Freyr - 01.10.2006, Blaðsíða 17

NAUTGRIPARÆKT
Bjarni Arason fyrrum nautgriparaektarráðunautur og framkvæmdastjóri Búnaðarsambands Borgarfjarðar. (Ljósm. TB)
við ákváðum að prófa þannig tvö naut þó
að ekki væri farið að byggja neitt yfir þessa
starfsemi þá. Þó var búið að kaupa eyðikot
rétt ofan við Glerá, Rangárvelli, sem hugsað
var fyrir þessa starfsemi.
Fyrstu kvígukálfarnir eru teknir j uppeldi
haustið 1954 og komið fyrir í kálfastíu á
Grísabóli. Haustið eftir, 1955, var innréttað-
ur braggi uppi á Rangárvöllum og þangað
fluttar 30 kvígur sem sambandið keypti af
bændum. Þær voru svo sæddar eftir áramót-
in 1955-56 og báru seint á því ári. Næst er
það að SNE kaupir jörðina Lund þarna rétt
hjá en þar var þá rekið kúabú, að vísu á litlu
landi. Þar var svo byggt tilraunafjós og síðar
sæðingarstöð.
Hvenær ferð þú svo til starfa hjá Búnaðarfé-
lagi íslands?
Það var haustið 1957. Tveir menn tóku
þá við mínu starfi hjá SNE á Akureyri, Ólafur
Jónsson tilraunastjóri er þá ráðinn ráðunaut-
ur hjá sambandinu og stjórnaði sæðing-
arstarfseminni, en Sigurjón Steinsson er
ráðinn bústjóri á Lundi árið 1958.
Magnús B. Um það leyti sem sæðingar-
starfsemin er að hefjast á Akureyri, eru að
koma upp sterk naut á Norðurlandi, þannig
að nautgriparæktin fór að blómstra í kjölfar
sæðinganna.
Ég býst við því. Já, þetta voru raunveruleg
kynbótanaut, nokkur naut sem voru notuð
þarna. Það voru líka keypt naut að. Suðra,
sem var Huppusonur frá Kluftum, höfðu
Mývetningar keypt sem kálf að sunnan, en
seldu hann Eyfirðingum, þá gamlan, þegar
sæðingarstöðin var stofnuð. Hann var not-
aður dálítið og synir hans. Svo var fenginn
kálfur sunnan úr Mýrdal, en það var mikil
trú á Mýrdalskyni á þessum árum. Hann
reyndist heldur illa og verst hvað kýrnar und-
an honum voru fastmjólka.
Svo voru kýr þarna af eyfirsku kyni. Naut-
griparækt í Öngulsstaðahreppi hafði lengi
staðið með blóma og þar voru til ágætar
kýr.
Hvernig var um þetta ieyti háttað samstarfi
ykkar við Búnaðarsamband Eyjafjarðar?
Það var nánast ekkert. Ólafur Jónsson,
oftast kenndur við Gróðrarstöðina, var eini
ráðunautur þess þegar ég kem norður, en
Búnaðarsambandið hafði þá lengi haft ráðu-
naut (þjónustu sinni.
Magnús B. SNE hefur þá borið höfuð og
herðar yfir þetta starf og Jónas Kristjánsson,
sem tengiliður þess við Mjólkursamlagið,
ráðið miklu.
Já, og það má ekki gleyma því að Jónas er
fyrsti mjólkursamlagsstjórinn á Akureyri en
samlagið er stofnað árið 1928. SNE er svo
stofnað ári seinna.
Það réð svo miklu í þessu sambandi að
Jónas hafði útvegi um fjármuni til uppbygg-
ingar og rekstrar starfseminnar. Óbeinlínis
hjálpaði Mjólkursamlagið mikið til við upp-
bygginguna.
Mjólkurbú Flóamanna var stofnað árið
1929 en ég held að það hafi ekki á sama
hátt verið bakhjarl að uppbyggingu á starf-
semi nautgriparæktarfélaganna á Suður-
landi og gerðist í Eyjafirði.
BÚNAÐARFÉLAG ÍSLANDS
Þú flytur þig svo um set árið 1957 og ferð
til starfa hjá Búnaðarfélagi íslands. Tekur þú
þar við af einhverjum?
Nei, ég er nýr maður í starfi og ráðinn
sem aðstoðarráðunautur Ólafs E. Stefánsson-
ar, nautgriparæktarráðunautar, og það var
hann sem hafði forgöngu að þeirri ráðningu.
Verksvið mitt var lítið skilgreint fyrir fram.
Ólafi E. fannst það mikil synd að í fslenskri
nautgriparækt væri ekki til ættbók og það
var markmið hans að koma henni upp.
Ég vann nokkuð að því að undirbúa það
upp úr gömlum kúaskýrslum. Þetta var held
ég óvinnandi verk og tilgangslítið og það
datt upp fyrir. Ættbók er hins vegar nauðsyn-
leg þegar mörg kyn eru á sama svæði til að
forðast blöndun þeirra.
Annars fór ég á kúasýningar og dæmdi
þar kýr og svo vann ég að því að ganga frá
kúaskýrslunum og skýrslum um kúasýning-
arnar til birtingar í Búnaðarritinu.
Það var mjög lærdómsríkt að vinna með
Ólafi. Hann var afar nákvæmur og vandvirk-
ur með alla hluti. Hann tók það t.d. upp að
mæla brjóstmál allra kúa á kúasýningum.
Hjalti Gestsson hafði skömmu áður búið til
reglur um að dæma kýr eftir stigum. Ólafur
fylgdi því eftir á sýningunum. Frá þessum
tíma eru til merkilegar upplýsingar um kúa-
stofninn.
FREYR 10 2006
17