Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.1998, Síða 11

Tafla 1 Hlutfall kvenna sem fundu talsvert fyrir eða mjög mikið fyrir ein- kennum blæðingardagana og dagana fyrir blæðingar (N=83).
Dagar fyrir blæðingar Blæðingardagar
(dagar -1 ,-3,-5) (dagar 1,2,3)
Einkenni n (%) n (%)
Jákvæð einkenni Hafði stjórn á aðstæðum 19(22.9) 15 (18.1)
Framkvæmdakraftur, athafnasemi 17 (20.5) 9(10.8)
Vellíðan 12 (14.5) 9(10.8)
Aukin athafnasemi 12 (14.5) 8 ( 9.6)
Likamleg einkenni Uppblásinn kviður 12 (14.5) 14 (16.9)
Höfuðverkur 10(12.0) 13 (15.7)
Tilfinning um þyngdaraukningu 10(12.0) 9 (10.8)
Ofurþreyta 9 (10.8) 9 (10.8)
Verkur, þensla í brjóstum 8 ( 9.6) 4 ( 4.8)
Magaverkur, óþægindi í kvið 7 ( 8.4) 15(18.1)
Almenn óþægindi eða verkir 7 ( 8.4) 6 ( 7.2)
Húðvandamái 6 ( 7.2) 4 ( 4.8)
Bakverkur 5 ( 6.0) 9(10.8)
Krampar í legi eða grindarholi 6 ( 6.0) 8 ( 9.6)
Bjúgur á höndum eða fótum 4 ( 4.8) 3 ( 3.6)
Óskýr, þokukennd sjón 2 ( 2.4) 1 ( 1.2)
Niðurgangur 2 ( 2.4) 3 ( 3.6)
Aukið næmi fyrir kulda 2 ( 2.4) 3 ( 3.6)
Hita eða svitaköst 1 ( 1-2) 7 ( 8.4)
Svimi 0( 0.0) 2 ( 2.4)
Sálræn, tilfinningaleg- og atferlis einkenni
Þunglyndi (leiði) 7 ( 8.4) 3 ( 3.6)
Uppstökk, pirruð 7 ( 8.4) 6 ( 6.0)
Kvíðin 6 ( 7.2) 6 ( 7.2)
Hafði ekki stjórn á aðstæðum 6 ( 7.2) 1 ( 1-2)
Snöggar skapsveiflur 6 ( 7.2) 6 ( 6.0)
Óþolinmæði, umburðarieysi 5 ( 6.0) 4 ( 4.8)
Spenna 5 ( 6.0) 4 ( 4.8)
Reiði 4 ( 4.8) 2 ( 2.4)
Minnkuð löngun til að tala 4 ( 4.8) 1 ( 1.2)
Andúð/fjandskapur 3 ( 3.6) 0( 0.0)
Taugaóstyrkur/óöryggi 3 ( 3.6) 2 ( 2.4)
Tárast, græt auðveldlega 3 ( 3.6) 3 ( 3.6)
Löngun til einveru 2 ( 2.4) 2 ( 2.4)
Sektarkennd 2 ( 2.4) 1 ( 1-2)
Óróleiki eða taugaspenna 2 ( 2.4) 3 ( 3.6)
Einmana 1 ( 1.2) 6 ( 7.2)
Stjórnaðist af hugdettum 1 ( 1-2) 2 ( 2.4)
Sjálfseyðileggingarhvöt 1 ( 1.2) 0( 0.0)
Minnisleysi 0( 0.0) 0( 0.0)
Sjálfsmorðshugleiðingar 0( 0.0) 0( 0.0)
Einkenni tengd mat og matarlyst Löngun í ákveðið bragð eða fæðu 8 ( 9.6) 4 ( 4.8)
Aukin matarinntekt 8 ( 9.6) 4 ( 4.8)
Aukin matarlyst 6 ( 7.2) 2 ( 2.4)
Minnkuð matarinntekt 4 ( 4.8) 4 ( 4.8)
Minnkuð matarlyst 2 ( 2.4) 4 ( 4.8)
Ógleði 1 ( 1-2) 2 ( 2.4)
Löngun í áfengi 0( 0.0) 0( 0.0)
Einkenni tengd svefni Vakna upp mjög snemma 8 ( 9.6) 3 ( 3.6)
Vakna upp að nóttu 7 ( 8.4) 6 ( 7.2)
Aukinn svefn 6 ( 7.2) 6 ( 6.0)
Erfitt að sofna 4 ( 4.8) 1 ( 1-2)
Einkenni tengd einbeitingu Erfiðleikar með einbeitingu 3 ( 3.6) 3 ( 3.6)
Erfitt að taka ákvörðun 0( 0.0) 2 ( 2.4)
Minni einbeitingarhæfni eða klaufsk 0( 0.0) 1 (1.2)
Rugluð/ringluð 0 ( 0.0) 1 ( 1-2)
Einkenni tengd kynlifslöngun Minni kynlífslöngun 5 ( 6.0) 5 ( 6.0)
Aukin kynlífslöngun 4 ( 4.8) 0( 0.0)
þeim 57 sem eru í heilsudagbókinni var flokkað í mynstur
eftir því hvort það breyttist til hins verra, til hins betra eða
