Bjartur og frú Emilía: tímarit um bókmenntir og leiklist - 01.04.1995, Blaðsíða 33

og háttprútt yfirbragð. Ég hef stundum heyrt talað um skaðlegan lestur eins
og t.d. lestur á alræmdum hryllingssögum. Ég ætla ekki að fara nánar út í þá
sálma en svo mikið er þó óhætt að segja: Það er skárra að lesa slæma bók
en alls enga bók. Sorpbókmenntir eru langt í frá eins hættulegar og maður
kynni að halda og hinar svokölluðu góðu bókmenntir eru í sumum tilvikum
alls ekki jafnhættulausar og almennt er trúað. Andríki er ekki meinlaust
eins og súkkulaði eða gómsæt eplakaka. Aðalatriðið er að lesandinn kunni
að gera skýran greinarmun á lestri og lífi. Frá æskuárum mínum man ég eft-
ir dásamlega fallegum og þykkum reyfara eða hryllingssögu. Sagan gerðist
auðvitað í Ungverjalandi. Til að koma í veg fyrir að faðir minn gripi mig
glóðvolgan og gírugan í miðjum lestrinum, það hefði kostað óþægileg rétt-
arhöld, faldi ég mig alltaf undir perutré. Bókin hét því leyndardómsfulla
nafni „Sandor“. Ég má kannski leyfa mér að segja ofurlitla sögu í tengslum
við það sem hér hefur verið sagt um lestur og líf, sem sé:
Konan sem las Gottfried Keller
Ung og falleg kona las bækur Gottfrieds Kellers af kappi. Er það ekki lofs-
vert? Það sem hér verður sagt haggar ekki orðstír skáldsins fremur en
bjargi. Þegar unga, góða og geðþekka konan hafði lokið lestrinum, sem gaf
henni fagra mynd af heiminum og mannfólkinu, varð hún undarlega niður-
dregin þegar hún hugsaði um tilveruna. Líf hennar virtist allt í einu fánýtt.
Það sem hún sá í bókum Gottfrieds Kellers vildi hún finna í daglegu lífi en
lífið er og hefur alltaf verið ólíkt bókum. Líf og lestur eru tveir ólíkir hlutir.
Konan sem las Gottfried Keller fylltist vonbrigðum og gerðist hnuggin og
guggin. Það lá við að hún reiddist tilverunni fyrir að vera frábrugðin mann-
lífinu í verkum Kellers. Sem betur fer áttaði hún sig fljótt á því að það hefur
lítinn eða engan tilgang að ergja sig yfir hversdagslífinu þótt það geti verið
skítt. „Vertu hógvær, gerðu engar kröfur og í guðanna bænum taktu hlutun-
um eins og þeir eru,“ mælti innri rödd konunnar sem las bækur Gottfrieds
Kellers af kappi. Og um leið og hún hafði gert sér klára og skýra grein fyrir
hversu mikilvægt það er að vera hógvær og auðmjúkur í hjarta sínu í þess-
31