Freyr - 01.10.2006, Blaðsíða 31

NAUTGRIPARÆKT
Margar kannanir hafa sýnt að rétt viðhorf og réttar væntingar eru besta veganestið tii að sjálfvirkar mjaltir takist vel.
Ef það á að bæta afkomuna með sjálfvirkum mjöltum verður að nýta tímann sem sparast til hagnýtari starfa.
Viðvera í fjósi er ekki síður mikilvæg en áður en verkin verða með öðrum hætti.
kýr, sem að öllum líkindum hækka frumu-
töluna í mjólkinni. Ef bóndinn lætur mjalta-
þjóninn sjá um sig sjálfan eru afleiðingarnar
hærri frumutala, lélegra júgurheilbrigði og
minni nyt.
Fjósamaður, sem heldur vel utan um
kerfið og fylgist með hegðun kúnna, jafnt
varðandi mjaltir og fóðrun, fær stöðugri
mjólkurgæði, færri tilfelli af júgurbólgu og
meiri nyt.
Við hefðbundnar mjaltir kvölds og morgna
kemur þetta eftirlit af sjálfu sér. Spurningin
er þá sú hvort hirðirinn hefur þann sjálfsaga
sem til þarf til að sinna eftirlitsstarfinu án
þess aðhalds sem mjaltirnar gefa.
Einn þáttur í eftirlitinu er að skrá í dagbók
allt sem gerist í fjósinu, eins og reglur mæla
fyrir. Með þeirri skráningu er unnt að átta
sig betur á samhengi þess, sem gerist I fjós-
inu, auk þess sem það hjálpar öðrum sem
vinna fjósverkin, svo sem afleysingafólki eða
þegar veikindi koma upp.
Reynsla af mjaltaþjónum vex jafnt og
þétt. Þar sem aðstæður eru misjafnar milli
býla er ólíklegt að unnt sé að gefa ráð
sem henta öllum jafnt. Hver og einn bóndi
verður að finna það vinnulag sem hentar
honum. Af þeim ástæðum, m.a., er öll skrá-
setning mikilvæg.
VINNUSPARNAÐUR
I mörgum athugunum hefur komið í Ijós
að hagkvæmnin við sjálfvirkar mjaltir er
vinnusparnaðurinn. Sá sparnaður er þó
ekki einhlítur. Ef bóndinn hyggst ná fram
sem mestum vinnusparnaði með sjálfvirkum
mjöltum, þ.e. að stytta sem mest þann tíma
sem hann er í fjósinu, getur það haft slæm-
ar afleiðingar fyrir nytina, gæði mjólkurinn-
ar, heilbrigði kúnna og afkomuna.
Ef það á að bæta afkomuna með sjálf-
virkum mjöltum verður að nýta tímann sem
sparasttil hagnýtari starfa. Hví skyldi það þá
ekki borga sig að nota tímann sem sparast
til að fylgjast betur með kerfinu? Breytingin
yfir í sjálfvirkt kerfi er svo stór fjárfesting að
bóndinn verður einnig að skoða sína eigin
stöðu. Markmiðið er að framleiða góða
mjólk á sem hagkvæmastan máta. Sjálf-
virknin léttir líkamlega vinnu við mjaltirnar.
Það er stór kostur, sem skilar sér þó að stðar
verði, vonandi í betri heilsu bóndans á efri
árum.
HORFÐU í SPEGILINN
Hvort þér tekst eða mistekst við að taka upp
sjálfvirkar mjaltir er einkum komið undir
einu: Bústjórninni, eða eins og enskir segja:
„Management makes the difference."
M.ö.o. fer það eftir því hve bóndinn hefur
góð tök á starfi sínu hvort sjálfvirkar mjaltir
standast þær væntingar sem gerðar eru til
þeirra eða hvort skynsamlegra sé að hverfa
afturtil hefðbundinna mjalta. Bóndinn verð-
ur hér að gera sér fulla grein fyrir hvaða
kröfur mjaltaþjónninn gerir svo að vel fari.
Bóndinn verður að taka „ráðningarviðtal"
bæði við mjaltaþjóninn og sjálfan sig. Hér
til vinstri eru þær spurningar sem verður að
svara áður en ákvörðun er tekin.
(Landsbygdens Folk,
LOA nr. 8/2006, Esa Manninen).
Spurningalisti
• Almennar upplýsingar um búið:
Hvaða hugmyndir eru uppi um mjólkurframleiðslu í framtíðinni, stærð búsins o.s.frv.
Ber jörðin 60 kýr eða 120 kýr? Núverandi fjárhagsstaða er grundvöllur fyrir fjárfest-
ingum, er spenna á vinnumarkaðnum, hvernig tilboð fást í verkið?
• Er unnt að koma mjaltaþjóni fyrir í núverandi fjósi með litlum breytingum? Þarf að
breyta fjósinu mikið eða verður að byggja nýtt fjós frá grunni?
• Hæfni bóndans og heilsa? Hefur hann þrek til að breyta til? Bóndi sem skiptir yfir í
sjálfvirkar mjaltir þarf að vera vel skipulagður og geta sýnt nákvæmni í störfum, hann
þarf að hafa gott auga fyrir gripunum og samstarfshæfileika. Einnig þarf hann alltaf
að vera viðbúinn að grípa inn í.
• Gripirnir: Henta kýrnar á bænum fyrir sjálfvirkar mjaltir? Júgurlag? Fætur? Mjaltaeig-
inleikar? Heilbrigði? Nyt? Skapgerð?
• Er þjónusta sölufyrirtækisins góð? Hafa aðrir kostir verið kannaðir?
FREYR 10 2006
31