Ráðunautafundur - 14.02.1978, Blaðsíða 50

344
raskað er. Þetta er unnt.að tryggja með því að beita
gróðurlendið ekki umfram beitarþol, og það hefur einnig
sýnt sig að vera hagkvæmasta nýtingin. Að vísu er unnt að
ná meiri skammtíma arði með ofnýtingu og rányrkju gróðurs-
ins, en fljótlega verður afraksturinn minni og minni vegna
þess að gróðurlendið rýrnar.og þetta skeður því hraðar
sem gróðurskilyröin eru verri. Þessi rýrnun er fólgin í
minnkandi heildaruppskerumagni, eins og rætt er í öðrum
þætti þessa greinaflokks, og í því að beztu beitar-
plönturnar hverfa úr gróðurbreiðunni og aðrar lélegri verða
ríkjandi. Þær ná yfirhöndinni í samkeppninni vegna þess
að þær eru ekki bitnar sökum lágs næringargildis eða eru
ólostætar af ýmsum orsökum. Framhaldandi ofbeit, og það
er breytilegt, hversu langvarandi hún þarf að vera, leiðir
svo að lokum til gróðurlendis, þar sem eingöngu lélegar
plöntur eru ríkjandi í gróðurfari og með margfalt lægra
beitargildi en er ofnýtingin hófst.
í Bandaríkjunum hefur um áratuga skeið verið unnið að
því aö rannsaka, hvert sé jafnvægisgróðurfar helztu gróður-
lenda landsins. Þetta er mikið og flókið verkefni ekki
síst vegna þess, að þar hafði víða átt sér stað mikil
gróðurúrkynjun og rýrnun af völdum ofbeitar. Þetta hefur
þó tekizt, og nú er beitarþol og ástand gróðurlenda, þ.e.
a.s. hvort þau eru í hnignun eða á uppleið, eingöngu
dæmt eftir hlutfallinu milli góðra og lélegra beitar-
plantna. Þetta hefur verið unnt m.a. vegna þess, að á
hinum víðáttumiklu sléttum og beitilöndum Norður Ameríku
er nóg af óspilltum gróðurlendum, sem notuð hafa verið til
viðmiðunar.
Hér á landi er þessu þannig farið, að mjög lítið af
gróðurlendinu virðist vera í gróðurjafnvægi. Þar er helzt
á landi, sem lítið er bitið eins og blautustu flóar og þar
sem land hefur verið friðað í langan tfma af náttúrunnar
eða manna völdum, en það er tiltölulega óvíða. Sökum
skorts á óspilltum gróðurlendum er oft erfitt að gera sér