Félagsbréf - 01.03.1963, Blaðsíða 85

minnilegri sjálfsmynd og spurningar
hans eru jafnan hnitmiðaðar. Það er
persónulegur blær yfir öllu sem Stefán
gerir fyrir útvarpið og er það meira
en hægt er að segja um flesta sem
vinna fyrir þá stofnun.
En nú hefur Stefáni ekki nægt að
vera snjallasti útvarpsmaður okkar,
hann hefur einnig reynt fyrir sér sem
rithöfundur, sent frá sér tvær bækur
á Iveimur árum og hafa báðar selzt
eins og heitar lummur og verið umtal-
aðar í blöðum. Fyrri bókina las ég
mér til ánægju og vænti mér nokkurrar
skemmtunar af hinni seinni. Hún ber
nafnið Mínir menn, og undirtitill er
vertíðarsaga. En ég varð fljótlega fyrir
vonbrigðum.
Þótt höfundur kalli bók sína sögu, er
enginn sögukeimur að henni, sögu-
þráður er enginn, hvergi örlar á til-
raun til listrænnar byggingar og efnið
er allt í molum. Engin af þeim fjöl-
mörgu persónum sem höfundur teymir
fram á sjónarsviðið má heita með lífs-
marki. Að vísu er sýnilegt að höfund-
ur hefur ekki ætlað sér að skrifa sögu
i eiginlegum skilningi þótt liann nefni
bókina svo. Og fremst í bókinni er að
finna all-undarlega tilkynningu frá
höfundi þess efnis að allar „persón-
urnar í þessari bók eru, eða hafa verið
lifandi menn. Atburðirnir, sem hér
greinir frá, hafa einnig gerzt í raun
°g veru. Nöfnum og staðarheitum er
aðeins breytt þar sem nauSsyn krefur“.
(Leturbr. mín.) Yfirleitt reyna rithöf-
undar að halda því stranglega leyndu
ef þeir styðjast við raunverulega at-
burði og fólk og sverja af sér allt slíkt.
Hér skal ósagt látið hvort þessi und-
arlega lilkynning er til þess ætluð að
kitla væntanlega kaupendur bókarinnar
ellegar hughreysta lesandann með því
að benda á að sögufólkið eigi sér þó
einhvers staðar líf þótt ekki sé það
á síðum bókarinnar.
Stefán Jónsson vill þó sennilega með
þessu leggja áherzlu á að bókin verði
ckki flokkuð undir skáldskap. Og er
ekki nema gott eitt um það að segja.
En þar fyrir er ekki hægt að hlaup-
ast undan öllum skyldum skáldsins.
Þegar lýst er raunverulegu fólki og
atburðum verður að gera það af engu
minni innlifun og kunnáttu en þegar
lýst er „óraunverulegu“ fólki og at-
burðum. En þar fatast Stefáni Jónssyni
tökin. Hann er margmáll um ýmis ytri
einkenni (og þó einkum lýti) sögu-
fólksins, en tekst ekki að hlása í það
lífi. Hann lýsir skilmerkilega hvernig
tóbakstaumar leka úr kjaftvikum á
skipstjóra nokkrum, hins vegar erum
við jafn nær um sálarlíf hans. Hann
hefur langar ræður eftir séra Jóni, en
þó rís klerkur hvergi upp af síðum
bókarinnar sem sjálfstæð persóna. Og
sama máli gegnir um allt annað fólk
sem höfundur nefnir til sögunnar.
Stefán hefur harla undarlegan hátt
á frásögninni. Hann veður úr einu í
annað, stundum hættir hann að ræða
um einhvern hlut í miðju kafi og fer
að tilefnisleysu að fjölyrða um eitt-
hvað annað óskylt. Tilviljunin virðist
FÉLAGSBRÉF 49