Ráðunautafundur - 15.02.1999, Qupperneq 95

87
RAÐUN'RUTfiFUNDUR 1999
Vallarfoxgras í sáðsléttum bænda í Árnessýslu
Guðni Þorvaldsson
Rannsóknastofnun landbúnaðarins
(E-mail: gudni@rala. is)
INNGANGUR
Árin 1990-1993 var gerð úttekt á gróðurfari og ástandi túna í landinu. Farið var í einn lands-
hluta á hverju vori. Niðurstöðumar hafa birst í fjölritum RALA (Guðni Þorvaldsson 1994) og
víðar. Þessar niðurstöður sýndu eins og reyndar hefúr komið ffam annarsstaðar (Jónatan Her-
mannsson og Áslaug Helgadóttir 1991) töluverða rýmun á hlutdeild vallarfoxgrass með aldri
túnanna, einkum fyrstu árin. Hlutdeild vallarfoxgrass í ungum túnum var mjög misjöfn. Þar
sem hlutdeild þess var lítil var hins vegar ekki hægt að sjá hvort sáningin hefði misheppnast í
upphafi eða hvort sáðgresið hefði dáið út svona fljótt. Þetta var kveikjan að þessari rannsókn
á endingu vallarfoxgrass í túnum bænda.
TILHÖGUN ATHUGUNARINNAR
Vorið '1992 var farið um Árnessýslu til að skoða nýsáin tún. Alls voru 60 tún skoðuð. Til
flestra hafði verið sáð árið áður, en nokkur vom þó einum eða tveimur ámm eldri. Gróður-
greiningin fór þannig fram að járnhring (57 sm í þvermál) var hent út á 5 stöðum í hverri
spildu og þekja einstakra tegunda í hringnum metin í prósentum. Þær tegundir sem fundust í
hverjum hring fengu minnst 1% þekju. Meðaltal þessara fimm mælinga var látið gilda fyrir
túnið. Tegundir sem sáust í túnunum en lentu ekki innan hringsins voru ekki taldar með.
Venjulega var gengin homalína yfir túnin og hringnum hent út nálægt þeirri línu. Auk þessa
var ýmsum upplýsingum um túnin safnað, t.d. jarðveg, halla, raka, sáðblöndu og nýtingu.
Það kom í ljós við skoðunina að hlutdeild vallarfoxgrass var mjög breytileg strax ári eftir
sáningu. Sáningin hafði greinilega eklci tekist vel í allmörgum þeirra. Ástæðan virtist í
mörgum tilfellum sú að grasfræinu hafði verið sáð með höfrum eða rýgresi og orðið undir í
samkeppninni við þessar tegundir. Rýgresi myndar mjög þéttan svörð og er því óheppilegt til
sáningar með grasfræi. Hafrarnir eru heppilegri, en þess þarf að gæta að minnka sáðmagnið
og slá þá ekki mjög seint. Úr þessum 60 spildum voru valdar 25 spildur sem allar höfðu
heppnast vel, þ.e. hlutdeild vallarfoxgrass var á bilinu 75-100% þegar þær voru skoðaðar í
fyrsta skiptið. Hinar töldust ekki nothæfar vegna lítillar hlutdeildar vallarfoxgrass. Þessar vel
heppnuðu spildur voru skoðaðar aftur árin 1994 og 1998. Ein þeirra datt út síðasta árið og
byggjast niðurstöðurnar því á 24 spildum.
NIÐURSTÖÐUR
Sáð var í flestar af þessum 24 spildum að vori eða snemmsumars. Oftast var notuð A- eða V-
blanda sem í er vallarfoxgras (55%), vallarsveifgras (20%) og túnvingull (25%). Nokkrir
notuðu hreint vallarfoxgras eða blöndu af því og vallarsveifgrasi. I einu tilviki var notað ör-
lítið af rýgresi sem skjólsáð. Fjórtán túnanna voru á mólendi, en tíu á þurrkuðu votlendi.
Niðurstöður gróðurgreininga er að fmna í 1. og 2. töflu. Hlutdeild vallarfoxgrass minnk-
aði verulega í öllum túnunum á þessum sex árum. Þar sem minnkunin var mest nam hún 90