breyttist ekki frá fyrri hluta tíðahrings yfir í þann síðari. Fyrir
daga 6 til 10 (dagur 1 er fyrsti dagur blæðinga) og daga -1
til -5 (dagur -1 er dagurinn áður en blæðingar hefjast að
nýju) var fundinn meðaltalsstyrkur fyrir hvert einkenni. Við
skilgreiningar á einkennamynstrum var ákveðið hver lág-
marks- og hámarksmeðaltalsstyrkur breytinganna skyldi
vera á hvoru tímabilinu fyrir sig og hver breytingin skyldi að
vera á milli þessara tímabila. Þau einkennamynstur sem
sýna breytingu til hins verra frá því eftir blæðingar þar til
fyrir flokka ég saman í þessari grein og kalla aukningar-
mynstur, má líka kalla fyrirtíðaspennumynstur. Þau ein-
kennamynstur sem sýna breytingu til hins betra kalla ég
minnkunarmynstur, má kalla öfug fyrirtíðaspennumynstur
(Sjá töflu 2). (Sjá frekar um aðferðina í Sveinsdóttir, 1997).
Skilgreining á fyrirtíðaspennu í þessari rannsókn
Konan er sögð hafa fyrirtíðaspennu ef hún segir svo sjálf
vera og ef hún sýnir sama fyrirtíðaspennumynstur tvo
samliggjandi tíðahringi með breytingum á fimm einkennum
þar sem eitt þarf að vera af andlegum toga.
Niðurstöður
Meðalaldur kvennanna var 31 ár (SF = 5.5). Meirihluti
þeirra var giftur eða í sambúð (72%) og áttu 45% þeirra 1
- 2 börn (spönnun 1 - 6) en 30% höfðu aldrei verið barns-
hafandi. Tæplega 50% kvennanna hafði lokið stúdents-
prófi eða háskólaprófi. Flestar kvennanna unnu utan heim-
ilis (93%) og 53% þeirra í fullu starfi. Að öllu jöfnu töldu
konurnar sig búa við góða, mjög góða eða sérstaklega
góða heilsu (96%) og að heilsa þeirra væri svipuð eða
betri en heilsa annarra kvenna á þeirra aldri. Svipað á við
um almenna virkni, en 27% kvennanna töldu sig virkari en
aðrar konur á þeirra aldri á meðan 67,7% töldu sig álíka
virkar. Meðalhæð kvennanna var 167,9 cm (SF = 6,0;
spönnun = 148 -182), meðalþyngd 64,9 kg (SF = 9,9;
spönnun = 43-98) og töldu 63,8% þeirra sig of þungar
miðað við hæð. Getnaðarvarnarpillu notuðu 34% kvennanna.
Samkvæmt minni sögðu flestar kvennanna (75%) móð-
ur sinni frá því þegar þær fóru fyrst á blæðingar og sagði
71% þeirra að einhver hefði útskýrt blæðingar fyrir þeim.
Flinsvegar sögðust 50% hafa verið lítið undirbúnar eða
algerlega óundirbúnar komu blæðinga og 44% sögðust
hafa vitað lítið eða ekkert um blæðingar þegar þær hófust.
Viðhorfum kvennanna var almennt þannig háttað að þær
töldu blæðingar vera eðlilegt fyrirbæri og ekki mjög haml-
andi þó svo þær afneituðu ekki áhrifum blæðinga. Þær
voru frekar á því að ekki væri gott að spá fyrir um komu
blæðinga. í heilsuviðtalinu voru konurnar spurðar að því
hvort þær teldu sig hafa fyrirtíðaspennu eður ei. Töldu
51% þeirra sig hafa fyrirtíðaspennu, 39% sögðust ekki
hafa fyrirtíðaspennu og 10% sögðust ekki vita það.
Tímarit Hjúkrunarfræðinga ■ 1. tbl. 74. árg. 1998
11