Félagsbréf - 01.10.1962, Blaðsíða 12

8
FÉLAGSBRÉF
lega að það er munur á skáldum. Og í hverju var þessi munur falinn?
Einkum í því að önnur skáld virtust ekki hafa nema mjög óljóst hug-
boð um þá leið sem liggur til hjartans, en Sigurður Breiðfjörð rataði
alveg ósjálfrátt þessa dularfullu leið, án þess að skilja þó eftir sig nokk-
ur leiðarmerki fyrir hin skáldin, já hann fann sérhvert hjarta og snart
það fegurð og sorg. . . . Og Breiðfjörð ríkti yfir sál hans og var hon-
um athvarf í hverri þjáníngu, og svo bar það við, að í fyrstu sóldögum
á þorra steig skáldið sjálft niður úr litla sólargeislanum á súðinni, eins
og úr himneskum gullvagni, og lagði rjóður og bláeygur sína mildu
snillíngshönd á hið kvalafulla höfuð Ólafs Kárasonar Ljósvíkíngs og
sagði: Þú ert ljós heimsins. Það var einn af þessum draumum sem gera
dreymandann að sælum manni, þannig að hann ber með ljúfu geði
alt sem kemur fyrir. Óþreytandi hugsaði pilturinn um skáldið og vagn
hans, þegar hann átti bágt, svona getur verið rnikil lækníng í einum
draumi.Einn dag í myrkri skammdegisins, mitt í þessum dapra heimi,
sem er svo fjandsamlegur viðkvæmu hjarta, hafði skáldið mikla komið
til hans í gullreið sinni og skírt hann til ljóssins."
Þannig liafði skáldið lifað stundir náðarinnar, hlotið vitrun, sem er
ekki bundin sérstöku skynfæri, er „hugbirtingarhljómur“ — hafði séð
inn í sjálfa dýrðina, en sá ekki mannlífið, ekki einu sinni líf sjálfs síns,
eins og Vegmey sagði.
Ég þekki varla á íslenzku fegurri lýsingu á skáldvitrun, hugljómun,
æðstu unaðssemdum andans. En Laxness hefur hömlur á slíkum hug-
hrifum og getur svipt okkur úr þeim draumheimum allhranalega nið-
ur til jarðar. Skáldskapur hans er fremur af þessum heimi en öðrum,
rótfastur í mannlífinu — og oftast sprottinn upp úr íslenzkri mold,
þótt breitt geti sig vítt um jarðir og einnig náð hátt frá jörðu. Þar
ber engan veginn mest á blómgresi og ilmjurtum, þótt fíngerð séu og
angandi, þar sem rækt er við þau lögð — öllu meira um þyrnibrodda
og þó einkum sterklega stofna — og sérstaklega er fjölgresið mikið.
tegundirnar margbreytilegar og oft einstaklega salaríkar, þótt stundum
sé safinn rammur, en aldrei bragðlaus.
En Halldóri er það flestum Ijósara, að hvað sem fræsafninu líður.
hlýtur uppskeran að vera því betri sem meiri alúð er lögð við ræktun-
ina, starfið. Hann lætur lítið af hæfileikum sínum, en talar þeim mun
oftar um vinnu sína. Fyrir réttum tíu árum sagði hann í ávarpi í Ríkis-
útvarpinu: