Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.1995, Síða 18

sjúklingsins.
Æskilegt er að sjúklingurinn sé á rólegri stofu, með lágu
rúmi þar sem ljós er látið loga eftir myrkur. Fylgjast þarf náið
með honum og sé hann órólegur þarf að hafa fasta vakt hjá
honum. Allt sem gæti skaðað hann eða aðra er fjarlægt, svo
sem egghvassir hlutir, lyf og sjúkrahússpritt. Mikilvægt er að
vinna traust hans og hvetja til samvinnu. Nauðsynlegt er að
útskýra allt það sem er að gerast, á skýru og einföldu máli.
Sjúklingnum eru gefin lyf samkvæmt fyrirmælum eftir
þörfum. Fylgst er vel með lífsmörkum því að það getur þurft að
breyta lyfjaskömmtum ef þau breytast. Mikilvægt er að meta
sjúklinginn með tillili til hugsanlegs sjálfsvígs þar sem allt að
84% allra sjálfsvígstilrauna eru tengdar neyslu áfengis
(Anderson, 1990). Afengis- eða vímuefnaneytendur með slæma
verki eru hræddir og óöruggir. Eí sjúklingurinn hefur einnig
ofskynjanir kemur oft í ljós varnaratferli sem einkennist af
pirringi og óþolinmæði. Það er ástand sem sjúklingurinn
hvorki þekkir né ræður við og er því ógnandi fyrir hann og
umhverfi hans. Þessi hegðun getur verið undanfari alvarlegra
fráhvarfseinkenna (Jack, 1990; Anderson, 1990).
4. Hœtta á sýkingu þegar húð er rofin, t.d. við
skurðaðgerð, vegna minnkaðs mótstöðuafls í tengslum við
lélega nœringu og neyslu áfengis.
Skammtímamarkmið er að aðstoða sjúklinginn við almennt
hreinlæti og að skurðsárið sé laust við sýkingu á 3. degi.
Langtímaáætlun er að hann þekki mikilvægi hreinlætis og
góðrar næringar og að skurðsár sé hreint þegar hann útskrifast.
Nota skal dauðhreinsaðar umbúðir við umhirðu sárs og vanda
til handþvotta. Fylgjast skal með rannsóknaniðurstöðum,
lífsmörkum sjúklingsins, vökvajafnvægi og næringarástandi.
Sjúklingi er gefið verkjastillandi lyf ca. 30 mínútum fyrir
fótaferð auk þess sem hann er hvattur til að hreyfa sig í
rúminu eins mikið og hægt er. Aðstoð er fengin hjá
sjúkraþjálfara og næringarfræðingi ef þörf krefur. Crown heldur
því fram að 35% allra sjúkrahússýkinga eigi upptök sín í
æðaleggjum (Anderson, 1990). Því er nauðsynlegt að fylgjast
vel með einkennum sýkingar við stungustaði þeirra. Sjúklingur
með skert ónæmiskerfi getur fengið blóðeitrun án verulegrar
hitahækkunar (Anderson, 1990). Sjúklinga, sem hafa notað
vímuefni í æð, er mikilvægt að fræða um sýkingarhættu sem
því fylgir og um sýkingavarnir. Undirstrika þarf mikilvægi
mótefnamælinga og ástundun öruggs kynlífs. Tóbaksnotkun
eykur hættu á alvarlegum lungnasjúkdómum, sýkingum og
krabhameini.
5. Þörf fyrir frœðslu
Áfengissjúklingur sem „uppgötvast“ á sjúkrahúsi hefur mikla
þörf fyrir fræðslu. Skammtímamarkmið er að á 3-4 degi eftir
innlögn þekki sjúklingurinn afneitun sem varnarþátt og geti
fallist á að neyslan hafi slæm áhrif á heilsu hans og líðan.
Langtímamarkmið er að fyrir heimferð viti sjúklingurinn hvar
honum býðst áfengismeðferð.
