Þjóðmál - 01.03.2014, Síða 77

76 Þjóðmál voR 2014
staðbundins úrgangs og ótta við blöndun
við „villta“ stofna .
Verðmæti sjávarafurða nam árið 2012
ISK 268 milljörðum eða 36% af verðmæti
útflutningsafurða . Verðmæti málma í út­
flutn ingi nam þá ISK 245 milljörðum eða
33% af verðmæti útflutningsvöru . Að 2/3
hlut um hvílir vöruútflutningur á þessum
tveim ur stoðum, sem báðar eiga góða vaxtar­
möguleika, ef rétt er á spilunum haldið, þó
að báðum sé viss stakkur skorinn .
Raforkugeirinn og áliðnaðurinn
Ef enginn væri áliðnaðurinn á Íslandi, væri raforkugeiri landsins aðeins svip­
ur hjá sjón . Stórvirkjanir væru færri, hefðu
verið teknar í notkun í áföngum og hefðu
þess vegna seinna farið að mala eigendum
sínum gull . Arðsemi virkjananna, hvort
sem þær eru litlar eða stórar, hefði ekki
getað orðið svo mikil sem raun varð á, og
orkuverðið til almennings og til almennra
fyrirtækja hefði þá óhjákvæmilega orðið
hærra . Stofnlínur væru bæði færri og
smærri, og allt raforkukerfið væri rekið
með mun lakari nýtni mannvirkjanna, og
þar af leiðandi mun meiri tilkostnaði á
hverja framleidda orkueiningu . Af þessum
sökum væri orkuverð til almennings,
heimila og fyrirtækja, ekki á meðal hins
lægsta,14 sem um getur, heldur sennilega
svipað og að jafnaði á Norðurlöndunum
fyrir sæstrengi .15 Á Bretlandi er orkuverðið
lægra en að meðaltali í Evrópu, en samt
2,1 sinnum hærra en á Íslandi . Það má
leiða að því sterkar líkur, með vísun til
reynslu Norðmanna og jafnræðisreglna í
neytendarétti Evrópusambandsins, að með
sæstrengstengingu Íslands og Bretlands
mundi orkuverð til almennings á Íslandi allt
að því tvöfaldast . Kemur ekki til mála fyrir
íslenzkan almenning að samþykkja slíka
tengingu um sæstreng, nema Landsvirkjun
ábyrgist þá óbreytt raforkuverð til notenda
á Íslandi . Í þeirri umræðu má ætla, að í ljós
komi til hvers refirnir eru skornir, þ .e . að
íslenzkir raforkunotendur borgi tapið, en
spákaupmenn hirði gróðann af raforku­
útflutninginum .
Allt þýðir þetta, að íslenzk landvinnsla
nýtur nú samkeppniforskots vegna lágs
orkuverðs, sem þakka má sjálfbærum
orkulindum og heildsölu á raforku til
áliðnaðarins . Lífskjör þjóðarinnar allrar
eru betri vegna lægra orkuverðs, bæði á
heitu vatni og rafmagni, en ella væri, þó að
framlagi áliðnaðarins til landsframleiðsl­
unnar og atvinnusköpunar sé sleppt .
Að heita vatnið væri dýrara án mikillar
rafvæðingar landsins kann að koma ýmsum
spánskt fyrir sjónir, en það helgast af því,
að heita vatnið er afgangsafurð við raf­
magnsvinnslu með jarðgufu .16
Eins og sést á efsta ferlinum á grafinu á
bls . 71, nemur raforkunotkun á Íslandi um
þessar mundir um 17,5 TWh/a17 og skiptist
þannig, að um 80%, 14 TWh/a, næstefsti
ferillinn, fara til málmiðnaðar og um 20%,
3,5 TWh/a, summa næst neðsta og neðsta
ferilsins, fara til heimilisnota og annarrar
atvinnustarfsemi en málmvinnslu .
Um 13 TWh/a fara til álframleiðslu á
Íslandi, svo að án áliðnaðarins má ætla, að
raforkuvinnsla landsins næmi aðeins 4,5
TWh/a . Þá hefði vafalítið önnur virkjana­
tilhögun og minni virkjanir orðið fyrir
val inu, en eftirfarandi virkjanir mundu
anna 4,5 TWh/a til viðbótar við nokkrar
smávirkjanir:
• Laxárstöðvar: 173 GWh/a18
• Sogsstöðvar: 463 GWh/a
• Búrfellsstöð:2300 GWh/a
• Kröflustöð: 500 GWh/a
• Sigöldustöð: 920 GWh/a