Félagsbréf - 01.10.1962, Blaðsíða 10

STEINGRÍMUR J. ÞORSTEINSSON
Halldór Kiljan
Laxness sextugur
Á scxtugsafmæli Ilalldórs Kiljans Kaxncss 23. apríl síðastliðinn voru fluttir í Ríkisútvarpið
þættir úr Höll sumarlandsins í Hcimsljósi cða Ljósvíkingnum, sem I»orsteinn Ö. Stcphen-
sen liafði sett í leikritsform. Á undan þeim var þetta ávarp flutt.
Á þjóðveginum líður líf vort skjótt, segir í kvæði í Höll sumarlandsins.
En margar og fjölbreytilegar eru þær vörður — og ýmsar þeirra
tilkomumiklar og traustar — sem Halldór Kiljan Laxness hefur þegar
reist við veginn, og á hann þó vonandi eftir að njóta langrar og góðrar
starfsævi. Ríkisútvarpið hefur að sjálfsögðu viljað minnast sextugsaf-
niælis hans og þá ekki með löngum ræðuhöldum, heldur aðallega með
flutningi á skáldverki eftir hann. Og þau fáu orð, sem ég segi hér, verða
einnig að miklum hluta eftir Halldór.
,,Þú ert svo mikið skáld að þú sérð ekki mannlífið, ekki einu sinni
líf sjálfs þín,“ segir Vegmey við Ólaf Kárason Ljósvíking. Mikið af
skáldskap okkar, einkum á mestu þrengingartímum, hefur einmitt öðr-
um þræði verið fólginn í slíkum lífsflótta, í eins konar undanhaldi í
baráttu við skyldustörf og æviönn, þar sem menn hafa reynt að gleyma
sjálfum sér í svip. Þeir hafa lokað augunum fyrir örðugleikum sínum
og umkomuleysi, en lokið þeim upp í heimi hetjuljóða og ævintýra,
riddarasagna og skáldskapar — í sjálfskapaðri veröld, sem lyft hefur þeim
yfir gráan hversdagsleikann. Þótt oft hafi þetta öllu heldur orðið þjóð-
inni fróun en fullnæging, hefur það gert henni tilveruna bærilega, og
á stundum unaðslega og auðuga. Þannig höfðu þessar bókmenntir oft-
ast með nokkrum hætti lífsgildi, að minnsta kosti stundarlegt — og
einstaka sinnum langætt, þegar í hlut áttu sannarleg listaskáld og lifðu
þær stundir, að þau fengu notið sín. Svo var m.a., þegar bezt lét, uffl
eftirlæti og skáldhugsjón Ólafs Kárasonar Ljósvíkings:
„Við kynnínguna af skáldskap Breiðfjörðs rann upp fyrir honum nýr
dagur í andanum, bjartari en hinir fyrri. . . . Nú uppgötvar hann skyndi-