Orð og tunga - 01.06.2010, Side 96

86 Orð og tunga
2 Beygingarsaga orða með viðskeytunum -ing og
-ung
2.1 Inngangur
Heimildir sýna að beyging orða með viðskeytunum -ing og -nng hefur
breyst í tímans rás. í þessum kafla verður beygingarsaga þeirra rakin.
Umfjöllunin skiptist í tvennt. Annars vegar verður sagan rakin til loka
19. aldar. Um 20. öldina verður á hinn bóginn rætt sérstaklega. Einnig
verður fjallað um ýmsar beygingarlegar hliðstæður, t.d. beygingu ým-
issa eiginnafna.
2.2 Beyging orða með viðskeytunum -ing og -ung til loka 19.
aldar
Enda þótt Noreen (1923:260-262) greini að viðskeytin -ing og -ung
leggur hann þau beygingarlega að jöfnu. í (1) er sýnd forn eintölu-
beyging þriggja orða sem að mestu leyti eru sambærileg þeim sem
Noreen notar til að sýna beygingu hreinna ö-stofna.4
(1) Hrein ö-stofna orð
nefnifall taug-0 sýning-0 Þorbjörg-0
þolfall taug-0 sýning-0 Þorbjörg-u
þágufall taug-0 sýning-u Þorbjörg-u
eignarfall taug-ar sýning-ar Þorbjarg-ar
Þágufall orðsins sýning endar á -u. í athugasemd (bls. 262) tekur No-
reen fram að sjaldgæft sé, a.m.k. í elsta máli, að orð sem endi á -ing
endi á -u í þolfalli eintölu. Eiginnöfnin hafa því sérstöðu. Þess ber að
geta að Noreen minnist aðeins á ing-orðin í sambandi við þolfallið. Því
verður að álykta að þau sem enda á -ung geri það ekki enda hafði hann
4Hér verður að geta beygingar undirflokka ö-stofna skv. Noreen (1923:260-264).
Fram kemur (bls. 263) að meðal orða sem töldust til wö-stofna hafi n-ending í þágu-
falli verið sjaldgæf. Af orðum Noreens má hins vegar ætla að jö-stofna orð hafi miklu
fremur fengið þágufallsendingu, sum alltaf eins og t.d. egg, hel og ey. Mörg þeirra
orða sem um ræðir hafa einfaldað beygingu sína en beyging sumra er þó nokkuð á
reiki. Þau jö-stofna orð sem fengu sérstaka þágufallsendingu voru yfirleitt langstofn-
ar að fomri viðmiðun. í nútímamáli hefur beyging þessara orða breyst þannig að þau
eru öll endingarlaus í þolfalli og þágufalli. Þess má líka geta að upprunaleg jö-stofna
eiginnöfn, t.d. Laufey, Frigg og Sif, voru upprunalega endingarlaus í þolfalli, sbr. No-
reen (bls. 263).