnvel þótt
þeim fylgi ekki fé frá yfirvöldum. Nýr
menntamálaráðherra orðaði þetta sem
svo að nemendur væru ekki hagstærð.
Góðærið í upphafi aldarinnar leiddi
ekki af sér aukinn metnað stjórnvalda
til að efla framhaldsskólana, heldur
var þvert á móti saumað að þeim fjár-
hagslega. Skólar fá fjármagn til launa-
greiðslna á grundvelli launastikunnar,
sem átti að endurspegla meðallaun
allra, en miðað við árið 2012 er munur-
inn á upphæð í launastiku og meðal-
launum kennara 25% eða 85.000 kr. á
mánuði. Heiðarlegar tilraunir samn-
ingsaðila í kjarasamningum til að setja
aukafé í framhaldsskólasamningana
virkuðu ekki. Launagjáin milli fram-
haldsskóla og meðaltals BHM hefur
farið breikkandi síðastliðinn tæpan
áratug.
Geta stofnanasamningar og starf sam-
starfsnefnda fært félagsmönnum betri
kjör?
Já, en:
• ekki við óbreytt rekstrarskilyrði fram-
haldsskóla. Hugmyndafræðin um
ábataskipti í dreifstýrðum kjarasamn-
ingum hefur aldrei komist í gang þar
sem mögulegur afgangur af rekstri
einstaka skóla hefur aldrei verið lát-
inn í friði og því ekki ratað inn í laun
kennara.
• ekki ef skólameistari framhaldsskóla
veit aldrei lengra en eitt ár í senn um
rekstrarforsendur síns skóla og lang-
tímahugsun, þannig að áætlanagerð
um starfsmannamál og kjör er ill-
möguleg.
• ekki ef niðurskurði er beitt jafnt í góð-
æri sem hallæri, fjölgun nemenda
milli ára ekki fjármögnuð og launa-
stikan sýnir launatölu sem er langt
undir meðallaunum kennara.
• ekki nema tekið sé mið af mis-
munandi aðstæðum í einstökum
framhaldsskólum í stað miðlægs
viðmiðs fyrir alla skóla. Þá er átt við
mismunandi menntunarstig, lífaldur,
kennsluskyldu og fleira.
Launakerfið virkar ekki eins og því
var ætlað að gera og kjör framhalds-
skólakennara hafa dregist meira og
meira aftur úr samanburðarhópum. Ný
skýrsla aðila vinnumarkaðarins sýnir
meðal annars að enginn hópur hefur
hækkað minna í launum en framhalds-
skólakennarar, en laun þeirra hafa
hækkað um 45% frá árinu 2006. Laun
annarra háskólamenntaðra starfs-
manna ríkisins hækkuðu á sama tíma
um 50% og á almennum vinnumark-
aði nam hækkunin allt að 59%. Kaup-
máttur framhaldsskólakennara hefur
lækkað um rúm 6% á þessum tíma.
Texti: Elna Katrín Jónsdóttir.
Mynd: Jón Svavarsson.
kjaramálkjara ál
Stofnana-
samningar
í framhaldsskólum