Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2007, Síða 30

Hjúkrunarfræðingar þurfa að skapa traust þannig að allir í
fjölskyldunni geti tjáð sig opinskátt um veikindin. Traust er
grundvallað á sameiginlegu áformi, gagnvirkni og væntingum.
Tilgangur hópviðtalanna er að draga fram úrræði fjölskyldunnar
til að vinna úr núverandi viðfangsefnum (Wright og Leahey,
2005). Með Calgary-fjölskylduviðtölum er lögð áhersla á að
efla, bæta og viðhalda virku fjölskyldulífi á þremur sviðum:
vitsmunalegu, tilfinningalegu og því sem lýtur að hegðun
einstaklinganna í fjölskyldunni (mynd 3).
Mynd 3 Calgary-fjölskylduviðtaJ
Hrósaö fyrir styrklcika, gefnar
upplýsingar, fræösla og álit,
vandamál aögreint
Viöbrögð metin eðlileg, skoðaöur
stuðningur aöstandenda, sagt frá
reynslu af veikindunum
Hvött til að styðja hvert annaö,
hjálpaö viö að finna sínar aöferöir,
hvött til aö taka sér hié frá umönnun
Vitsmunalega
Tilfinningalega
Hegðunarlega
í meðferðinni eru notaðar meðferðarspurníngar sem skiptast í
línulaga (linear) og hringlaga (circular) spurningar. Með línulaga
spurningum er aflað upplýsinga og hjúkrunarfræðingurinn gefur
bein svör. Með hringlaga spurningum er hvatt til breytinga.
mínútur. Mótaðilinn hlustaði án þess að koma með ráð en
sýndi skilning og samhygð.
Þátttakendur fengu þrjú heimaverkefni í tíma eitt: „Reynslan af að
vera aðstandandi einstaklings með átröskun”: verkefni 3, „Hver
þjáist mest í fjölskyldunni út af átröskuninni?”: verkefni 4 og „Hver
er mikilvægasta spurningin sem þú vildir spyrja?": verkefni 5
/ öðrum tima var fræðsluefni sýnt með skjávarpa um einkenni
og orsakir átröskunar, meðferð og horfur sjúklinganna og
hlutverk aðstandenda. Fræðsluefnið var byggt á rannsóknum.
Gefinn var tími til spurninga og umræðna. Þátttakendur fengu
heimaverkefni, „Hvað breyttist í samskiptum og hefðum við að
fjölskyldumeðlimur fékk átröskun?”: verkefni 6.
/ þriðja tima var sagt frá mikilvægi þess að segja frá erfiðri
reynslu, um endurgjöf (reflection), Iffsgildi (beliefs) og samskipti.
Farið var í verkefni 3-5. Notaðar voru hringlaga spurningar í
hjúkrunarmeðferðinni. Þátttakendur fengu heimaverkefni: „Að
gera eitthvað sem var dæmigert áður en átröskunin byrjaði”:
verkefni 7 (fylgiskjal S).
í fjórða og síðasta tíma var farið í verkefni 6 og 7. Veitt var
hjúkrunarmeðferð og notaðar spurningar eins og í hóptíma 3
og boðið upp á umræður.
Fræðslu- og stuðningsmeðferð fyrir
aðstandendur einstaklinga með átröskun til
að styðja þá til bata
í fræðslu- og stuðningsmeðferðinni, sem þróuð var, var boðið
upp á hóptíma í fjögur skipti þar sem unnin voru verkefni, veitt
stuðningsmeðferð og boðið upp á umræður. Heimaverkefni
voru lögð fyrir í tímum og á milli meðferðartíma. Calgary-
fjölskylduviðtöl skiptast í fjögur stig: tengingu, greiningu,
meðferð og meðferðarlok. Markmiðið með stuðningi við
aðstandendur er að veita þeim sérstakan stuðning og til
að koma á samvinnu í þeirri von að það muni skila sér til
sjúklingsins og fjölskyldunnar í heild.
Meðferðarhóptímarnir eitt til fjögur
/ fyrsta tíma var kynnt innihald og fyrirkomulag hóptímanna.
Farið var í tvö verkefni í tímanum. Hið fyrra var „Að sjá mun á
vilja til breytinga hjá átröskunarsjúklingnum og aðstandendum
hans”: verkefni 1 og hið síðara var „Virk hlustun”: verkefni
2. í verkefni 1 fylltu þátttakendur út spurningablað þar sem
þau gáfu sér og sjúklingnum einkunn á skalanum 1-10. Rætt
var hvernig fólk svaraði og skoðaður munurinn á sjúklingi og
aðstandendum. í verkefni 2 var hópnum skipt þannig að tveir
og tveir voru saman og hvor um sig talaði við hinn í tvær
Ánægja aðstandenda með fræðslu- og
stuðningsmeðferðina
í lok fræðslu- og stuðningsmeðferðarinnar voru aðstandendur
spurðir um álit sitt á fræðslu- og stuðningsmeðferðinni. Þegar
teknir voru saman besti og næstbesti kostur í svörum við mati
á stuðningi og umræðum í tímum reyndust 95% aðstandenda
ánægðir með stuðning og umræður í tímum. 80-90% fannst
fræðslan skiljanleg, gagnleg og hjálpleg eða frekar skiljanleg,
gagnleg og hjálpleg. Besta verkefnið töldu aðstandendur vera
að skrifa og ræða um reynslu sína eða 95% og 81%, þar á
eftir verkefnið virk hlustun og að skrifa og ræða breytingar í
samskiptum og hefðum eða 81%.
Lokaorð
Átröskun er alvarlegur sjúkdómur og fólk er oft nokkurn tíma
að ná sér. Sjúkdómurinn hefur víðtækar afleiðingar á sjúklinginn
og aðstandendur hans. Viðurkennt er að fræðsla og stuðningur
við aðstandendur eru mikilvæg til að þeir geti stutt sjúklinginn í
bataferlinu. Fræðslu- og stuðningsmeðferðin var byggð á Calgary-
fjölskyldumeðferðarlíkaninu. í fræðslu- og stuðningsmeðferðinni
var fræðsla um sjúkdóminn og hlutverk aðstandenda. í
stuðningsmeðferðinni var unnið með styrk, tilfinningar, lífsgiidi og
reynslu aðstandenda og veitt ráðgjöf í samskiptum.
28
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 4. tbl. 83. árg. 2007