Skólavarðan - 01.11.2013, Side 44

42 Skólavarðan 2. tbl 2013
viðtalviðtal
Jóhanna Einarsdóttir, prófessor í
menntunarfræði við Háskóla Íslands,
tók við embætti forseta Menntavís-
indasviðs HÍ af Jóni Torfa Jónassyni í
sumar. Hún lauk doktorsprófi í mennt-
unarfræðum ungra barna árið 2000 frá
háskólanum í Illinois í Bandaríkjunum,
M.Ed. námi 1977 og BS-prófi 1976 frá
sama skóla. Hún hefur víðtæka reynslu
af íslensku skólastarfi og er með leyfis-
bréf til að kenna á öllum skólastigum.
Jóhanna er einn stofnenda Rannsókn-
arstofu í menntunarfræðum ungra
barna (RannUng) sem er í samstarfi
við Kennarasamband Íslands, Reykja-
víkurborg og Umboðsmann barna.
Hún hefur verið virk í rannsóknum í
íslenskum leik- og grunnskólum og
verið þátttakandi í innlendu og alþjóð-
legu rannsóknasamstarfi um árabil.
Hún  situr í stjórn virtustu samtaka á
sínu fræðasviði í heiminum; European
Early Childhood Education Research
Association.
Skólastarf á Íslandi stendur nú á
miklum tímamótum og stórar spurn-
ingar um málefni kennaramenntunar
brenna á kennurum og öðrum sem
láta sig menntamál varða. Jóhanna var
því spurð um nýtt fyrirkomulag kenn-
aramenntunar, starfsþróun og hvaða
stóru verkefni bíði hennar í nýju starfi.
þróUN
KeNNaraSTarFSiNS
„Ég byrjaði að kenna á áttunda ára-
tugnum,“ sagði Jóhanna þegar hún var
spurð að því hvort hún teldi að starf
kennara á 21. öldinni hefði breyst frá
því sem var. „Ýmislegt hefur breyst síð-
an þá. Hugsanlega eru gerðar aðrar og
meiri kröfur til kennara nú og foreldrar
eru margir orðnir meðvitaðri um mikil-
vægi menntunar barna sinna. En kenn-
arar þá, eins og nú, lögðu sig fram um
að sinna nemendum sínum og mennta
þá. Þeir prófuðu alls konar kennsluað-
ferðir og reyndu á fjölbreyttan hátt að
mæta ólíkum nemendum. Ég kenndi
í Æfingaskólanum sem nú heitir Há-
teigsskóli. Þar fór fram alls konar til-
raunakennsla, reynt var að kenna
saman árgöngum, prófa að kenna í
opnu kerfi og samþætta listgreinar og
sérkennslu svo eitthvað sé nefnt.
Örar samfélagsbreytingar og tækni-
þróun hafa haft áhrif á störf kennara og
ný þekking á námi og menntun barna
hefur komið fram á undanförnum ára-
tugum. Sú þekking hefur opnað augu
fólks enn frekar fyrir mikilvægi þess að
kennarar hlusti á raddir barna og beini
sjónum að sterku hliðum þeirra og fjöl-
breytni nemendahópsins. Samningur
Sameinuðu þjóðanna um réttindi
barna hefur áhrif á störf kennara. Þar
er litið á börn sem borgara með eigin
réttindi en ekki eingöngu sem borgara
framtíðarinnar og litið á rétt barna til
að taka þátt og tjá skoðanir sínar sem
sjálfsögð mannréttindi. Þetta kallar á
lýðræðisleg vinnubrögð í skólakerfinu,
að kennarar hlusti á börnin og hafi þau
með í ákvörðunum um líf þeirra og
nám.“
ViðUrKeNNiNg Á Fag-
MeNNSKU STÉTTariNNar
Lög um breytingu á námi kennara voru
sett árið 2008. Nú skulu kennarar á
öllum skólastigum nema fræðin í fimm
ár, ljúka þriggja ára grunnmenntun og
tveggja ára framhaldsmenntun. Marg-
ir, einkum þeir sem standa utan skóla-
samfélagsins, gagnrýna lenginguna
og telja hana óþarfa. Hvað vilt þú
segja um lengingu kennaranámsins?
Af hverju þurfa t.d. leikskólakennarar
að vera með fimm ára nám að baki?
„Leikskólakennarar mennta yngstu
börnin og það er ekki síður mikilvægt
að þeir séu vel menntaðir en aðrir
kennarar. En ég skil þó þessi sjónarmið.
Það eru ekki nema 15 ár síðan leik-
skólakennaranám var þriggja ára fram-
haldsskólanám og var mjög eftirsótt.
Fósturskólinn sameinaðist Kennarahá-
skólanum 1998 og þá fluttist námið yfir
á háskólastig. Fyrir leikskólakennara-
námið var sameiningin ótrúleg breyt-
ing sem fólst einkum í viðurkenningu
á fagmennsku stéttarinnar sem lyfti
faginu upp á hærra plan. Rannsóknir
urðu einnig ríkari þáttur í náminu, en
fram að þeim tíma höfðu ekki að neinu
marki verið til íslenskar rannsóknir á
leikskólastarfi. Lengingin núna er ein-
ungis eðlilegt framhald á þessu ferli.
Grunnskólakennaranámið hefur verið
þriggja ára háskólanám í fjóra áratugi,
en lenging þess í fimm ár hefur í för
Við lok formlegs
náms verður
nýtt upphaf