Algengt er að sjúklingar beiti sterkum vörnum. Þeir
sjúklingar, sem ekki hafa reynslu af slæmu áfengis- eða
lyfjafráhvarfí, afneita oft vandanum og leita sér því ekki
meðferðar (Wing og Hammer-Higgins, 1993). Duphome (1992)
leggur til að heilbrigðisstarfsfólk bendi sjúklingnum á
hlutlægar staðreyndir sem komið hafa fram í
rannsóknaniðurstöðum (Anderson, 1990). Tilgangurinn er að fá
sjúklinginn til að breyta hegðun sinni og þiggja meðferð.
Mikilvægt er að miðla þessum upplýsingum til sjúklingsins án
þess að dómur sé lagður á atferli hans. Þekking sjúklingsins á
áfengissýki skal metin hverju sinni og honum veittar þær
upplýsingar sem hann skilur og hefur þörf fyrir í rólegu og
þægilegu umhverfi. Fræðsla um sjúkdóminn þarf að vera
þannig að sjúklingurinn taki sjálfur virkan þátt í henni til að
geta tekið sjálfstæðar ákvarðanir og sæst við staðreyndir. Gott
er að styðjast við myndir, línurit og skriflegar upplýsingar.
Markmið kennslunnar er að kynna sjúklingnum fyrsta sporið í
bataferlinu, líf án áfengis og að hann átti sig á vanhæfni sinni
við að stjórna áfengisneyslu sinni (Anderson, 1990).
Umfjöllun
Erfitt getur reynst að bera kennsl á sjúkling sem háður er
áfengi og/eða öðrum vímuefnum. Oft ber innlögn brátt að.
Sjúklingnum er hraðað í gegnum rannsóknarferlið og lítill tími
gefst til að gera nákvæmt líkamsmat. Að auki hefur áfengis- og
vímuefnaneysla verið feimnismál sem lítið hefur verið fjallað
um á bráðasjúkrahúsum. Það er því ákveðin þversögn að
hjúkrunarfræðingar, sem litla reynslu hafa á þessu sviði, eigi að
finna áfengis- og vímuefnasjúklinga sem eru lagðir inn út af
öðrum sjúkdómi. Þó er það eftirtekt og nákvæmt líkamsmat
þessara sömu hjúkrunarfræðinga sem getur komið í veg fyrir
fráhvarfseinkenni og beint sjúklingnum í viðeigandi
áfengismeðferð. Mikilvægi hlutlægra rannsókna skal ekki
vanmetið en jafnframt er nauðsynlegt að hjúkrunarfræðingar
fylgist með öðrum einkennum sem geta gefið vísbendingu um
áfengissýki eins og sagt er frá í kailanum hér á undan.
Hefði það verið gert í tilviki sjúklingsins í sjúkrasögunni
hér að framan er ólíklegt að lífshættuleg fráhvörf hefðu komið
til. Hjúkrun þessara sjúklinga er skammt á veg komin. Það er
ein ástæða þess að hjúkrunarmeðferð og hjúkrunarúrræði eru
fá. Þær fimm hjúkrunargreiningar sem getið er um varða atriði
sem líklegt er að komi fyrir á bráðadeild. Að sjálfsögðu eru
engir tveir sjúklingar eins og til að mæta þörfum sem flestra
þarf að vinna að frekari hjúkrunargreiningum, markmiðum og
hjúkrunaraðgerðum.
í þessari grein hefur verið leitast við að kynna það helsta
varðandi áfengis- og vímuefnaneyslu sem mikilvægt er að hafa
í huga og fylgjast með þegar sjúklingar leggjast inn á
bráðadeild. Ef það á við hér á landi, sem kemur fram í
bandarískum rannsóknum, að 30% - 60% allra innlagna á
bráðadeild tengist neyslu áfengis og/eða vímuefna tel ég
tímabært að á faglegan og markvissan hátt sé tekið á þessum
vanda.
124
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 4. tbl. 71. árg. 1995